وحید پورمردان، مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان در خصوص علت خشک شدن تالاب هامون، به میزان گفت: دریاچه و تالاب بین‌المللی هامون سومین دریاچه بزرگ ایران پس از دریاچه خزر و دریاچه ارومیه، هفتمین تالاب بین‌المللی جهان و یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران است. این دریاچه از سه دریاچه کوچک به نام‌های هامون پوزک، هامون سابوری و هامون هیرمند تشکیل شده‌است که در زمان فراوانی آب به هم می‌پیوندند و دریاچه‌ی مشترک هامون میان افغانستان و ایران را تشکیل می‌دهند. رودخانه‌ی هیرمند شریان اصلی ورود به هامون و رودخانه‌های خاش‌رود، فراه، هاروت‌رود، شوررود، حسین‌آباد و نهبندان به هامون می‌ریزند.

پور مردان توضیح داد: تالاب هامون در چهارمین کنگره جهانی ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره که روز‌های پایانی سال ۱۳۹۴ در لیما پایتخت پرو برگزار شد، توسط یونسکو به‌عنوان ذخیره‌گاه زیست‌کره ثبت شد و بدین ترتیب تعداد ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران به ۱۲ مورد افزایش یافت.

وی عنوان کرد: از سال‌های پایانی دهه ۱۳۷۰ و هم‌زمان با کاهش بارش‌ها و خشکسالی، میزان ورودی آب رودخانه هیرمند به دریاچه هامون مرتباً کاهش یافت. پمپاز و انتقال آب هامون توسط خط لوله به زاهدان و انتقال و ذخیره آب در چاه‌های نیمه زابل و همچنین استفاده از حق آبه هامون جهت کشاورزی در زابل از دلایل اصلی خشک شدن هامون می‌باشد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان تاکید کرد: نبود دولتی مقتدر در افغانستان، ساخت سد کجکی بر روی هیرمند، نصب و به‌کارگیری انواع پمپ در مسیر رودخانه هیرمند جهت کشاورزی توسط کشاورزان افغان، خشک شدن دریاچه هامون را در پی داشته‌است. این مسئله موجب قطع شدن منبع معاش ۴۰۰ هزار سیستانی، کاهش قابل ملاحظه پرندگان بومی سیستان، رو به انقراض نهادن گاو سیستانی، بروز فقر و نا امنی‌های پیامد آن، مهاجرت گسترده سیستانیان به مناطق شمالی کشور و زوال روزافزون صنایع دستی سیستان شده‌است.

وی گفت: هیرمند وقتی وارد ایران می‌شود از مسیر رودخانه وارد ایران می‌شود که در مسیر خود به دو شاخه تقسیم می‌شود یک شاخه رودخانه مرزی است و شاخه دیگر به این تالاب می‌رسد که منابع شرب و کشاورزی سیستان را تأمین می‌کند.

پورمردان توضیح داد: در خصوص حق آبه رودخانه هیرمند افغانستان براین شد که حقابه سیستان را بدهند و بیشتر در بحث کشاورزی و تامین آب شرب مطرح شده است و در بحث محیط زیست را به هیچ عنوان در نظر نگرفته بودند شاید به این دلیل است که کسی فکر نمی‌کرد یک روز این تالاب خشک شود و یا اینکه مباحث زیست محیطی در گذشته مدنظر نبوده یا مطالعاتی در این خصوص نشده است و فقط حقابه سیستان با رویکرد کاربردی کشاورزی و آب شرب منطقه مطرح است.

وی ادامه داد: میزان حق آبه سیستان از افغانستان ۷۲۰ میلیون مکعب است که وارد کشور می‌شود و در چاه‌ها و تالاب‌ها ذخیره می‌شود و از میزان تقاضا به ۴۰۰ میلیون مترمکعب برای کشاورزی است و فقط ۶۰ میلیون متر مکعب برای تامین تالاب هامون در سال تخصیص داده میشود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان اظهار کرد: اینکه ماهیت حق آب هامون را در واقع نمی‌توان با این مقدار تعیین کرد یک چیز بدیهی است که این آب‌هایی که وارد ایران می‌شوند و ذخیره می‌شوند حجم بسیار بالایی از این آب برای تامین آب شرب و کشاورزی که در این مناطق بسیار ضروری و واجب است.

وی بیان کرد: در مرحله دوم می‌تواند با موضوع محیط زیست مربوط به تالاب هامون که با حجم بسیار ناچیز ۶۰ میلیون مترمکعب برای تالاب است، در واقع ۱۱ تا ۱۳ میلیارد متر مکعب گنجایش تالاب هامون است که این مقدار حقابه محیط زیست برای این تالاب بسیار کم و در واقع بی اهمیت جلوه دادن محیط زیست در منطقه سیستان بسیار مشهود است.

همچنین تاکید کرد: تالاب هامون در گذشته به صورتی بوده است که هم طبیعت و اقلیم خیلی داشته است که طی دو دهه گذشته باعث شده بود که تالاب هامون در گذشته به صورت یک کلر آبی عمل کند و با توجه به باد‌های ۱۲۰ روزه‌ای که از شمال غربی کشور به طرف جنوب شرقی می‌وزد و این باد هم از روی تالاب می‌گذرد از این تالاب به صورت یک کولر آبی برای منطقه سیستان بوده‌است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: هامون بصورت یک دریای عظیمی بوده و در واقع هیچ وقت کسی فکر نمی‌کرد که این تالاب طی دو دهه به خشکی بکشد در واقع سدسازی‌های بی رویه و ساختن بند‌های خاکی در مقابل منشا این آب این چشمه از افغانستان باعث شده که این تالاب به طرف خشک شدن برود.

پورمردان متذکر شد: همچنین تغییرات اقلیم آب و هوایی تاثیر و کاهش بارندگی طی دو دهه گذشته باعث شده است که این تالاب رو به خشکی برود و همچنین طی تغییرات اقلیم آب و هوایی تاثیر و کاهش بارندگی در دو دهه گذشته باعث شده است که این تالاب به خشکی برود و همچنین خشکسالی بسیاری دارد و دلیل دیگری که تاثیر زیادی دارد بهره برداری‌ها و کشاورزی‌ها در بالادست هامون است که جریانات این تالاب را دچار مختل کرده است و همچنین رونق کشاورزی و موارد دیگری بهره برداری‌هایی که به صورت بند خاکی در بالادست در کشور افغانستان باعث شده این تالاب را به خشکی بکشاند.

بیشتر بخوانید:

هشدار یک مقام محیط زیست در مورد شکار‌های بی رویه

انتهای پیام/