خبرگزاری مهر - گروه استانها - مهتاب خیری: کاشان یکی از مهم‌ترین و مشهورترین مقصدهای گردشگری در ایران است و نقش مهمی در صنعت توریسم کشور دارد. قدمت این شهر به بیش از ۷,۵۰۰ سال می‌رسد که تپه سیلک شاهد این ادعا است. در واقع، کاشان بنا به شواهد تاریخی و باستان‌شناسی یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های جمعی بشر در تاریخ محسوب می‌شود و خوشبختانه توانسته است تا به امروز بافت تاریخی خود را حفظ کند. ازاین‌رو، جاهای دیدنی کاشان از تنوع و جذابیت بالایی برخوردار هستند که به دو گروه کلی تاریخی - باستانی، طبیعی و آئین‌های سنتی تقسیم می‌شوند. جاذبه‌های تاریخی - باستانی شامل بناهای تاریخی مانند خانه‌های بروجردی، طباطبایی، عامری، بازار تاریخی، شهر زیرزمینی و… هستند. از جمله جاذبه‌های طبیعی کاشان نیز می‌توان به غار نیاسر اشاره کرد. مراسم گلاب‌گیری در اردیبهشت و مهر نیز پربازدیدترین جشنواره‌های کاشان هستند. در ادامه با مکان‌ها و دیدنی‌های کاشان به‌صورت موردی آشنا می‌شویم.
باغ فین
قطعاً یکی از زیباترین و دوست‌داشتنی‌ترین جاهای دیدنی کاشان، باغ زیبای فین است که می‌توان از آن به‌عنوان نمونه کاملی از باغ‌های ایرانی نام برد. این مکان از لحاظ تاریخی نیز بسیار مهم و ارزشمند بوده است؛ به‌گونه‌ای که در «تاریخ قم»، از کهن‌ترین منابع تاریخی، دراین‌باره چنین نوشته شده است: بناها و کاریزهای فین، به امر جمشید احداث شده است.
محوطه‌ای چشم‌نواز و مطبوع که از گذشته‌های دور موردتوجه پادشاهان قرار داشته و در دوران دیگر حکمرانان تاریخ از جمله «آل بویه» و «ایلخانان» گسترش یافته و در برخی دوران نیز بازسازی شده است.
حمام فین
۲ حمام مهم و تاریخی ایران، در شهر کاشان و بخش جنوبی باغ فین قرار دارد که به نام‌های حمام بزرگ (حمام سلطنتی، به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد) و حمام کوچک (حمام خدمتکاران) شناخته می‌شوند.
در بخش خزینه حمام کوچک، هفت کاشی به قدمت ۵۰۰ سال وجود دارد. حمام کوچک، در دوران حکومت صفویان ساخته شده و از پیشینه‌ی کهن‌تری نسبت به حمام بزرگ برخوردار است که قتل امیرکبیر، یکی از تلخ‌ترین و مهم‌ترین اتفاق‌های تاریخی و سیاسی ایران کهن، در آن رخ داد.
مسجد جامع کاشان
کهن‌ترین بنای تاریخی در کاشان، مسجد جامع این شهر است که قدمت آن به دوران حکومت سلجوقیان بازمی‌گردد. این اثر ارزشمند تاریخی به‌همت دختر مالک اشتر، صفیه خاتون، ساخته شده است. این بنای تاریخی و ارزشمند مذهبی، در ادوار مختلفی همچون کریم‌خان زند و عبدالرزاق خان (حاکم کاشان)، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. از زیبایی‌های قابل‌توجه این مسجد می‌توان به هنر خطاطی استادانی چون عبدالکریم و ابن محمد حسین محمد کاظم اصفهانی اشاره کرد که بر دیواره‌های آن وجود دارد.
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان
مسجد و مدرسه آقا بزرگ کاشان، یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین مساجد ساخته شده در دوران قاجار است که با کمک مالی حاج محمدتقی خانبان، احداث شده و پروسه ساخت آن در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، به اتمام رسیده است. عمارتی که گنبد آن، معماری زیبا و چشم‌نوازی دارد و از نظر نوع ساخت، جزو کم‌نظیرهای زمان خود محسوب می‌شود.
