اگر با جغرافیای ایران کمی آشنا باشید، احتمالا با شنیدن نام خانه لاری ها فکرتان تا شهر لار در استان فارس می‌رود و انتظار خواندن از این خطه را خواهید داشت. اما همین اول کار بگوییم که مقصدمان یزد است و پشت نام این خانه، قصه‌ای جذاب قرار دارد. با مجله گردشگری دلتا همراه باشید.
چطور این خانه به «خانه لاری ها» معروف شد. روزی از روزها، آقایی به اسم حاج محمدابراهیم تصمیم گرفت به همراه خانواده‌اش از لار به یزد مهاجرت کند. وقتی یک خانواده لاری بین این همه یزدی محلی زندگی می‌کند، قاعدتا راحت‌ترین راه اشاره به خانواده این است که بگویید همان لاری‌هایی که تازه آمدند. بعدها نوادگان حاج محمدابراهیم لاری خانه‌شان را ساختند و با خانواده‌شان در آن ساکن شدند، اما همه به آن‌جا می‌گفتند خانه لاری ها و این اسم رویش مانده است.
لاری ها خانواده‌ای اهل تجارت بودند که ۲۷۰ سال پیش برای رونق کسب‌وکارشان از شهر لار که به شهر بدون کوچه شهرت دارد، به یزد، شهر کوچه‌پس‌کوچه‌های زیبا، مهاجرت کردند. بعد از این هجرت موقعیت‌های شغلی خوبی برای این خانواده فراهم شد و توانستند در دنیای تجارت کسب اعتبار کنند و همین موضوع باعث پاگیر شدن لاری‌ها در یزد شد، به طوری که از لار، فقط نام و نشانش برای آنان باقی ماند.
خانه‌هایی که در مناطق کویری ساخته می‌شوند هم معماری متفاوتی دارند و هم مصالح خاصی در آن‌ها استفاده می‌شود. خشت که همان گِل خشک شده است، از پراستفاده‌ترین مصالح ساختمانی مناطق کویری است که باعث خنک شدن فضای داخلی بناها می‌شود.
خانه لاری ها ۳ حیاط با حال‌وهوای متفاوت دارد که این تفاوت در اتاق‌ها هم دیده می‌شود.
برای رسیدن به حیاط اصلی باید از در دوم خانه لاری ها وارد شد. حوض بزرگ وسط حیاط قبل از هرچیزی توجه را به خود جلب می‌کند، به خصوص اگر شانس یارتان باشد و با حوض پر از آب روبه‌رو شوید.
از در اصلی که وارد شویم، به حیاط دوم خانه لاری های یزد می‌رسیم. وارد حیاط دوم یا همان حیاط میانی که شوید، به‌جز کوچک‌تر شدن فضا، تفاوت خاص دیگری نسبت به حیاط اصلی احساس نمی‌کنید. جالب‌ترین قسمت این حیاط هفت دری، پنج دری و سه دری‌های خوش رنگ‌ولعابی است که با شیشه‌های رنگی تزئین شده‌اند.
حیاط سوم خانه لاری ها فضایی کاملا متفاوت نسبت به دو حیاط دیگر دارد. این حیاط در حکم حیاط خلوت خانه است که بسیار ساده‌تر و خودمانی‌‌تر ساخته شده و تنها یک اتاق دارد.
اگر به ایرانگردی علاقه دارید، شهر خانه‌های زیرزمینی در ایران را بخوانید.
بازی سایه و آفتاب راه نجات در خانه‌های کویری است. ایوان‌ها با ایجاد یک فضای سایه‌نشین، مکان خنکی برای نشستن و استراحت در دل روزهای گرم کویر به وجود می‌آورند. ایوان اصلی خانه لاری ها آن‌قدر بزرگ و دیدنی است که کاملا یکی از مهم‌ترین و احتمالا پرکاربردترین بخش‌های خانه بوده است.
اتاق‌های پرنقش‌ونگار جزو جدانشدنی خانه های تاریخی یزد هستند. خانه لاری ها هم از این قاعده مستثنا نیست و پر است از اتاق‌های سه دری و پنج دری و هفت دری که درهای شیشه‌رنگی‌اش پشت هم قطار شده‌اند و منتظر کوچک‌ترین تابش نوری هستند که جا بگیرند و به خانه هم جان دهند.
بدون شک بادگیر اختراع بزرگ دوران خودش بوده است. درروزهای گرمی که خبری از کولر، پنکه و حتی برق نبود، چیزی مانند بادگیر معجزه دوست‌داشتنی خانه‌های کویری شد.
نحوه کار بادگیرها خیلی جذاب است. در مناطق گرمسیری بعد از تشخیص مسیر دائمی باد، بادگیرها روبه‌جهت وزش بادها ساخته می‌شوند تا باد وارد بادگیر شود و بعد از برخورد با سطوح چوب‌های کناری و بالایی بادگیر به سمت پایین حرکت می‌کند.
سرداب در واقع همان آب‌انبار است که در زمان قدیم، برای نگه‌داری آب در مناطق کویری از آن استفاده می‌کردند. سرداب خانه لاری ها در حیاط اصلی قرار دارد و ۳۸ پله تا رسیدن به عمق سرداب راه است.به سرداب خانه لاری ها یک بادگیر متصل است که باعث ورود و خروج هوا و البته خنک ماندن آب می‌شده.
استان یزد در منطقه کویری قرار دارد و به همین دلیل از حدود خرداد ماه تا مهرماه، روزهای بسیار گرمی را پشت‌سر می‌گذارد. اما هرچه به نیمه پاییز و فصل زمستان نزدیک می‌شویم، هوا معتدل‌تر می‌شود و سفر به این منطقه هم طرفداران بیشتری پیدا می‌کند.
ساعت کاری این خانه در بهار و تابستان از ۸:۳۰ صبح تا ۹ شب و در پاییز و زمستان از ۸:۳۰ تا ۷:۳۰ شب است که این بازه زمانی طولانی، دستتان را در برنامه‌ریزی برای دیدن جاهای دیدنی یزد بسیار باز می‌گذارد.
پیشنهاد مطالعه: برای دیدن مطالب بیشتر از گردشگری اسرار شگفت‌انگیز زنانه‌ترین مکان تهران را بخوانید.
