حتما شما هم نام بیماری اندومتریوز را شنیده اید این بیماری زنانه در رحم زنان رخ می دهد
و باعث رشد نابجای سلول های داخل رحم می کنند این سلولها میتوانند به
بافت اندومتر تبدیل شده و اندومتریوز ایجاد کنند در ادامه مطلب از پرشین وی
بیشتر با بیماری اندومتریوز آشنا خواهیم شد
دومین دوره کنگره کشوری اندو متریوز از سوم تا پنجم بهمن ماه در پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی
ابن سینا برگزار شد.اندومتریوز یک بیماری شایع زنان است که تقریبا ۵ تا ۱۰ درصد زنان در سن باروری جهان
به آن مبتلا هستند.بهمین دلیل شناخت کافی از این بیماری و تشخیص بموقع آن میتواند نقش مهمی در سلامت بانوان
داشته باشد.به بهانه برگزاری این کنگره گفت‌وگویی داشتیم با دکتر امیرحسین زرنانی دبیر علمی کنگره، دانشیار پژوهشی موسسه ابن سینا
و مدیر گروه ایمنی شناسی تولید مثل این موسسه که توجه شما را به آن جلب می‌کنیم.اطمینان دارم خیلی‌ها حتی
اسم این بیماری را هم نشنیده‌اند.
لطفا کمی درباره آن برایمان بگویید؟
این بیماری یکی از بیماری‌های شایع زنان است که
بر اثر رشد نابجای سلولهای لایه داخلی رحم اتفاق می‌افتد.بر اثر این اتفاق بافت اندومتر یا همان لایه داخلی رحم
شروع به رشد بی‌رویه کرده و حتی مهاجرت این بافت‌ها به نقاط دیگر از جمله حفره داخل شکم هم اتفاق
می‌افتد، هر چند محدود به این ناحیه نیست اما این مهاجرت شایع ترین نوع مهاجرت است.
بیماری اندومتریوزاز مهم‌ترین علائم آن درد
ناشناخته و نسبتا زیاد لگنی به صورت مزمن و عادت ماهانه بسیار دردناک است به‌طوری که شخص از کار و
زندگی بازمانده و مجبور به مصرف بسیار زیاد مسکن‌ها برای کاهش درد میشود.همچنین بیماران مبتلا به این مشکل از مشکل
آمیزش دردناک رنج می‌برند و خود منجر به مشکلات روحی و روانی زیادی برای فرد میشود.
اما مهم‌ترین مشکلی که این
بیماری برای زنان ایجاد می‌کند نازایی است.چرا این بیماری باعث نازایی میشود؟ یکی از محل‌هایی که معمولا مهاجرت و رشد
نابجای بافت‌های اندومتر اتفاق می‌افتد داخل و روی تخمدان است.همچنین این بیماری باعث اختلال در عملکرد لایه اندومتر شده که
میزبان سلول تخم بارور شده است.
گسترش این بیماری تا چه اندازه است و تا چه حدی بین زنان رایج است؟
مطابق آمار‌ها حدود ۱۷۶ میلیون زن و دختر به این بیماری مبتلا هستند.میزان ابتلا برای زنان بارور حدود ۵ تا
۲۰ درصد و برای زنان نابارور چیزی بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است.منظور از زنان نابارور یعنی زنانی که به
خیر.منظور زنانی است که در سنین باروری هستند اما دچار مشکل نازایی و ناباروری هستند.یعنی به‌طور متوسط
۳۰ تا ۵۰ درصد مشکل ناباروری مربوط به این بیماری است.چون بیماری اندومتریوز جزو بیماری‌های التهابی است و کل سیستم
تولید مثل را تحت تاثیر قرار میدهد.یعنی هم عمل تخمک‌گذاری و هم عمل لانه گزینی را که جایگزین شدن سلول
بارور شده در لایه رحم است.
یعنی هیچ نوع تست غربالگری برای شناخت این بیماری در بین زنان وجود ندارد؟
نکته:
معاینه دقیق، گرفتن شرح حال دقیق و سابقه خانوادگی، سونوگرافی و MRI از جمله کار‌هایی است که برای شناخت بیماری
اندومتریوز انجام میشود.اما با این همه منفی بودن نتایج الزاما وجود بیماری را رد نمی‌کند چرا اما ارزش خبری برای
شناخت بیماری یا مسائل آماری ندارد.
همین طور بستگی به این دارد که این تست‌ها تا چه اندازه توسط پزشک بخوبی
انجام شود.معاینه دقیق، گرفتن شرح حال دقیق و سابقه خانوادگی، سونوگرافی و MRI از جمله کار‌هایی است که برای شناخت
این بیماری انجام میشود.اما با این همه منفی بودن نتایج الزاما وجود اندومتریوز را رد نمی‌کند.تنها جراحی و برداشت لاپراسکوپیک
که یک روش صددرصد تهاجمی است میتواند وجود این بیماری را کاملا اثبات یا رد کند.
