خبرگزاری مهر، گروه استانها- ندا سپاهی: زمین اصفهان از دشت مهیار در جنوب تا حبیب آباد در شمال این شهر گرفتار سرطان شده و این تومور بدخیم در عمق جانش ریشه دوانده و هر روز پیشروی می‌کند. امروز شهری به قدمت تاریخ، در ظاهر و باطن می شکند و آرام آرام در زمین فرو می‌رود.
اگر چه اولین نشانه‌های این بیماری مهلک حدود ۵۰ سال پیش در دشت مهیار و شهر دامنه استان اصفهان مشاهده شد اما اکنون دشت اصفهان- برخوار و مناطقی را درگیر کرده که از جریان زاینده‌رود تغذیه می‌شدند؛ خواجو، سی و سه پل، پل مارنان، پل جویی، پل وحید، میدان نقش جهان، مسجد جامع عباسی، فرودگاه شهید بهشتی، نیروگاه برق شهید منتظری، پایگاه هوایی شهید بابایی، منطقه رهنان، حبیب آباد و کوهپایه در شرق اصفهان برپایه مطالعات و مشاهدات میدانی همه درگیر فرونشست هستند و ترک‌ها و آثار شکنندگی بر این سازه‌ها قابل مشاهده است.
برپایه آخرین مطالعات انجام شده از سوی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور حدود ۱۰ هزار کیلومتر مربع از استان اصفهان یعنی بالغ بر ۱۰ درصد این استان به طور بسیار جدی و خطرناک درگیر فرونشست شده است. تحقیقات نشان می‌دهد که بالاترین نرخ فرونشست دشت اصفهان ۱۹ سانتیمتر در سال است که بیشتر در حاشیه‌ها و درون مناطق شهری و جمعیتی و زیرساختی رخ داده است درحالی که بیش از چهار میلیمتر فرونشست در اروپا بحران آب تلقی می‌شود.
هرچند هم اکنون بیش از ۶۰۰ دشت کشور به دلیل برداشتهای بی رویه از آب‌های زیرزمینی درگیر فرونشست شده است و زلزله خاموش دشت‌های تهران، البرز، قزوین، مرودشت فارس، رفسنجان، دشت پیرامون شهر مشهد، میناب و همدان را تهدید می‌کند اما سازمان زمین شناسی کشور اصفهان را پرمخاطره‌ترین منطقه و نماد فرونشست ایران می‌داند.
در این ارتباط ایمان انتظام رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور به خبرنگار مهر می‌گوید: خطر فرونشست در بیشتر دشت‌های کشورمان وجود دارد درحالی که دامنه این خطر وقتی با ساختگاه‌های انسانی، شریان‌های حیاتی و بنگاه‌های اقتصادی برخورد کند به بحران تبدیل می‌شود و یکی از جنبه‌های خطرناک این است که ما شاهد گسترش فرونشست در شهر اصفهان هستیم. این پدیده در تهران هم دیده شده اما در جنوب غربی شهر محدود شده است درحالیکه در اصفهان به درون شهر نفوذ کرده و بحرانی شده است. دامنه فرونشست در اصفهانی که از نظر تاریخی برای کشور اهمیت دارد و همچنین از مراکز شهری و صنعتی مهم است متأسفانه در حال گسترش است.
آثار فرونشست در دشت اصفهان به طور پیاپی نمایان می‌شود
او می‌افزاید: فرونشست در اصفهان به علت برداشتهای کشاورزی و صنعتی خود را بیشتر نشان می‌دهد و بیشتر می‌شود. وقتی سطح آب آبخوان پایین می‌رود آثار آن روی زمین نمایان می‌شود، این خطرناک است اما وقتی دامنه این خطر بر روی ساختگاه‌های انسانی، شریان‌های حیاتی و بنگاه اقتصادی اثر گذاشت ما به سمت مرحله بحران پیش می‌رویم که باید خیلی فوری برای آن چاره اندیشی کرد، اصفهان اکنون چنین وضعیتی دارد و واقعاً سطح شکاف‌هایی که ما در استان اصفهان مشاهده کردیم در سایر استانها کمتر دیده شده و با وجود اینکه برخی از شکاف‌های سطح زمین به دلیل وجود خاک‌های مسئله دار و موارد دیگر رخ داده و مستقیماً با فرونشست در ارتباط نیستند، اما سطح شکاف‌های مرتبط با فرونشست در این استان بسیار قابل توجه است.
