علی بیت‌الهی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره مطالعاتش درباره فرونشست زمین در استان‌های سراسر کشور، اظهار داشت: نتیجه مطالعات این بود که شهر اصفهان بالاترین ریسک فرونشست زمین را دارد و پرخطرترین شهر کشور است.
وی توجه به وضعیت فرونشست زمین در شهر اصفهان در سطح ملی و دولت را ضروری دانست و گفت: متأسفانه این پدیده به دلیل اینکه خصوصیت تدریجی دارد و آرام آرام مانند یک مریضی پیش رونده غیرملموس، سلول به سلول شهر اصفهان را در می‌نوردد و آسیب می‌زند باید بسیار نگران بود که این پدیده در ادامه به شرایط غیر قابل بازگشت نرسد.
مدیر بخش زلزله شناسی و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: ضرورت دارد وضعیت فرونشست زمین را به عنوان یک چالش ملی با مسئولان تراز اول کشور در میان گذاشت و راهکار عملی و آنی و فوری برای آن در نظر گرفت.
بیت‌الهی ادامه داد: سال‌های ۱۳۹۶- ۱۳۹۷ که برای وضعیت دشت مهیار، حبیب آباد و مراکز مختلفی در اطراف شهر اصفهان می‌آمدیم که اقدامی شود از آن تاریخ تاکنون غیر از اقداماتی که در شرکت آب منطقه‌ای و جهاد کشاورزی اصفهان در جلسات اعلام می‌کنند؛ کار بنیادی که کاهش شدت فرونشست زمین را داشته باشد، ما ندیدیم و اکنون شرایط تشدید شده به طوری آثار آن برای مردم قابل مشاهده است و می‌بینند و این نه جای کتمان دارد و نه جای درنگ. امید است که فوری برای جلوگیری از پیشروی این پدیده خطرناک در اصفهان اقدام شود.
فرسودگی لوله‌های آب منافاتی با فرونشست ندارد
وی درباره احتمال ارتباط شکستگی سلسله‌وار لوله‌های آب و فاضلاب با فرونشست زمین در شهر اصفهان، خاطرنشان کرد: محدوده‌هایی که فرونشست زمین شدت بیشتری داشته باشد و سرعت آن بالا باشد سطح زمین و لایه‌های سطحی دچار انحنا می‌شود و زیرساخت‌ها، لوله‌های آب، گاز و یا سطوح جاده‌ها، مسیر ریل‌ها و …به تبع آن انحنایی که در سطح ایجاد می‌شود، این‌ها نیز دچار انحنا می‌شوند.
مدیر بخش زلزله شناسی و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی افزود: طبیعی است که با ادامه برداشت بی رویه آب از منابع زیرزمینی در دشت اصفهان- برخوار از یک سو و تغذیه نشدن آبخوان آن از سمت زاینده‌رود به دلیل خشکیدن کامل این رودخانه که اصلی ترین چشمه تغذیه دشت محسوب می‌شود روند فرونشست زمین شتابان شود و فرونشست زمین استمرار یابد و در نتیجه آن چنین محدثاتی آسیب بینید.
بیت‌الهی ابراز داشت: مسئولان اصفهان در خبرها علت این شکستگی‌ها را فرسودگی لوله‌ها و قدمت بالای شبکه اعلام کردند و باید گفت این منافاتی با اثر فرونشست ندارد، به بیان دیگر آثار فرونشست زمین در جاهایی ظاهر می‌شود که آسیب دیدگی و ضعیف بالایی داشته باشد.
وی تصریح کرد: در همان نواحی که قدمت زیرساخت‌ها بالاست اگر فرونشست زمین ادامه دار باشد این حوادث بیشتر و بیشتر رخ دهد.
مدیر بخش زلزله شناسی و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به کاهش بارندگی‌ها نسبت به متوسط دراز مدت، اظهار داشت: این امر به دلیل کاهش آب‌های سطحی و روان آب‌ها، فشار بر منابع آب زیرزمینی را بالا خواهد برد و استحصال آب زیرزمینی بیشتر شده و در نتیجه افت سطح آب زیرزمینی و فرونشست زمین بیشتر خواهد شد.
بیت‌الهی اضافه کرد: علاوه بر کمبود بارندگی، افزایش دما براساس آمار بلند مدت در سرشاخه‌های سد زاینده‌رود اتفاق افتاده و وسعت توده‌های برفی در این منطقه کمتر شده و براساس آمار موجود سال گذشته توده برف این منطقه صفر شده است. بارش برف در ارتفاعات باعث استمرار و دوام آب‌های جاری می‌شود و بارندگی به صورت باران سیلاب و روان آب‌های شدید اما کوتاه مدت در پی دارد و چون استمرار ندارد مزید بر علت است که وضعیت آب‌های سطحی و تغذیه آب‌های زیر زمینی نیز کمتر و کوتاه مدت خواهد بود.
وی با بیان اینکه اگر وضعیت فرونشست به همین منوال ادامه یابد آثار آن پیش رونده تر و تعداد سوانح و حوادث بیشتر خواهد شد، اظهار داشت: ضرورت دارد که اقداماتی عملی برای جلوگیری از فرونشست و کنترل آثار آن به ویژه در کلانشهر اصفهان داشته باشیم.
