گاهش فردی مرتکب جرمی به صورت عمد یا غیر عمد می شود و مجازاتی برای او در نظر گرفته می شود .با این جرم او دچار سوء پیشنه می شود و ممکن است مشکلاتی برای کار کردن او در جامعه به وجود بیاید .گاهی این مورد برای فرد بی گناه به ضرر اوست اما در قانون شرایط خاصی برای این افراد در نظر گرفته شده است که شما را با آنها آشنا می کنیم . با پرشین وی همراه باشید.
فردی که به لحاظ برخی کاستی‌ها و معضلات در محیط زندگی خود خواسته یا ناخواسته مرتکب جرم شده است،
پس از تحمل مجازات و بازگشت به اجتماع به منظور ایجاد شرایط مناسب برای خود و خانواده‌اش
نیازمند اشتغال است،
اما این در حالی است که برخی از مجرمان پیش از این به دلیل داشتن سوءپیشینه از حقوق اجتماعی
محروم بودند، ولی در قانون جدید مجازات اسلامی شرایطی فراهم شده است و به فرد بزهکار
فرصت کافی داده شده که به اجتماع باز گردد
تا شرایط یک زندگی ساده که کمترین حق وی در مقام یک شهروند است برای او و خانواده‌اش فراهم شود.
با این مقدمه در این گزارش به بررسی اینکه چه جرائم و مجازات‌هایی و در چه شرایطی مجرم را از
حقوق اجتماعی محروم می‌کند، مدت زمان محرومیت از حقوق اجتماعی چقدر است
و به طور کلی سوء‌پیشنه شامل چه جرایمی است؟ می‌پردازیم.
**تعریف حقوق اجتماعی افراد
از آنجایی که داشتن سوءپیشینه مجرمین را از برخی حقوق اجتماعی محروم می‌کند، ابتدا باید تعریف درستی
از حقوق اجتماعی داشته باشیم که با توجه به تبصره ۱ ماده ۶۲ مکرر قانون مجازات اسلامی،
حقوق اجتماعی عبارت است از؛
آشنایی با جرائم شامل سوء پیشنهحقوقی که قانونگذار برای اتباع کشور جمهوری اسلامی ایران و دیگر افراد مقیم در قلمرو حاکمیت آن
منظور کرده و سلب به موجب قانون یا حکم دادگاه صالح است.
این حقوق شامل؛ حق انتخاب شدن در مجلس شورای اسلامی، خبرگان و عضویت در شورای نگهبان
و انتخاب شدن به ریاست جمهوری، عضویت در انجمن‌ها، شوراها و جمعیت‌هایی که اعضای آن
به موجب قانون انتخاب می‌شوند،
عضویت در هیأت‌های منصفه و امنا، اشتغال به مشاغل آموزشی و روزنامه‌نگاری، استخدام در وزارتخانه‌ها،
سازمان‌های دولتی، شرکت‌ها، مؤسسه‌های وابسته به دولت، شهرداری‌ها،
مؤسسه‌های مأمور به خدمات عمومی، اداره‌های مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان و نهادهای انقلابی،
وکالت دادگستری و تصدی دفاتر اسناد رسمی و ازدواج وطلاق و دفتریاری، انتخاب شدن به عنوان داوری
و کارشناسی در مراجع رسمی، استفاده از نشان و مدال‌های دولتی و عناوین افتخاری است.
در پرونده‌های کیفری یکی از مهم‌‌ترین دستورهای قضات تحقیق (دادیار و بازپرس) اخذ سوابق کیفری متهمان است.
این دستور قضایی از جنبه‌های مختلف کاربرد دارد. یکی این که در پرونده شخصیتی متهم درج
می‌شود و شناخت قاضی را از متهم راحت‌تر می‌کند.
همچنین ممکن است این سوابق در کشف جرم و صدور قرار تأمین کیفری خاص و در نهایت نوع و شدت
مجازات تأثیر بگذارد، زیرا بر حسب ماده ۳۵ قانون آئین دادرسی کیفری، چنانچه متهم حداقل
یک فقره سابقه محکومیت قطعی یا دو فقره یا بیشتر سابقه محکومیت غیرقطعی
به علت ارتکاب هر یک از جرایم سرقت، کلاهبرداری، اختلاس، ارتشا، خیانت در امانت و جعل و استفاده از
سند مجعول را داشته باشد، طبق ماده ۳۲ همان قانون صدور قرار بازداشت موقت الزامی است.