بسیاری از دشت‌های اصفهان در سال‌های اخیر ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدند زیرا در سال‌های پی در پی میزان برداشت آب زیرزمینی از تغذیه آبخوان بیشتر بوده که این امر موجب می‌شود سطح آب زیرزمینی پایین‌تر برود
رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور با اشاره به مطالعات انجام شده و تهیه اطلس- نقشه فرونشست و نقشه شکاف‌های زمین در استان اصفهان و اتمام برداشت‌ها در دشت‌های گلپایگان، اصفهان- برخوار، اردستان، کاشان، بادرود و مهیار اظهار می‌کند: بسیاری از دشت‌های اصفهان در سال‌های اخیر ممنوعه و ممنوعه بحرانی شدند زیرا در سال‌های پی در پی میزان برداشت آب زیرزمینی از تغذیه آبخوان بیشتر بوده که این امر موجب می‌شود سطح آب زیرزمینی پایین‌تر برود؛ مانند دشت‌های مهیار و کاشان که شکاف‌های بسیاری از سال‌های قبل در انها مشاهده شده است که در رابطه با فرونشست و گسترش آن است. این شکاف‌ها در دشت برخوار و در همه دشت‌های ممنوعه و بحرانی خود را کم و بیش نشان دادند.
انتظام می‌افزاید: باید توجه داشت که فرونشست یک پدیده دینامیک است و هر سال شدت آن کم و زیاد می‌شود اما دشت‌های اصفهان چند سالی است که به بطور پیاپی آثار فرونشست را نشان می‌دهند و از جمله دشت اصفهان- برخوار که شهر اصفهان در آن قرار گرفته پدیده فرونشست در این چند سال اخیر به طور مرتب در نقاط مختلف آن نمایان شده است.
پیدایش شکاف‌های مختلف تا تأثیر فرونشست بر زلزله خیزی اصفهان
او با اشاره به اینکه نوع شکاف‌ها در دشت اصفهان- برخوار مختلف بودند، خاطرنشان می‌کند: شکاف‌ها یک چرخه شکل گیری دارند، ابتدا شکاف‌های سطحی (ریز و مویین) روی زمین دیده می‌شود که مدتی بعد این شکاف‌ها با افزایش ریزش در زیرزمین گسترش یافته و عمق آن مشخص می‌شود و وقتی که آب سطحی و بارندگی وارد شکاف‌ها می‌شود انها از کناره‌ها ریزش می‌کنند و فرسایش خندقی ایجاد می‌شود؛ پیدایش بسیاری از این شکاف‌ها با فرونشست در ارتباط است که عمق و حالت‌های مختلفی دارند.
به گزارش مهر، کلانشهر اصفهان در پهنه بندی زلزله جزو مناطق سفید و بسیار کم خطر بوده است. رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور درباره تأثیر فرونشست بر وقوع زلزله در شهر اصفهان می‌گوید: فرونشست نمی‌تواند اصفهان را ناگهان به شهری زلزله خیز تبدیل کند ولی بعضی از مطالعات در سطح جهان نشان از تأثیر پدیده پایین رفتن سطح اب و فرونشست بر روی فعالیت گسل‌ها در بعضی مناطق بوده است اما می‌توان گفت که خسارات زلزله با وجود فرونشست می‌تواند افزایش پیدا یابد و در منطقه‌ای که درگیر فرونشست باشد وقوع زلزله ممکن است آسیب‌های بیشتری را به دنبال داشته باشد.
انتظام با بیان اینکه فرونشست که در اصطلاح از آن به عنوان زلزله خاموش یاد می‌شود بطنی و آرام آرام اتفاق می‌افتد، می‌افزاید: بر اثر وقوع فرونشست به مرور ساختمان‌ها ترک بر می‌دارد و عمر مفید آنها کم می‌شود، شریان‌های حیاتی مثل جاده‌ها و ریل راه آهن شکاف بر می‌دارد و آبخوان‌هایی که توان ذخیره حجم زیادی از آب را داشتند متراکم شده و قابلیت ذخیره خود را تا حد زیادی از دست می‌دهند؛ فرونشست چیزی نیست جز تراکم لایه‌های ریزدانه و وقتی این لایه‌ها متراکم شوند آب در بخش‌های مختلف اعماق خاک از هم جدا می‌شود و این بخش‌ها دیگر مانند قبل با هم در ارتباط نیستند بنابراین توان کلی ذخیره آبخوان کم می‌شود. این امر در بلندمدت به اقتصاد و کشاورزی صدمه شدید می‌زند.
