همشهری آنلاین-ستاره حجتی: اگرچه گازرسانی به روستاهای کشور در دهه‌های اخیر بسیار مورد توجه بوده و اقدام‌های گسترده‌ای نیز در دولت‌های مختلف دراین زمینه انجام شده‌است، اما هنوز روستاهایی، به‌ویژه در مناطق مرزی کشور، وجود دارند که چشم‌به‌راه گازرسانی هستند. این‌درحالی‌است که براساس آمارهای منتشر شده ازسوی شرکت ملی توزیع گاز، درمقطع سال ۱۳۹۲، حدود ۱۴ هزار روستا به شبکه توزیع گاز دسترسی داشتند، اما این عدد اکنون به ۳۵ هزار روستا، با اولویت روستاهای موجود در مناطق مرزی رسیده‌است.
با توجه به این آمارها، با پوشش بیش‌از ۹۵ درصدی شبکه گاز در روستاهای کشور، پرونده گازرسانی روستایی، به‌جز ۲ استان سیستان‌وبلوچستان و خوزستان، تا پایان سال‌جاری تقریبا بسته خواهد شد، اما روستاهای زیر ۲۰ خانوارجمعیت در مناطق مرزی که شامل بیش‌از ۱۲ هزار روستا می‌شود، همچنان درانتظار بهره‌مندی از مزایای گازرسانی هستند.
بزرگ‌ترین طرح گازرسانی کشور
سیستان‌وبلوچستان، دومین استان پهناور کشور است و حدود ۳ میلیون‌نفر از شهروندان ایرانی در آن سکونت دارند. با توجه به این موضوع، در سال ۱۳۹۵ دولت وقت کلنگ اجرای طرح انتقال گاز ایرانشهر- زاهدان، تنها مرکز استان بدون گاز کشور را به‌زمین زد؛ طرحی که به‌گفته مسئولان استان، درآن مقطع بزرگ‌ترین طرح گازرسانی کشور به‌شمار می‌رفت.
اهمیت تکمیل گازرسانی به استان سیستان‌وبلوچستان تا جایی بود که برای تکمیل سلسله طرح‌های مرتبط با این هدف، ۵ استان معین مشخص شد و استان‌های خراسان‌رضوی، سمنان و همدان به‌عنوان معین در توسعه گازرسانی به زاهدان، گیلان معین گازرسانی به زابل و فارس معین گازرسانی به خاش شدند.
توسعه گازرسانی به سیستان و بلوچستان درحالی از سال ۹۵ به‌صورت جدی‌تری پیگیری می‌شود و البته همچنان به کندی پیش می‌رود که از سال ۱۳۸۹ خطوط انتقال گاز به ایرانشهر رسیده بود. با گذشت این زمان، درحال‌حاضر تنها طرح انتقال گاز به زاهدان نسبتا تکمیل شده‌است و همچنین بنا به اعلام شرکت توزیع گاز این استان، فقط ۳۵ روستا به شبکه توزیع متصل شده‌اند.
تکمیل گازرسانی به سیستان‌وبلوچستان تا ۱۴۰۲
مدیرعامل شرکت توزیع گاز سیستان و بلوچستان درباره آخرین وضعیت اجرای طرح انتقال گاز به شهرها و روستاهای این استان می‌گوید: تا پایان سال‌جاری گازرسانی به شهرهای بزمان، دلگان، ۲۶ روستا در شهرستان ایرانشهر به نتیجه می‌رسد. «رضا پنجابی» ادامه می‌دهد: همچنین تحقق صددرصدی اجرای شبکه گازرسانی در شهر زاهدان با تمرکز بر مصرف عمده، از مهم‌ترین برنامه‌های امسال است.
وی با بیان اینکه عملیات گازرسانی به این استان تا سال ۱۴۰۲ به‌طول می‌انجامد، تصریح می‌کند: عملیات اجرایی گازرسانی به شهرهای چابهار، کنارک و نوک‌آباد، ریگ ملک، ده‌رییس، روستاهای شهر خاش و میرجاوه نیز امسال آغاز می‌شود. گازرسانی به شهرهای زابل، دوست‌محمد، زهک، محمدآباد و نیمروز هم درحال انجام است.
این مسئول اظهار می‌کند: همچنین گازرسانی به شهرهای شرقی استان شامل سراوان، مهرستان و سیب‌وسوران نیز امسال انجام می‌شود.
پنجابی با بیان اینکه اتصال به شبکه گاز ازسوی شهروندان به‌دلیل شرایط اقتصادی انجام نمی‌شود، می‌گوید: به‌همین دلیل تسهیلاتی برای لوله‌کشی به مبلغ ۵ میلیون تومان ازسوی دولت تعیین شده بود که با رایزنی‌های انجام شده به ۱۰ میلیون تومان رسید. با وجود همه اقدام‌های انجام شده دراین حوزه، باتوجه به برنامه‌های ارائه شده ازسوی شرکت توزیع گاز سیستان‌وبلوچستان، مشخص می‌شود درسال‌جاری هم گاز به تعداد قابل‌توجهی از روستاهای این استان نمی‌رسد.
