اگر گذارتان به شهر ابرکوه یزد افتاد، پیشنهاد می کنیم سری به بنای سنگی هگ بزنید. بنای برج مانندی که ازدوران دیلمیان بر فراز کوه سنگی شهرستان ابرکوه قرار دارد و معماری ظریف آن آنقدر ساده و زیباست که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

در سه طرف جنوب، مغرب و مشرق این گنبد، سنگهای قهوه ای رنگی به چشم می خورد که روی آنها با خط نسخ نام چهارده معصوم حک شده است و قطعه سنگ سفید تاریخی آن که بر قسمت غربی بنا نصب شده، نام مبارک الله و علی را بر خود دارد



قدیمی های ابرکوه، هگ سنگی شهرشان را به نام «گنبد عالی» می شناسند. این گنبد هشت ضلعی که قدیمی ترین و محکم ترین اثر تاریخی ابرکوه هم به شمار می رود، مقبره "امیر عمید الدین الشمس الدوله" است که در قرن هشتم هجری، به دستور فیروزان ساخته شد.

دیوار و سقف این بنا از سنگ سفید و ملات آن گچ و ساروج است. اگر گنبد این بنا را به دقت ببینید، می توانید شکل گنبدهای عرقچینی را در آن تشخیص دهید. این گنبد آجر پوش که دور تا دور آن سنگ تراشی های ظریفی دیده می شود، کتیبه ای دارد که روی آن با خط کوفی نام صاحب قبر را تراشیده اند و تاریخ ساخت بنا را حک کرده اند. یعنی سال 844 هجری قمری.
هگ ابرکوه



گنبد سنگی هگ ابرکوه چهار در ورودی دارد. در سه طرف جنوب، مغرب و مشرق این گنبد، سنگهای قهوه ای رنگی به چشم می خورد که روی آنها با خط نسخ نام چهارده معصوم حک شده است و قطعه سنگ سفید تاریخی آن که بر قسمت غربی بنا نصب شده، نام مبارک الله و علی را بر خود دارد.

در کل ایران، دو بنای دیگر هستند که از نظر معماری شباهت زیادی به بنای سنگی هگ ابرکوه، دارند. یکی از آنها در نزدیکی طارم قرار دارد و دیگری بالای سرقورگ در راه داراب به بندر عباس.