ریشه معضل فرونشست در مدیریت کلان آب
رئیس گروه آب زمین شناسی سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور معتقد است: ریشه معضل فرونشست در مدیریت کلان آب است که با برداشتهای بی رویه آبخوان‌ها خالی شده و لایه‌های ریزدانه خاک متراکم می‌شود و هنگامی که این خطر به شرایط بحران می‌رسد، مقابله نباید محدود به راه‌حل‌های مدیریت بحران باشد.
انتظام می‌گوید: اگر بخواهیم فرونشست را در کشور مهار کنیم در گام نخست باید مدیریت سختگیرانه منابع و مصارف آب را در پیش گرفت؛ مصارف کنترل شده و مردم را به صرفه جویی تشویق کرد، با نصب کنتورهای هوشمند بر چاه‌های کشاورزی، بازیابی آب از فاضلاب و ترویج کشاورزی مدرن، مصارف آب این بخش مدیریت شود چرا که مصرف آب در کشاورزی کشور خیلی بالاست درحالی که نسبت به معیارهای جهانی بازدهی کمی دارد. ذخایر اب زیرزمینی کشور از سال‌های دور به ما رسیده و ما وظیفه حفظ آن را برای نسل‌های بعدی را به عهده داریم.
آبخوان اصفهان تا سال ۱۴۲۰ دیگر آبی نخواهد داشت
همچنین رضا اسلامی مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: در دشت مهیار در جنوب اصفهان که از سال ۱۳۶۴ جزو دشت‌های ممنوعه بوده و ترک‌های فرونشستی در آن دیده شده به دلیل درشت بودن رسوبات، آبخوان با بارندگی هنوز هم امید برای تغذیه وجود دارد اما در دشت اصفهان- برخوار به دلیل ریزدانه بودن رسوبات وقتی مرگ آبخوان اتفاق افتاد، به هیچ عنوان قابل جبران نیست. البته باید به این نکته اشاره کنم که مرگ ابخوان شروع شده است اما به مرحله نهایی ان نرسیده است.
او می‌افزاید: مطالعات نشان می‌دهد حدود ۶۵ درصد از ذخیره آبخوان دشت اصفهان- برخوار تاکنون برداشت شده است و اگر با همین روند پیش برویم اصفهان تا سال ۱۴۲۰، دیگر آبی در آبخوان نخواهد بود که بتوان برداشت کرد و نبود آب یعنی مرگ اصفهان.
وقتی گفته می‌شود منطقه رهنان ۱۸۴ میلیمتر، خوراسگان ۱۷۰ میلیمتر و حبیب آباد ۱۶۰ میلیمتر نشست می‌کند بر حسب مطالعات، رصدهای میدانی و پردازش تصاویر ماهواره‌ای بوده است اسلامی به فروچاله‌ای که در طاهرآباد کاشان اشاره می‌کند و می‌گوید: بعید نیست که تا چهار- پنج سال آینده مشابه فروچاله عجیب کاشان، وسط یک خیابان در شهر اصفهان کامل در زمین فرو رود. همچنان که ما در جاده مشکات و یا جاده شهرضا داشته‌ایم.
او با بیان اینکه تاکنون ۵۰۰ نقطه شهر را میدانی رصد کرده‌ایم، اضافه می‌کند: بسیاری از ساختمان‌های مسکونی در شهر اصفهان از خیابان فیض گرفته تا خیابان‌های مهرآباد و رباط دوم ترک خورده‌اند؛ وقتی گفته می‌شود منطقه رهنان ۱۸۴ میلیمتر، خوراسگان ۱۷۰ میلیمتر و حبیب آباد ۱۶۰ میلیمتر نشست می‌کند بر حسب مطالعات، رصدهای میدانی و پردازش تصاویر ماهواره‌ای بوده است. نکته مهم این است که مطالعات و بررسی‌های سازمان زمین شناسی یا سازمان نقشه برداری و یا شهرداری در خصوص دشت اصفهان- برخوار نشان بر متفق القول بودن همگی بر فرونشست این دشت است.