آتشکده نیاسر کاشان
آتشکده‌ای چهارطاقی و به‌جای‌مانده از دوران حکومت ساسانیان در ارتفاعات نیاسر کاشان قرار دارد که در گذشته‌های دور به‌عنوان مکانی برای برگزاری آئین و رسوم خاص پیروان دین زرشت، مورد استفاده بود. این اثر تاریخی که به نام‌های «چهار قاپو» و «چهار دروازه» نیز شهرت دارد، توسط باستان‌شناسان در گروه قدیمی‌ترین و عظیم‌ترین نمونه‌های بنای چهارطاقی ایرانی قرار گرفته که اتفاقاً بین دیگر آثار مشابه، سالم‌تر بوده و خسارات و خرابی‌های کمتری را به خود دیده است.
تپه‌های سیلک کاشان
قطعاً بازدید از مکانی که می‌تواند از کهن‌ترین تمدن‌های تاریخ بشری باشد، جالب و هیجان‌انگیز خواهد بود. تپه‌های سیلک کاشان برای علاقه‌مندان به تاریخ و باستان‌شناسی، بسیار جذاب است. این زیگورات از گل رس و سفال ساخته شده است و تا مدت‌ها از وجود آن‌ها، اطلاعاتی در دسترس نبود تا اینکه پس از جاری شدن سیل در هشتاد سال پیش، سر از خاک بیرون آورد و به‌عنوان آثاری تاریخی و ارزشمند، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت.
آرامگاه شاعر معاصر سهراب سپهری
چنانچه علاقه‌مند به ادبیات و هنر هستید، می‌توانید به ۴۲ کیلومتری شهر کاشان به‌سمت مشهد اردهال رفته و از آرامگاه شاعر مشهور و نقاش معاصر ایران سهراب سپهری بازدید کنید. این شاعر بزرگ در صحن امام‌زاده سلطان علی ابن محمد باقر در روستای مشهد اردهال به خاک سپرده شد.
خانه بروجردی‌ها
در شهر کاشان می‌توان عمارت‌ها و خانه‌های قدیمی با معماری زیبا و شگفت‌انگیز بسیاری را مشاهده کرد که به‌واسطه معماری جالب و منحصربه‌فرد، از شهرتی مثال‌زدنی برخوردار هستند و امروزه به یکی از دوست‌داشتنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر زیبا و تاریخی تبدیل شده‌اند. خانه‌ی بروجردی‌ها از جمله این بناهای ارزشمند تاریخی است که در زمان حکومت قاجار ساخته شد. از ویژگی‌های این خانه کهن، بادگیرهای هلالی شکل و قرینه آن است که روی بام تالار و کلاه‌فرنگی قرار دارد.
خانه بروجردی‌ها در خیابان علوی و محله تاریخی سلطان امیر احمد واقع شده و تاریخ ۱۱۹۴ هجری قمری در کتیبه بنا درج شده است. به‌دلیل اینکه مالک خانه از بروجرد، مال‌التجاره وارد می‌کرد و با تجار این شهر نیز در ارتباط بود، لذا به آقای حسن بروجردی مشهور شد و این خانه نیز به نام بروجردی‌ها بر سر زبان‌ها افتاد.
خانه مذکور به‌خاطر دارا بودن ویژگی‌ها و ارزش‌های والای معماری ایرانی، به‌کارگیری تمامی فنون معماری سنتی در حد کمال، تزئینات متنوع و بسیار ظریف و هنرمندانه، نبوغ و خلاقیت شگرف معماری در آن، به‌خصوص در ترکیب منحصربه‌فرد و استثنایی سرپوشیده حیاط بیرونی، تقریباً معروف‌ترین و مهم‌ترین خانه تاریخی ایران و به‌نوعی نماد بناهای مسکونی ایران به شمار می‌رود.
غار نیاسر (غار تالار رئیس)
یکی از دیدنی‌های شگفت‌انگیز شهر کاشان، غاری بسیار زیبا و دیدنی است که در نزدیکی روستای نیاسر قرار دارد و به همین نام شهرت یافته است. این پدیده زیبای گردشگری، یکی از عجایب و جاذبه‌های محبوب منطقه به شمار می‌رود که ظاهراً از قدمتی نزدیک به ۲۰۰۰ سال برخوردار بوده و به دست بشر احداث شده است.
