به گزارش ایسنا، همه روزه تعداد شهروندان مسن و افراد دارای بیماری مزمن که نیاز به مصرف همزمان چندین دارو را دارند، در حال افزایش است. علاوه بر این، کشف و ورود داروهای جدید به بازار دارویی نیز از رشد فزاینده‌ای برخوردار است. این امور منجر به پیچیدگی روزافزون رژیم‌های دارودرمانی گردیده است. علاوه بر این تحولات در حیطه پزشکی، آگاهی و یا توجه کم پزشکان به میزان و اهمیت تداخلات دارو با دارو، تعدد پزشکان درگیر در پروسه درمانی یک بیمار مزمن و عدم دسترسی آن‌ها به لیست داروهای فعال یک بیمار، نیز شرایط لازم را برای شیوع این تداخلات فراهم می‌نماید.
آمارهای معتبر ارائه شده توسط متخصصان، حاکی از شیوع گسترده این دسته از خطاهای قابل پیشگیری در بخش‌های بستری و یا سرپایی سیستم‌های بهداشتی و درمانی کشورهای توسعه یافته و همین‌طور کشورهای در حال توسعه است. تداخلات دارویی در دو گروه تداخلات فارماکودینامیک و فارماکوکینتیک دسته‌بندی می‌شوند. تداخلات فارماکودینامیک شامل تداخلاتی هستند که اثرات دارویی اضافی و یا متضاد را نتیجه می‌دهند. ولی تداخلات فارماکوکینتیک در مراحل جذب(مثلاً تغییرات در جذب گوارشی)، حذف(مثلاً رقابت برای ترشح فعال کلیوی)، متابولیسم دارو(شامل القاء یا مهار سوخت‌وساز آنزیم در کبد) و یا توزیع دارو در بدن رخ می‌دهند. درنتیجه این تداخلات، اثرات درمانی هر یک از داروهای مصرفی می‌تواند از بین رفته، کاهش یافته و یا افزایش یابد.
محققان کشورمان برای کاهش چنین خطراتی، سیستم‌های تصمیم‌یار بالینی تداخلات دارویی را به‌عنوان راه‌حلی قابل توجه برای رفع این معضل مطرح کرده و به بررسی مزایا و معایب آن‌ها پرداخته‌اند.
در این تحقیق که توسط پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شده است، از روش مرور تشریحی برای بررسی منابع موجود در این زمینه علمی، بهره‌گیری شده است.
براساس یافته‌های این پژوهش، هدف تصمیم‌یارهای بالینی، کمک به متخصصین و مراقبین سلامت در خصوص تصمیم‌گیری مناسب و به موقع در مورد بیماران‌شان است. این سیستم‌ها می‌توانند به کاهش خطرات دارودرمانی برای بیمار منجر شده و از این منظر باعث بهبود ایمنی بیمار و کیفیت مراقبت‌ها و همین‌طور صرفه‌جویی در زمان و کاهش هزینه‌های درمانی گردند.
به گفته حبیب‌الله پیرنژاد، دانشیار و پژوهشگر مرکز تحقیقات نفرولوژی و پیوند کلیه دانشگاه علوم پزشکی ارومیه و دیگر همکارانش، «تمامی سیستم‌های تصمیم‌یار تداخلات دارو با دارو دارای پایگاه داده‌ای با سه جزء اصلی شامل: ۱)اطلاعات داروهای مصرفی بیمار ۲) اطلاعات تداخلات بین داروها و ۳) اطلاعات هشدارها شامل اقدامات و پیشنهادات در ارتباط با تداخلات دارو با دارو هستند».
آن‌ها معتقدند: «مطالعات نشان داده‌اند که توانایی و قابلیت‌های سیستم‌های مختلف تصمیم‌یار دارودرمانی در شناسایی تداخلات دارو با دارو متفاوت است. حقیقت این است که همه تصمیم‌یارهای دارودرمانی از یک میزان قدرت تشخیص تداخلات دارو با دارو برخوردار نیستند. لذا تصمیم‌یارهایی با اطلاعات پایه دارویی ناقص یا نادرست قادر به شناسایی تداخلات دارویی مهم بالینی نخواهند بود».
بر اساس این یافته‌ها، یکی از چالش‌های اصلی پیاده‌سازی این سیستم‌ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه، عدم دسترسی به زیرساخت‌های سیستم‌های اطلاعات بالینی اصلی مانند پرونده الکترونیک سلامت و یا سیستم نسخه‌نویسی الکترونیکی پزشکان و یا عدم ادغام سیستم‌های تصمیم‌یار با این زیرساخت‌ها است.
لذا به گفته پیرنژاد و همکارانش، «بهتر است سیستم‌های تصمیم‌یار به صورت مستقل از پرونده الکترونیک سلامت و یا سیستم نسخه‌نویسی الکترونیکی طراحی و پیاده‌سازی نشوند، زیرا این سیستم‌ها به منظور تسریع امر مراقبت، بایستی به داده‌های بیماران مانند داده‌های دموگرافیک، بالینی و آزمایشگاهی دسترسی داشته باشند».
این محققان همچنین اعتقاد دارند: «ضروری است حمایت‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مادی و معنوی لازم در جهت تربیت نیروی انسانی مورد نیاز برای طراحی و توسعه چنین سیستم‌ها و همین‌طور پیاده‌سازی و اجرای آن‌ها به عمل آید».
این یافته‌های علمی پژوهشی در فصل‌نامه «انفورماتیک سلامت و زیست پزشکی» متعلق به مرکز تحقیقات انفورماتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان منتشر شده‌اند.
انتهای پیام