با توجه به مشاهدات به نظر می‌رسد سن ابتلا در ایران پایین‌تر و نسبت به جوامع غربی
هم شایعتر باشد.به‌طور کلی تخمین می‌زنیم حدود ۴۰۰ هزار خانم در ایران به این بیماری مبتلا باشند.این تعداد از زنان
با مشکلات روحی روانی، جسمی و خانوادگی زیادی دست به گریبان میشوند.نازایی باعث ایجاد مشکلات زیادی در خانواده میشود، همچنین
بسیاری از طلاق‌ها به دلیل مسائل جنسی ناشی از این بیماری است.یعنی آمیزش دردناک که از عواقب این بیماری است
باعث جدایی بسیاری از زوج‌ها بدون شناخت دقیق علت آن میشود.
چه مسائلی باعث ابتلای فرد به این بیماری میشود؟
به‌طور
کلی میشود عوامل را به دودسته برون‌زا و درون‌زا تقسیم کرد هرچند نقش هیچ‌کدام از این عوامل صددرصد تائید شده
نیست.در دسته اول عوامل محیطی، سموم، آلودگی هوا و محیط زندگی و میل به زندگی صنعتی جای می‌گیرند در حالی
که ژنتیک و عفونت‌ها متعلق به دسته دوم هستند و در ابتلا به این بیماری نقش دارند.
با این حال به
نظر می‌رسد محیط نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارد و مثلا در اصفهان به دلیل وجود آلودگی‌های زیاد
صنعتی شیوع بیشتری از این بیماری دیده شده است.روش‌های درمان این بیماری چیست؟
بیشتر درمان‌های این بیماری وابسته به هورمون
است.یکی از روش‌ها ایجاد یائسگی دروغین بر اثر هورمون است.همچنین جراحی و برداشتن بافت‌های اضافه یکی دیگر از روش‌های درمان
است.هرچند درجراحی بسیار مهم است که این کار توسط جراح با تجربه انجام شود تا امکان بازگشت بیماری به حداقل
برسد.
📌کاشته شدن بافت دیواره ی داخلی رحم (اندومتر) در مناطق غیر طبیعی میتواند بدلیل جریان ِبرگشتی ِخون ِقاعدگی ،از طریق لوله های رَحِمی به داخل شکم و حفره ی لگن اتفاق بیفتد.
این تئوری قطعی نیست زیرا این اتفاق در همه ی خانمها می افتد ولی همه مبتلا به اندومتریوز نمی شوند.
📌وجود سلولهای چند خاصیتی(مولتی پتانسیل)در لگن
این سلولها میتوانند به بافت اندومتر تبدیل شده و اندومتریوز ایجاد کنند.
📌کاشته شدن ِمستقیم بافت اندومتر از طریق جراحیها در مناطق دیگر.برای مثال در محل برش ِمربوط به زایمان طبیعی یا سزارین.
📌اختلال در سیستم ایمنی خانمهای مبتلا که سبب رشد اندومتر در مناطق غیرمعمول میشود.
بیماری اندومتریوزشدت درد در اندومتریوز متغیر است.در بعضی موارد خفیف و گاهی بسیار شدید میباشد که بستگی به مکان ِدرگیری دارد.دلایل زیر بعنوان علت درد عنوان شده اند:
📌کاشته شدنهای عمیق در اندومتریوز و کاشته شدن در مناطقی که تعداد زیادی عصب وجود دارد.
📌رها کردن ِموادی از نسج ِمبتلا که واسطه ی ایجاد درد هستند.
📌وقتی اندومتریوز اطراف یک بافت را گرفتار کرده و آن را تحت فشار قرار میدهد.
📌توجه داشته باشید که در اندومتریوز شدت بیماری با شدت درد ارتباط مستقیمی ندارد ،بعبارتی شدت درد علامتی از شدید بودن بیماری نیست.
اندومتریوز یک بیماری لگنی است که در خانمهای نابارور شایعتر است.
در حدود هفتاد درصد از خانمهایی که اندومتریوز متوسط یا خفیف دارند،بدون مشکل باردار میشوند.
اندومتریوز به دلایل متفاوتی میتواند سبب ناباروری شود:
📌اثر بر ساختمان و آناتومی لگن
اندومتریوز میتواند با ایجاد کیست در تخمدان و چسبندگی بین رحم و تخمدان و سایر اعضا لگن همراه باشد.
این چسبندگی ها ،ساختمان و عملکرد طبیعی رَحِم و تخمدان را تحت تاثیر قرار میدهند.
📌اثرات هورمونی اندومتریوز
اندومتریوز میتواند با ترشح مواد التهابی اثرات منفی بر تخمک،اعضای لگنی و لانه گزینی جنین داشته باشد.
توجه داشته باشید که این عوارض در نوع شدید اندومتریوز شایعتر است.
آیا رژیم غذایی بر پیشگیری یا درمان اندومتریوز موثر است؟
دلایل علمی کافی بنفع تاثیر رژیم غذایی بر پیشگیری یا درمان اندومتریوز وجود ندارد.
در یک‌مطالعه دیده شد که مصرف سبزیجات و میوه ها با کاهش احتمال اندومتریوز و مصرف گوشت قرمز با افزایش آن همراهست ولی هنوز نیاز به مطالعات و بررسیهای بیشتر هست
منبع:جام‌جم / انجمن زنان
