بناهای تاریخی روستای وانشان گلپایگان

روستای وانشان؛ بهشتی تاریخی در گلپایگان

معرفی روستای وانشان گلپایگان

یکی از روستاهای تاریخی که در دل اصفهان واقع است، روستای وانشان است.

روستای وانشان، در 12 کیلومتری جنوب شهر گلپایگان و 15 کیلومتری شهرستان خوانسار قرار دارد؛ که از توابع شهرستان گلپایگان در استان اصفهان محسوب می شود. همچنین در گذشته به « وردپاتکان» و « سرزمین های گل سرخ» نیز شهرت داشته است.

در این روستا آرامگاه امامزاده سلیمان ابوالفتح از نوادگان موسی کاظم قرار دارد. 

موقعیت جغرافیایی روستا بسیار حائز اهمیت است زیرا روستای وانشان در ارتفاعات قرار دارد که موجب ایجاد آب و هوای بکر و بسیارخوب روستا شده و آن را به بهترین مکان ها برای گردشگری تبدیل کرده است. 

اهالی روستا وانشان با دامداری و زراعت معاش مورد نیاز خود را تامین می کنند. علاوه براین در این روستا محصولات باغی بی نظیر و مرغوبی از قبیل گردو، بادام، سیب، زردآلو، انگور و سبزیجات وجود دارد. در میان محصولات ذکر شده، گردوی وانشان میان مردم محبوب است و به شهرت فراوان رسیده است.

فرمانده ی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سردار سرلشکر حسین سلامی، در روستای وانشان متولد شده است.

آرامگاه امامزاده سلیمان در روستای وانشان گلپایگان 

تاریخچه روستای وانشان

با توجه به کتیبه ای در بقعه یا بارگاه امامزاده ابوالفتح ،قدمت روستای وانشان به قرن دهم هجری خورشیدی یعنی زمان حکومت سلسله ی کیانیان (دوران پارینه سنگی میانه و نوسنگی) باز می گردد. علاوه بر این درختی کهنسال با قطری عریض در جوار امامزاده قرار دارد که نزدیک هزار سال عمر دارد.

در سال 1391، غاری قدیمی با چندین ظروف سفال شکسته و استخوان های پوسیده انسان کشف شد. آثار کشف شده توسط میراث فرهنگی استان اصفهان مورد بررسی قرار گرفت که مشخص شد قدمت آن ها مربوط به 3000 سال قبل است و حاکی از آن دارد که در زمان های قدیم در این روستا زندگی کرده اند.

آب و هوای روستای وانشان گلپایگان

بقعه امامزاده ابوالفتح در روستای وانشان

یکی از بناهای قدیمی در روستای وانشان، بارگاه امامزاده ابوالفتح می باشد.

بنا به کتیبه ی موجود در امامزاده ابوالفتوح سلیمان ‌بن موسی ‌بن جعفر، ایشان از نوادگان امام موسی کاظم (امام هفتم شعیان) است. بنا به روایتی پدر امام در اواخر قرن چهارم هجری، به اصفهان مهاجرت کرده اند.

در نمای بیرونی امامزاده، بارگاه به صورت چهار گوش آجری گنبدی به شکل هرمی و دوازده ترکی رسم شده است. مصالح مورد استفاده در ساخت امامزاده، سنگ و گل و آجر بوده است. 

به طور کلی بنای آرامگاه به دو قسمت تقسیم می شود: بخش اصلی و بخش الحاقی.

بخش اصلی بنا در دوره صفویان ساخته شده که شامل فضای زیر گنبد است.

در محوطه داخلی امامزاده، فضایی آسمانه یا مستطیلی شکل وجود دارد که بر سقفی تیره پوش و مسطح تکیه داده شده است. زیر این سقف چوبی نقاشی و خوشنویسی با خط نستعلیق طراحی شده که هنر دست استاد یوسف خوانساری و استاد محمود نجار می باشد.

در داخل امامزاده صندوقچه ای قرار دارد که روی آن آیاتی از قرآن مجید ذکر شده و پایین آیات کلمه« صندوق شاه حسین فریدون کوه» به چشم می خورد.