مفهوم سوء پیشنه از نظر کیفریاستخدام در اداره‌های دولتی و داشتن حقوق اجتماعی مستلزم این است که فرد دارای سوء پیشینه
کیفری نباشد و در این باره باید گواهی نداشتن سوء پیشینه ارائه کند.
در ماده ۳ قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب “دادسراها” درج سابقه محکومیت کیفری
در کیفرخواست از وظایف دادستان اعلام شده و طبیعی است در رأی صادر شده از سوی قاضی
نیز از لحاظ شدت و ضعف مجازات و رعایت تأسیسات حقوقی در جهت اصل فردی کردن مجازات‌ها تأثیر خواهد گذاشت.
آن چیزی که به عنوان سوءسابقه ” سوءپیشینه ” در اقدامات بعدی اشخاص تاثیرگذار است
محکومیت‌های موثر کیفری است که به موجب قانون؛ محکومیت به حد مانند حد زنا ، حد شرب خمر ،
محکومیت به قطع نقص عضو، محکومیت لازم الاجرا به مجازات حبس از یک سال به بالا در جرائم عمدی،
محکومیت قطعی به جزای نقدی به مبلغ بیست میلیون( ۰۰۰/۰۰۰ /۲۰ ) ریال یا بالاتر در جرائم عمدی
(اصلاحی سال ۸۲ )، سابقه محکومیت لازم‌الاجرا دو بار یا بیشتر به علت جرم‌های عمدی مشابه
با هر میزان مجازات و جرم‌های سرقت، کلاهبرداری، اختلاس، ارتشا، خیانت در امانت
جز جرم‌های مشابه محسوب می‌شوند.
در موردی که شخصی به علت اتهام سرقت یا اعتیاد چند روزی به زندان رفته باشد تا زمانی‌که این اتهام
تبدیل به محکومیت نشده باشد مسئله و مشکلی برای متهم ایجاد نمی‌کند ولی چنانچه
در مورد این اتهام، در دادگاه صالحه محکومیت قطعی حاصل کند
بدیهی است که محکومیت وی، محکومیت موثر تلقی شده و در آینده به عنوان سوء پیشینه یا محکومیت
موثر در پرونده سجل کیفری وی ثبت خواهد شد و ادارات و اشخاص مختلف می‌توانند
با استعلام از اداره سجل کیفری از سوابق سوء وی مطلع شوند.
آنچه عامه‌ٔ مردم به آن سوء پیشینه کیفری می‌گویند، در لفظ قانونگذار، «محکومیت موثر کیفری» است.
جرایم درجه‌ٔ یک تا پنج در این ماده به دنبال خود مجازات‌های تبعی را می‌آورند و این همان محکومیت موثر کیفری است.
الف- پس از ۷ سال در محکومیت به مجازات‌های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای
حکم اصلی در سابقه درج نخواهد شد
ب- پس از ۳ سال در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده
بیش از نصف دیه مجنیٌ‌علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه ۴
پ- ۲ سال در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده نصف دیه
مجنیٌ‌علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه ۵
تبصره ۱ ـ. در غیر موارد فوق، مراتب محکومیت در پیشینه کیفری محکوم درج می‌شود،
لکن در گواهی‌های صادره از مراجع ذی‌ربط منعکس نمی‌شود، مگر به درخواست مراجع قضایی برای
تعیین یا بازنگری در مجازات
تبصره ۲ – در مورد جرایم قابل گذشت در صورتی که پس از صدور حکم قطعی با گذشت شاکی یا مدعی خصوصی،
اجرای مجازات موقوف شود اثر تبعی آن نیز رفع می‌شود.
تبصره ۳ – در عفو و آزادی مشروط، اثر تبعی محکومیت پس از گذشت مدت‌های فوق از زمان عفو یا اتمام
مدت آزادی مشروط رفع می‌شود. محکوم در مدت زمان آزادی مشروط و همچنین
در زمان اجرای حکم نیز از حقوق اجتماعی محروم می‌شود.
باشگاه خبرنگاران , میزان