مدیر بخش زلزله شناسی و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خاطر نشان کرد: با توجه به قانون مدیریت بحران و بند (ض) ماده ۱۴ که مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی موظف شده، فرونشست زمین را ارزیابی کند؛ امید است با توجهی که از سوی رؤسای قوای کشور به این امر شده فرونشست اصفهان را خارج از مقولات استانی و غیر استانی و به عنوان مسئله ملی بدانند و با نگاه ملی حل شود.
وجود ۳ هزار حلقه چاه عمیق در دشت برخوار
بیت‌الهی گفت: امکان ندارد اصلی ترین چشمه تغذیه دشت اصفهان در سمت جنوب دشت اصفهان- برخوار از منبع تغذیه خود، زاینده رود بی نصیب باشد و از طرفی فرونشست نداشته باشیم!
وی افزود: در نظر بگیرید از سمت جنوبی دشت، محدوده شهری اصفهان از رودخانه تغذیه نشوند و در شمال دشت، در برخوار چاه‌های عمیقی وجود دارد که شمار آنها به سه هزار حلقه چاه عمیق بالای صد متر می‌رسد و آنها به دلیل نیاز کشاورری آب باقیمانده را از زیر زمین بالا می کشند، تصور کنید حتی اگر ته مانده آبی نیز در زیر پهنه شهری اصفهان وجود داشته باشد با توجه به شیب زمین به سمت برخوار این آب‌ها به سمت برخوار جریان می‌یابد و این شرایط را تشدید می‌کند و راهی جز اینکه دشت اصفهان- برخوار از سمت زاینده رود تغذیه شود، وجود ندارد.
مدیر بخش زلزله شناسی و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تصریح کرد: مسئله فرونشست شهر اصفهان فراتر از بحث نیاز کشاورزی است زیرا پای آسیب دیدگی خانه‌های مردم، زیرساخت‌ها و آثار تاریخی این شهر در میان است و این امر موضوع تخصیص آب و حقابه کشاورران نیست بلکه نگرانی‌ها برای این است که یک شهر سالم و ایمن و طبیعی ادامه حیات داشته باشد و نجات فوری آن ضرورت ویژه دارد.
بیت‌الهی با بیان اینکه هم اکنون پساب فاضلاب شهری اصفهان به طور کامل در حوزه صنعت و فضای سبز استفاده می‌شود، گفت: اگر این آب‌های خاکستری نبود دیگر فضای سبزی نیز وجود نداشت و آب‌های زیرزمینی به تنهایی کفایت نیاز این بخش را نخواهد داشت.
وی داد: استفاده از پساب برای فضای سبز شهر اصفهان بسیار ضرورت دارد اما متأسفانه برخی بدون در نظر گرفتن ظرفیت توریست پذیری اصفهان، صحبت‌هایی مطرح می‌کنند مبنی براینکه به این فضای سبز نیاز نداریم که این حرف کاملاً اشتباه است.
مدیر بخش زلزله شناسی و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی خاطر نشان کرد: درباره کاهش فضای سبز اصفهان بررسی کردم از سال ۱۹۸۵ یعنی حدود ۳۵ سال پیش تاکنون وسعت فضای سبز شهر اصفهان و اطراف آن یک سوم شده است.
بیت‌الهی ادامه داد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که این وسعت در مدت ۵۰ سال اخیر به یک ششم کاهش یافته و وسعت فضای سبز شهر اصفهان کمتر و کمتر می‌شود؛ فضای سبز شهر اصفهان که جاذبه‌های تاریخی اش آن را نماد گردشگری ایران کرده و افتخاری برای کشور است و باید مردم از فضای شهری آن طراوت و شادی بگیرند اکنون به یک ششم کاهش یافته است.
وی با بیان اینکه بخشی دیگر از پساب شهری برای صنایع بزرگ اصفهان تخصیص می‌یابد، افزود: بر اساس آمار موجود بیش از ۷۰ درصد نیاز آبی این صنایع وابسته به پساب شدند. شهر اصفهان در زمینه استفاده از آب‌های خاکستری پیشرو و پیش گام است به این دلیل که آبی دیگر ندارد.
۲۳۰ هزار واحد مسکونی فاقد اسکلت در خطر است
مدیر بخش زلزله شناسی و فرونشست مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ابراز داشت: دشت اصفهان- برخوار حوضه محدودی است و اطراف این حوضه مانند دشت نجف آباد و مورچه خورت است که کشاورزی می‌کنند آبی از آن طرف به سمت اصفهان نمی‌آید و محدودیت در تغذیه آبخوان اصفهان- برخوار باعث گرایش بیشتر به استفاده از پساب‌ها بیشتر می‌شود. به نظر می‌رسد پسابی به آن صورت وجود ندارد که بتوان برای کشاورزی نیز تخصیص داد و جوابگو نخواهد بود.
بیت‌الهی با بیان اینکه جریان زاینده رود به هر نحوی باید استمرار یابد، ابراز داشت: این رودخانه می‌تواند جلوی فرونشست را در شهر اصفهان با جمعیتی بالغ بر ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفری بگیرد.
وی اضافه کرد: ۲۳۰ هزار واحد مسکونی فاقد اسکلت در گستره شهر اصفهان به صورت پراکنده وجود دارد که فرونشست زمین برای چنین ساختمان‌هایی آسیب رسان است.
