به گزارش ایرنا، از دیرباز هنرمندان ایران زمین با سرپنجه‌های خود از آمیختگی خاک و آب بویژه با خاک رس ظروف سفالی تولید می‌کردند که از مشهورترین ظرفهای سفالی قدیمی می‌توان به کوزه‌ها و پیاله‌ها اشاره کرد.
با وجود آن که سفالگری یک صنعت بسیار قدیمی است اما با گذشت زمان و گسترش زندگی شهری، این هنر از بین نرفته بلکه تکامل یافته و خود را با نیازهای زندگی امروزی وفق داده است. به مرور زمان، هنرمندان چیره‌دست نقش و نگارهایی زیبا با رنگ‌های مختلف بر این ظرف‌ها کشیده و زیبایی آن را دوچندان کرده‌اند.
هنر سفالگری هم اکنون در نقاط مختلف کشور از جمله روستای مند از توابع گناباد، لالجین همدان، میبد یزد، کاشان، شهرضای اصفهان، زنوز و کوزه کنان آذربایجان شرقی، کلپورگان سیستان و بلوچستان، جویبار مازندران و سیاهکل گیلان رواج دارد و ظروف سفالی با دستان هنرمند فعالان این رشته تولید می‌شود که از این میان سفال روستای مند گناباد از جایگاه و پیشینه خاصی برخوردار است.
ظروف سفالی با گذشت زمان و گسترش زندگی تکامل یافته و به تدریج به وسیله سایر هنرها مانند میناکاری و نقاشی روی سفال از جذابیت خاصی برخوردار شدند.
سفال "مند" از پنج هزار سال قبل در روستایی با همین نام در فاصله سه کیلومتری مرکز شهرستان گناباد استان خراسان رضوی تولید می‌شود. مهمترین مشخصه سفال مند عناصر تزئینی برگرفته از طبیعت در چهار گروه انسانی، حیوانی، گیاهی و هندسی است و نقش ماهی که زینت بخش اکثر سفالهای مند گناباد است، جایگاه والایی در روایات اسطوره‌ای دارد.
نقوش دیگر زینت بخش سفال مند که هر یک به مقتضای حضور آن در قلمرو اسطوره و فرهنگ کهن ایران قابل تعبیر و تفسیر است شامل خورشید، پرنده، بته جقه، گل و مرغ، گل و پروانه، گل و برگ، گل کدو، کتیبه، ابر و گل، گنجی، گل گرد و خونه‌کشی، ماهی و درخت است.
هم‌اکنون ۲۷ کارگاه بزرگ و کوچک در روستای مند گناباد در زمینه تولید سفال فعالیت دارند که زمینه اشتغال مستقیم حدود ۳۰۰ نفر را فراهم کرده‌اند، از سوی دیگر ورود بانوان به عنوان نگارگران چیره دست در کنار مردان زحمتکش سهم بزرگی در رونق سفال مند دارند و بخش قابل توجهی از اشتغال خانگی را به خود اختصاص داده اند.
بهره گیری از ظرفیت مسابقات، برگزاری همایش و یا نمایشگاههای مختلف گام مهمی برای جلوگیری از به فراموشی سپرده شدن صنایع دستی و هنرهای اصیل ایرانی از جمله سفالگری و انتقال آنها به نسل جوان است تا آنان به هویت و پیشینه هنری و فرهنگی خود افتخار کنند.
روستای مند از توابع شهرستان گناباد میزبان نخستین رقابتهای ملی آزاد مهارت سفال کشور طی روزهای ۲۰ تا ۲۲ اردیبهشت ماه امسال بو،در این رقابتها هنرمندان و استادکاران چیره دست سفالگر از سراسر کشور در دو بخش مردان و زنان حضور داشتند.
اهمیت برپایی رقابتهای ملی سفال و واگویه‌های شرکت‌کنندگان
یکی از داوران رقابتهای ملی مهارت سفال و از سفالگران پیشکسوت گنابادی در گفت و گو و با خبرنگار ایرنا گفت: برپایی رقابتهای ملی آزاد مهارت سفارت در گناباد نقش مهمی در آشنایی بیشتر مردم و از جمله نسل جوان با سفالگری به عنوان هنر اصیل ایرانی دارد.
هادی توسلی اظهار داشت: سروکار داشتن با گِل و خاک برای انسان آرامش‌بخش است و خلاقیت و ابداع و آفرینش هم تاثیر مثبتی بر روحیه آدمی دارد.
وی اضافه کرد: امروزه با توجه به آگاهی مردم از بی‌ضرر بودن ظروف سفالی و نقشی که در سلامتی افراد دارند، استقبال آنان و به ویژه گردشگران از این هنر در حال افزایش است و وجود رقیبان نه تنها تاثیر منفی بر سفالگری منطقه گناباد نداشته، بلکه باعث بهبودی آن نیز شده چون این منطقه از پتانسیل‌ها و پیشینه خاصی در این بخش برخوردار است.
او گران شدن مواد اولیه و بی‌ثباتی در قیمتها در بازار فروش را از مشکلات مهم صنعت سفالگری برشمرد و گفت: در صورت حمایت و توجه بیشتر مسوولان ذیربط هنر تولید سفال نقش مهمی در جذب گردشگر و رونق اقتصادی منطقه‌ای و ملی دارد و می‌تواند در سبد کالاهای صادراتی و ارزآوری برای کشور هم سهیم باشد.