اسلامی خاطرنشان می‌کند: ضخامت آبرفت در شمال شهر اصفهان زیاد و خاک این منطقه دانه ریزتر است اما در جنوب شهر جنس خاک دانه درشت است، برای مثال خیابان مشتاق دوم و پل شهرستان سنگ بستر نزدیک به سطح زمین است اما در خیابان خواجو ضخامت آبرفت ۴۰ متر است و از این رو شاهد ترک‌ها در سازه‌های این خیابان هستیم و هر چه ما به سمت شمال شهر برویم ضخامت آبرفت بیشتر می‌شود و طبعاً ما شاهد اثرات بیشتری از فرونشست هستیم به طوری که آثار ترک‌های فرونشست را در منازل خانه اصفهان، خیابان جابر انصاری و … به وضوح می‌بینیم.
زمین اصفهان دچار سرطان بدخیم
مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان با بیان اینکه رودخانه زاینده‌رود در طول تاریخ حتی در زمان خشکسالی، بی آب نبوده است، می‌گوید: از سال ۱۳۷۹ آب زاینده رود قطع شده و از آن سال تاکنون آب در این رودخانه به صورت منقطع جریان داشته است که این وضعیت تنش ایجاد می‌کند زیرا حقابه داران با خشکی رودخانه برای برداشت آب، چاه حفر کردند و آب را از دل زمین بیرون کشیدند. اینکه برخی اظهار نظر می‌کنند که ترک‌های روی پل‌های تاریخی بر اثر فرونشست نیست و یا چون در محدوده میدان انقلاب و سی و سه پل آب زیرزمینی برداشت نمی‌شود زیر رودخانه مشکلی ندارد، اشتباه است زیرا دشت اصفهان- برخوار یکپارچه است و در هر نقطه از این دشت آب برداشت شود بر سایر نقاط تأثیر می‌گذارد.
اسلامی می‌افزاید: هر اتفاقی در دشت اصفهان- برخوار بر تمام نقاط این دشت اثر دارد؛ فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، پل‌های تاریخی، مسجد جامع عباسی، میدان نقش جهان از فرونشست در امان نیستند اما به لحاظ تاثیرپذیری ممکن است یک سازه مقاوم ساخته شده باشد و یکی نه! برای نمونه ورزشگاه نقش جهان یکی از مکان‌هایی است که فرونشست اتفاق می‌افتد یا پایگاه هوایی شهید بابایی و یا نیروگاه برق شهید منتظری که تأمین کننده حدود ۱۰ درصد برق کشور است اکنون دچار فرونشست هستند. وقتی در جنگلی آتش سوزی می‌شود خشک و تر می‌سوزند.
او به تازه‌ترین گزارش یکی از رسانه‌ها از وضعیت ذخیره سدهای کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: در این گزارش آمده است که ذخیره همه سدهای کشور نسبت به سال قبل افت داشتند به جز سه سد که یکی از آنها زاینده رود است درحالی که اکنون کمتر از ۲۲۹ میلیون مترمکعب ذخیره این سد است و ماهانه ۳۵ میلیون متر مکعب برای شرب رهاسازی می‌شود. این درحالی است که پیش‌بینی شده تا آذر ماه بارندگی نخواهیم داشت و پدیده لالینا غالب است و از سوی دیگر تا دوماه آینده حدود ۷۰ میلیون مترمکعب برای شرب مردم نیاز است. وقتی تراز سد از ۱۶۰ میلیون مترمکعب کمتر شود حتی برای کشاورزی مناسب نیست چه برسد به شرب؛ اگر از آذر ماه بارندگی نشود اصفهان آب قابل شرب ندارد از این رو فشار می‌آورند به ۱۲۰ حلقه چاه آب برای تأمین شرب و این به معنای افزایش فشار بر آبخوان است.
مدیرکل زمین شناسی و اکتشافات معدنی استان اصفهان با بیان اینکه زاینده رود تنها منبع تغذیه آبخوان اصفهان بوده است، اضافه می‌کند: متوسط بارندگی سالانه اصفهان با اقلیمی خشک در بهترین شرایط بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیمتر است تنها منبع تغذیه این آبخوان زاینده رود بوده که خشک شد و الی ماشاالله چاه حفر کردند و با کف شکنی آب برداشت کردند؛ این خیلی خطرناک است اما همچنان از زاینده رودی که دیگر رمق ندارد، توقع انتقال و برداشت آب دارند. اسلامی تصریح می‌کند: مجال زیادی نمانده تا فرصت هست طبق مصوبه شواری عالی حقابه زاینده رود تأمین و دائمی جاری شود و از سوی دیگر با جدیت برداشتهای بی رویه از آبخوان متوقف شود زیرا هماگونه که زمان به عقب بر نمی‌گردد فرونشست نیز قابل جبران نیست و فقط می‌توانیم جلو پیشروی و سرعت آن را بگیریم.