فضای داخل گنبد شامل یک صندوق چوبی منبت کاری شده بسیار ارزشمند است که در حال حاضر ضریح بر روی آن قرار گرفته و کاووشگران نمی توانند تاریخ ساخت آن را بررسی کنند.

بخش الحاقی نیز در دوران قاجاریه یعنی حدود صد سال پیش طراحی شده است.

بازسازی هایی  که در سال های اخیر داخل امامزاده ایجاد کرده اند بسیار کم بوده اما یکی از این تغییرات، مربوط به ضریح امامزاده می باشد که ضریحی از جنس طلا را جایگزین ضریح قدیمی کرده اند.

امامزاده ابوالفتح در روستای وانشان گلپایگان

درب تاریخی امامزاده روستای وانشان 

درب ورودی امامزاده ابوالفتح شاهکاری بی نظیر از منبت کاری در دوره شاه تهامسب صفوی می باشد که در سال 1309 زراندوزان یهودی به آن چشم طمع دوختند. برروی درب منبت کاری هایی با نقوش اسلیمی و خطایی دیده می شود که استاد قاسم حسین خوانساری آن را طراحی کرده است.

بر روی این کتیبه تاریخ اتمام کار در سال 990 هجری قمری حکاکی شده است.

حکایتی جذاب و شنیدنی از زبان کهنسالان درباره ی روستای وانشان

براساس روایت هایی که ریش سفیدان این روستا نقل کرده اند:

در سال 1309 هجری شمسی، شخصی به نام شمعون میرزا سلیمان کلیمی از خادم امامزاده ابوالفتح و روحانی محل(شیخ محمد صادق علامه ) حکم شرعی فروش درب را جست و جو می کند.

روحانی این روستا درپاسخ به این فرد می گوید: اگر درب دیگر قابل استفاده نباشد، مانعی برای فروش آن وجود ندارد اما باید پول حاصل از فروش درب را صرف مرمت و بازسازی امامزاده کنید.

پس از فتوای شیخ علامه، درب مذکور فروخته می شود. پس از مدتی شمعون را در حال فرار از روستا دستگیر می کنند. وی در اظهارات و بازجویی های ماموران حکومتی اعتراف می کند که این درب را خادم زیارت گاه ابوالفتح به او فروخته است.ماموران حکومتی به سراغ خادم امامزاده می روند.

وی از خود دفاع کرده و می گوید:

به حکم مجتهد محله یعنی شیخ علامه اقدام به فروش کرده است.

در نهایت شیخ را برای محاکمه به اراک انتقال می دهند. پس از گذشت ده سال، در 5 فروردین 1319 قاضی، روحانی را تبرئه می کند؛ به این دلیل که در سال 1310 این درب در لیست آثار ملی قرار گرفته در حالی که تاریخ معامله درب به سال 1309 باز می گردد. به عبارتی دیگر روحانی به این دلیل آزاد شد که در سال 1309 هنگامی که فتوای فروش درب را داد، درب جزو آثار ملی نبوده است.

گویش مردم روستای وانشان

گویش اهالی روستای وانشان، وانشانی و ونیشونی است. این زبان یکی از زبان های قدیمی در ایران محسوب می شود.

گویش وانشانی جزئی از گویش های ایران مرکزی و شمال غربی است. علاوه بر این شباهت هایی نیز به گویش خوانساری دارد.

در این زبان حروف های (گ)، (پ)، (چ) و (ژ) به طور مکرر استفاده می شود.

برای مثال برای صرف فعل ها از حرف(ژ) در شخص های مفرد و جمع استفاده می کنند.

اول شخص مفرد: اِمِگُ (می‌خواهم)، اول شخص جمع: اِمونِگُ (می‌خواهیم)

دوم شخص مفرد: اِدِگُ (می‌خواهی)، دوم شخص جمع: اِدونِگُ (می‌خواهید)

سوم شخص مفرد: اژِگُ (می‌خواهد)، سوم شخص جمع: اِژونگُ (می‌خواهند)

در روستای وانشان گلپایگان برای تأمین آب از راه های قنات و احداث بند استفاده کرده اند

مکان های تفریحی در روستای وانشان

این روستا یکی از مکان های گردشگری محسوب می شود که سالانه جمعیت بسیار زیادی برای بازدید از آن به گلپایگان سفر می کنند.