یکی از شرکت کنندگان در رقابتهای ملی مهارت سفال گناباد که از شهرستان شهرضای استان اصفهان در بخش آزاد و برجسته کاری و خوشنویسی روی سفال این مسابقات شرکت کرده است نیز به خبرنگار ایرنا گفت: برگزاری این رقابتها علاوه بر ترویج و معرفی هنرها و صنایع دستی اصیل کشور به سایر آحاد جامعه و از جمله جوانان، آشنایی و تبادل تجربیات بین هنرمندان این رشته را فراهم می‌کند و این موضوع در رشد و بالندگی سفالگری بسیار مهم است.
مهری پراکنده اظهار داشت: برگزاری این رقابتها همواره به عنوان یک خلاء مهم احساس می شد که مسوولان باید با حمایت بیشتر از این رشته زمینه دلگرمی هنرمندان سفالگر را فراهم کنند، چراکه این رشته درآمد مناسبی ندارد و بیشتر هنرمندان به خاطر ذوق و علاقه به آن می پردازند و من هم از آشنایی با تعداد زیادی هنرمند سفالگر در مدت برگزاری این رقابتها به عنوان فرصتی برای رشد کمی و کیفی بیشتر تولیدت خود استفاده می‌کنم.
حسین حسنی که از شیراز در رقابتهای ملی مهارت سفال کشور شرکت کرده هم مهمترین نتایج و دستاورد برگزاری این مسابقه ها را کارگروهی و اعتلای هنر اصیل سفالگری و آشنایی با پیشکسوتان و فعالان این رشته در سراسر کشور برشمرد.
وی اظهار داشت: باید از فرصت برگزاری رقابتهای فوق برای رونق سفالگری و افزایش نقش‌آفرینی آن در رونق اقتصادی کشور حداکثر بهره را گرفت.
علیرضا شناسایی یک کارشناس و فعال حوزه گردشگری و صنایع دستی گناباد هم به خبرنگار ایرنا گفت: برگزاری این چنین جشنواره ها و رقابتهایی در رشته‌های مختلف هنری و از جمله سفالگری که از جایگاه و پیشینه خاصی در سطح کشور و از جمله این شهرستان برخوردار است در توسعه اقتصادی و گردشگری تاثیر زیادی دارد و نتایج خود را در درآمدزایی نشان می دهد و باید از ظرفیت تشکلهای مردمی و آحاد مردم برای برپایی هر چه بهتر آنها بهره گرفت.
دبیر اجرایی رقابتهای ملی مهارت سفال در گناباد گفتمان‌سازی و تبادل تجربه بین هنرمندان سفالگر سراسر کشور و ایجاد بستر نقش‌آفرینی بیشتر این صنایع دستی با اصالت در رونق اقتصادی را مهمترین اهداف این رقابتها برشمرد.
اسماء اسحاقی گفت: در ابتدا قرار بود این رقابتها تنها در رشته چرخکاری سفالگری و نقاشی سنتی زیر لعابی برگزار شود ولی به دلیل استقبال زیاد هنرمندان سراسر کشور بخش آزاد هم به آن اضافه شد.
مسوول هیات داوران رقابتهای ملی مهارت سفال و معاون طرح و برنامه پارک علم و فناوری خراسان رضوی هم استقبال رده های سنی مختلف و از جمله جوانان در این رقابتها را از نقاط شاخص برگزاری آن ذکر کرد و افزود: در صورت حمایت مسوولان ذیربط آینده خوبی چشم انتظار سفالگری کشور است.
اکبر امینی اظهار داشت: هنرمندانی با سنین ۱۳ تا ۷۰ ساله و حتی استادکاران چیره دست سفالگر سراسر کشور در دو بخش آقایان و بانوان در این رقابتها حضور یافتند و این برای شهر گناباد و از جمله روستای مند که دارای سابقه تاریخی پنج هزار ساله در تولید سفال است، یک فرصت استثنایی است تا با حمایت بیشتر مسوولان بستر نقش‌آفرینی بیشتر این هنر در رونق اقتصادی منطقه و کشور فراهم شود.
او گفت: اگر این هنر اصیل با علم و فناوری و روشهای نوین تلفیق شود، در جذابیت بیشتر تولیدات و بازاریابی و جذب مشتریان موفق‌تر خواهد بود که برگزاری این رقابتها بستر این مهم را هموار می کند.
وی افزود: باید با بهره گیری از ظرفیتهای علمی و فناوری دانشگاهها و مراکز آموزش عالی و برگزاری دوره‌های آموزشی برای فعالان این رشته محصولات سفالی منطبق با کیفیت و استانداردهای جهانی در این منطقه تولید شود تا علاوه بر بازار داخل کشور، ظروف سفالی در صادرات نیز جایگاه خود را به دست آورد.
شهرستان گناباد با ظرفیتهای زیاد در حوزه صنایع دستی که در بیشتر بخش‌ها مانند سفالگری دارای قدمت پنج هزار ساله است از نقاط مهم هدف گردشگری کشور و استان خراسان رضوی است.
بیش از ۱۷۰ هنرمند در رشته های مختلف صنایع دستی مانند سفالگری، پارچه بافی، گلیم بافی، معرق و منبت کاری، سبد بافی، نمد مالی، چاقوسازی و آهنگری در ۱۵ کارگاه و ۱۲ فروشگاه شهرستان گناباد فعالیت دارند.
مرکز شهرستان گناباد در فاصله ۲۸۷ کیلومتری جنوب مشهد واقع است.