سی و سه پل تا ۱۵ سانتیمتر و نقش جهان تا ۵۰ سانتیمتر قابلیت نشست دارد
بهرام نادی عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد که وضعیت سنگ بستر و ضخامت آبرفت دشت اصفهان- برخوار را بررسی و نقشه برداری کرده است، به خبرنگار مهر می‌گوید: ضخامت آبرفت در نقاط مختلف شهر اصفهان متغیر است، در برخی مناطق آبرفت وجود ندارد در حالی که ضخامت آبرفت در برخی نقاط بسیار است.
این محقق اضافه می‌کند: مناطقی مانند شهید کشوری و پل شهرستان که روی سنگ بستر قرار دارد میزان فرونشست قابل صرف نظر کردن است و دچار فرونشست یا آثار آنکه ناشی از پایین رفت سطح آب است، نمی‌شود اما ضخامت آبرفت زیر سی و سه پل ۵۰ متر است و سطح آبخوان زمانی که رودخانه جاری است به میزان مطلوب می‌رسد درحالی که وقتی آب قطع شده و در عین حال با حفر چاه به هر دلیلی از آبخوان برداشت می‌شود سطح آب زیر زمینی کاهش می‌یابد و در این هنگام خاک شروع به نشست می‌کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد خاطرنشان می‌کند: اگر آبرفت زیر رودخانه کامل تخلیه شود و سطح آب زیرزمینی به ۵۰ متر برسد برسد که آبی در این آبرفت وجود نداشته باشد، سی و سه پل قابلیت نشست بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر را دارد.
نادی ادامه می‌دهد: هر چقدر به سمت شمال شهر اصفهان برویم ضخامت آبرفت زیاد می‌شود به طوری که در منطقه حبیب آباد عمق این آبرفت بین ۲۸۰ تا ۳۰۰ متر است در حالی که سطح آب زیرزمینی در شمال اصفهان و حبیب آباد از سال ۱۳۵۷ تاکنون بین ۸۰ متر و ۱۴۰ متر کاهش یافته است. این میزان آب که از دهه ۵۰ تاکنون تخلیه شده اگر ادامه یابد و تا ۵۰ سال آینده به ته آبخوان برسد حبیب آباد تا یک متر و ۹۰ سانتی متر نشست می‌کند و پیش‌بینی می‌شود با روند نادرستی که در پیش گرفته‌ایم و آبخوان اصفهان هر روز خالی می‌شود به جز مسائل زیست محیطی، شاهد تبعات دیگری نیز خواهیم بود. در منطقه حبیب آباد سال ۱۳۵۰ وقتی زمین را می‌کندند آب جاری می‌شد و نیازی به حفر چاه نبود اما اکنون چاه حفر می‌کنیم و باید ۱۴۰ متر پمپاژ شود.
اگر آبرفت زیر رودخانه کامل تخلیه شود و سطح آب زیرزمینی به ۵۰ متر برسد برسد که آبی در این آبرفت وجود نداشته باشد، سی و سه پل قابلیت نشست بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر را دارد
او می‌گوید: ضخامت آبرفت زیر شمال و جنوب میدان نقش جهان و همچنین بازارچه و مسجد حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر است. اگر در مصرف آب بی مبالاتی شود و آب رودخانه قطع باشد و برداشت بی رویه از چاه‌ها ادامه یابد در حالی که طبق آمار شرکت آب منطقه‌ای اصفهان هر سال سطح آبخوان‌ها به طور متوسط یک متر و در برخی مناطق مثل حبیب آباد حتی تا ۲ متر در سال کاهش می‌یابد، مقایسه کاهش سطح آبخوان‌های اصفهان، نشان می‌دهد در مناطقی که ضخامت آبرفت ۱۰۰ تا ۱۲۰ متر است و سالانه یک متر افت سطح آبخوان دارد حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر نشست زمین را تجربه خواهیم کرد.