ازمکان های دیدنی روستای وانشان می توان به کوه مهد حیدر، قلعه جمال، چشمه ی لمبی، مورا، دزی، کوه دیگا، مقبره سید کرار، مقبره پهلون، قلعه وانشان، مزرعه امیریه و ... اشاره کرد.

در روستای وانشان، قلعه ای تاریخی از بقایای ارگ قرار دارد که در سال 1391 قسمت های بسیاری از آن برای تصویر برداری سریال جلال الدین بازسازی شد.

علاوه براین، در شهریور سال 1395 یکی از قلعه های روستا به نام مولانا توسط سازمان امور آب شهرستان گلپایگان به علت تجاوز در حریم رودخانه، تخریب شد. این در حالی است که بیش از نیمی از سال رودخانه خشک است.

گویش اهالی روستای وانشان گلپایگان، وانشانی یا وینشونی است

در دهه های گذشته به دلیل خشکی آب و هوا ، عدم ریزش باران و فصلی بودن رود خانه ها راهکارهای گوناگونی را برای تامین و نگهداری آب در تمام فصول سال اجرا کردند. برای مثال اقداماتی از قبیل احداث بند، آب انبار وانشان و قنات را انجام دادند.

آب انبار وانشان در یک فرسخی وانشان بنا شده است؛که تا حدود 50 سال پیش یعنی اواخر دوره رضاشاه مورد استفاده ی مسافران و چوپانان قرار می گرفت.

مشاهیر و بزرگان روستای وانشان

مسعود اطیابی

مسعود اطیابی یکی از اهالی روستای وانشان در گلپایگان است که در زمینه ی کارگردانی، تهیه کنندگی و مدیر تولید فعالیت می کند. آقای اطیابی فعالیت فیلم سازی را از سال 1364 با فیلم برداری از جهبه ها در جنگ آغاز کرده است.

محسن افشانی

متولد 1368، یکی از جوان ترین کارگردان، بازیگر و تهیه کنندگان ایرانی می باشد.

آیت الله شیخ صادق علامه

شیخ علامه یکی از حضار در مجلس درس آیت الله تقی شیرازی بوده است. ایشان در سن 35 سالگی به مقام اجتهاد و فقاهت رسیده است.

سید حسین اطیابی 

سید اطیابی از اعضای رسمی کمیته برنامه ریزی تربیت معلم کشور زاده ی روستای وانشان می باشند.

حاج شیخ قدرت الله مشایخی

مرحوم حجـة الاسلام و المسلمین جناب شیخ کاظم مشایخی

امیر هوشنگ زهدی

کارشناس فقه و اصل و حقوق قضایی

جاذبه های گردشگری گلپایگان

گلپایگان یکی از شهرستان های غرب استان اصفهان می باشد که به مهد کباب های ایرانی مشهور است. در ادامه به برخی جاذبه های گلپایگان می پردازیم.

ارگ تاریخی گوگد

در مسیر گلپایگان به تهران ارگ تاریخی گوگد قرار گرفته که قدمت آن به 400 سال قبل باز می گردد. گفته شده که نیمی از این ارگ در مهریه ی همسر علیخان بوده که به همسرش واگذار شده است .بنا براین روایت به ارگ علیخانی نیز شناخته می شود.

مناره گلپایگان یا میل گلپایگان

مناره گلپایگان متعلق به دوره سلجوقیان می باشد که قدمت آن 900 سال است. برفرازاین مناره چراغ هایی را روشن می کرده اند تا راهنمایی برای کاروان ها باشد.

کبوتر خانه گلپایگان

بنای این کبوتر خانه با هدف پناهگاهی امن برای کبوترها و جمع شدن فضولات پرندگان و استفاده از فضولات به عنوان کود در زمین های کشاورزی ساخته شد.درساخت بنای مذکور از خشت و گل استفاده کرده اند.

گردآوری: بخش گردشگری بیتوته