وضعیت گازرسانی روستایی در استان‌های مرزی
ازسوی دیگر استان خوزستان، منبع بزرگ نفت و گاز کشور، با وجود ضریب نفود ۹/۹۹ دهم درصدی گازطبیعی در شهرهای این استان، درمیان جمعیت روستایی دارای ضریب نفوذ ۶/۸۵ دهم درصدی است؛ ضریبی که بنا به اعلام شرکت توزیع گاز این استان، با بهره‌مندی ۱۱۰ روستای دیگر تا پایان سال‌جاری، افزایش می‌یابد و بیشتر روستاهای بالای ۲۰ خانوارجمعیت از گازطبیعی بهره‌مند می‌شوند.
همچنین آذربایجان‌غربی با ضریب نفوذ حدود ۸۷ درصدی گاز در مناطق روستایی، تقریبا هم‌رده با خوزستان، نیازمند گازرسانی بیشتر به این مناطق است، اما با یک تفاوت بزرگ آب‌وهوایی؛ آذربایجان‌غربی ازجمله استان‌های سردسیر کشور است. البته ضریب نفوذ گاز درمناطق شهری این استان حدود ۹۹ درصد است.
درمیان سایر استان‌های مرزی، اردبیل دارای ضریب ۹۹ درصدی گازطبیعی در روستاهاست. همچنین در استان آذربایجان‌شرقی ضریب نفوذ گاز در روستاها ۵/۹۹ درصد است که بنا به اعلام شرکت توزیع گاز این استان، با تکمیل طرح گازرسانی به ۱۷۶ روستا، پرونده گازرسانی روستایی دراین استان بسته می‌شود.
دراستان کردستان نیز درحال‌حاضر ۱۲۵ طرح گازرسانی به روستاهای مرزی درحال انجام است که به‌گفته «احمدفعله گری»، مدیرعامل شرکت توزیع گاز این استان، با تکمیل این طرح‌ها تا پایان سال‌جاری، همه روستاهای بالای ۲۰ خانوارجمعیت به شبکه سراسری گاز متصل می‌شوند.
البته باید درنظر داشت که با توجه به توپوگرافی استان، هزینه گازرسانی به‌ویژه در مناطق مرزی، بسیار بیشتر از سایر استان‌هاست. با این‌حال، ضریب نفود گاز در روستاهای استان در سال‌های اخیر به ۹۶ درصد رسیده‌است. همچنین این ضریب برای استان‌های کرمانشاه و ایلام، ۹۸ و ۹۷ درصد اعلام شده‌است.
براساس اعلام مسئولان مربوط، این اعداد برای مناطق روستایی استان‌های خراسان‌شمالی، خراسان‌رضوی و خراسان‌جنوبی نیز به ترتیب ۷/۹۷، ۵/۹۵ و ۹۵ درصد اعلام شده‌است. براساس اعلام شرکت گاز خراسان‌شمالی فقط ۱۲ روستای فاقد گاز دراین استان وجود دارد. همچنین طرح‌های گازرسانی روستایی در استان‌های خراسان‌رضوی و خراسان‌جنوبی امسال و سال آینده به پایان می‌رسد. ضریب نفوذ گاز در مناطق روستایی استان مرزی گلستان نیز ۹۸ درصد اعلام شده‌است.
مشکلات روستاهای مرزی
براساس رویکردهای مصوب در اسناد بالادستی کشور، در بخش توسعه گازرسانی، دولت مکلف شده‌است گازرسانی به شهرها و روستاهای باقی‌مانده، با هدف پوشش صددرصدی گاز در شهرها و روستاهای بالای ۲۰ خانوارجمعیت را هرچه سریع‌تر تکمیل کند. این‌درحالی‌است که به‌نظر می‌رسد دراین میان روستاهایی با کم‌تر از ۲۰ خانوارجمعیت، به‌ویژه در مناطق مرزی، باید مورد توجه بیشتری قرار گیرند.
علاوه براین، برخی روستاها بنا به دلایلی مانند سدسازی، استقرار در حریم لوله اصلی انتقال گاز یا نفت و... هنوز در شبکه توزیع گاز قرار نگرفته‌اند؛ روستاهایی که برخی از آنها بیش از ۲ دهه است که در انتظار تعیین‌تکلیف ازسوی دولت برای گازرسانی هستند. همچنین تکلیف طرح تجمیع روستاهای زیر ۲۰ خانوار و کوچک باهدف تسهیل در گازرسانی هنوز روشن نشده‌است.
این چالش‌ها درحالی‌است که در استان‌های مرزی کشور چیزی درحدود ۱۲ هزارو ۱۳۲ روستا با جمعیت زیر ۲۰ خانوار وجود دارد که با یک حساب ساده جمعیتی در حدود ۲۴۲ هزارنفر را چشم‌به‌راه گازرسانی نشان می‌دهد.