چرخش ساختمان‌های نوساز در اصفهان
این استاد دانشگاه و دکتری ژئوتکنیک اظهار می‌کند: در ژئوتکنیک طراحی ساختمان‌ها میزان نشست حداکثری یک ساختمان ۲.۵ سانتیمتر و سازه‌های بتی جدید روی خاک رس تا ۱۰ سانتیمتر است و به همین علت است که مشاهده می‌کنیم برخی سازه‌های قدیمی دچار ترک شده و سازه‌های جدید دچار واژگونی یا چرخش می‌شوند. در بررسی‌ها سازه‌هایی را در شهر اصفهان می‌بینیم که جدید ساخته شدند اما بر اثر نشست زمین بین پنج سانتیمتر تا ۱۵ سانتیمتر از ساختمان کناری فاصله گرفته‌اند.
مترو اصفهان در خطر است
نادی با بیان اینکه فرونشست روی همه سوژه‌های دشت اصفهان- برخوار اثر گذار است، خاطرنشان می‌کند: چه مترو باشد، چه مسجد و یا ساختمان مسکونی، نشست خاک بدون شک روی سازه اثر می‌گذارد، نه تنها بر مترو اصفهان که لوله‌های آب و گاز و تأسیسات شهری. فرونشست شیب لوله‌های فاضلاب را عوض کرده و لوله‌های گاز را دچار تنش می‌کند کمااینکه در شهر دامنه اصفهان، لوله‌های گاز دچار مشکل شده‌اند. پل‌های اصفهان هم چه جدید و چه تاریخی تحت تأثیر فرونشست هستند؛ اثر فرونشست را روی پل وحید بررسی کردم میزان فرونشست کم است اما تنش ایجاد می‌کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه نجف آباد با بیان اینکه راهکار عاجلی برای کنترل سرطان فرونشست وجود ندارد، تصریح می‌کند: مسیر غلط را باید بازگشت و بازنگری کرد تا خود را با محیط زیست وقف دهیم که این امر نحوه تولید و زندگی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این یک هشدار است و در ادامه این مسیر نیاز است که شیوه زندگی را تغییر دهیم، در مصرف آب صرفه جویی کرده، فاضلاب را بازیافت کنیم. اگر مسیر اشتباه امروز، تغییر نکند مفهومش پرتگاه است.
به گزارش خبرنگار مهر، مصرف بی رویه و برداشت بیش از حد منابع آب بدون رعایت تعادل بخشی آبخوان‌ها و حذف حقابه‌های محیط‌زیست، رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی، دشت‌های اصفهان را درگیر پدیده فرونشست کرده است.
در نتیجه سوءمدیریت چهار دهه گذشته در زمینه مدیریت منابع آبی و پیامدهای ناگوار آن به‌ویژه حفر چاه‌های مجاز و غیرمجاز، برداشتهای بی رویه و توسعه ناپایدار کشاورزی امروزه بسیاری از آبخوان‌ها خالی شده و منابع آب زیرزمینی به قهقرا رفته است.
بنا به آمار شرکت آب منطقه‌ای اصفهان این استان در چهار دهه اخیر نزدیک به ۱۲ میلیارد متر مکعب کسری مخازن آب زیرزمینی داشته است و بیشترین کسری مخازن آب و فرونشست زمین در استان در امتداد رودخانه زاینده رود و باغات بوده است.
۴۲ هزار و ۳۴۹ حلقه چاه مجاز در استان اصفهان وجود دارد که سالانه به طور متوسط ۳.۵ میلیارد متر مکعب آب برداشت می‌کنند و حدود ۲۱ هزار حلقه چاه غیرمجاز وجود دارد که در حال حاضر حدود ۹ هزار و ۸۲۳ حلقه چاه فعال است، حدود ۶ هزار حلقه چاه مسدود شده و بقیه چاه‌ها آبی ندارند و متروکه هستند.
فاجعه فرونشست در دشت‌های کشور و به ویژه اصفهان نشان می‌دهد بحران منابع آب جدی است هرچند پیگیری وزارت نیرو برای تعادل بخشی و تغذیه آبخوان‌ها، مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز و محدود کردن برداشت از چاه‌های مجاز در هشت سال اخیر گامی مثبت بوده اما نوشدارو پس از مرگ سهراب است.