از عجایب و ویژگی‌های غار نیاسر کاشان، ساخته شدن آن توسط بشر است که تماماً با دست کنده شده و احتمالاً جهت برگزاری مراسم مذهبی ایجاد شده است. در مورد علت ایجاد غار نیاسر که از آن به غار سوراخ رئیس نیز یاد می‌شود، روایت‌های متعددی بیان شده است که محتمل‌تر بودن آن را می‌توان ایجاد این غار زیبا و عجیب به‌دلیل برگزاری مراسم آئینی و مذهبی دانست.
در کتاب «آئین مهر» آمده است که آب در آئین میترا دارای اهمیت زیادی بود و یکی از آداب پیروان مهر، شست‌وشو و غسل محسوب می‌شد که برای شرکت در مراسم ستایش مهر، افراد باید تا چند شبانه‌روز با آدابی خاص خود را شست‌وشو می‌دادند و ضربه‌های تازیانه را هم تحمل می‌کردند. در مهرابه‌ها هم چاه آب یا چشمه‌های جوشان وجود داشت و به همین دلیل کف مهرابه‌ها را حفر می‌کردند. آبشار نیاسر هم گواه دیگری است که احتمالاً غار نزدیک آن معبدی متعلق به پیروان آئین میترا بوده است.
این آبشار در محله سرکمر واقع شده و آب آن از چشمه تالار (اسکندریه) سرچشمه می‌گیرد که در کنار چارطاقی (آتشکده‌ی ساسانی) قرار دارد؛ چشمه‌ای که شاید بتوان گفت نیاسر تمام قدمت و تاریخ خود را مدیون آن است. دوسوم از آب این چشمه به طرف آبشار و از آنجا به دشت‌های نیاسر جاری می‌شود و یک‌سوم هم به محله نو می‌رود. امروزه این مکان که به‌صورت تونل‌های سنگی پیچ‌درپیچ و تودرتو ساخته شده، به یکی جاهای دیدنی کاشان تبدیل شده است.
بازار سنتی کاشان
از دیگر میراث ارزشمند تاریخی در شهر کاشان، بازار سنتی این شهر است که علاوه بر زیبایی‌های معماری، در دوران خود نیز از بهترین و معروف‌ترین بازارها محسوب می‌شد؛ به‌گونه‌ای که بسیاری از مورخان، ایران‌شناسان و نویسندگان بزرگ ایران و جهان در مورد آن سخن‌ها گفته‌اند. در کتاب «زینت‌المجالس» چنین نوشته شده است: مثل راسته بازار کاشان در تمام جهان نیست و طول آن بازار تقریباً دو هزار قدیم است.
بازار کاشان خیلی زیباست و به اتاق‌های خوب پوشیده شده، کاروان‌سراها هم بزرگ و راحت خصوصاً یکی از آن‌ها خیلی عالی است که نزدیک باغشاه دولت‌خانه واقع شده است.
این اثر ارزشمند ایران کهن که پیشینه‌اش به دوران حکومت صفویان برمی‌گردد، در کنار معماری کم‌نظیر و قرارگیری در مجاورت راه‌های بازرگانی باستانی، به یکی از زیباترین و پررونق‌ترین بازارهای سنتی ایران تبدیل شده است. بازار سنتی کاشان در واقع چندین قرن قدمت دارد؛ آن‌گونه که از اسناد و شواهد تاریخی به نظر می‌رسد، قدمت اصلی بازار به دوران آل‌بویه و پس از آن سلجوقیان می‌رسد؛ اما دوران رونق آن مربوط به دوران صفویه است. این بازار در دوران صفویه و به‌ویژه در زمان حکومت شاه عباس اول نیز بسیار پررونق و در اوج بود. در سال ۱۱۹۲ هجری قمری بر اثر یک زلزله شدید، بازار کاشان ویران شد و اهمیت و رونق پیشین خود را از دست داد. بنای فعلی بازار را می‌توان شاهکاری از هنر معماری در دوران قاجار دانست؛ چراکه این بازار در دوران فتحعلی شاه قاجار روی بقایای بازار پیشین ساخته شد.
یکی از مهم‌ترین بناهایی که در این بازار وجود دارد، بازار نو مسگرها و فرخ خان امین الدوله غفاری بوده که به‌دلیل طراحی خوب و بی‌نظیرش، در کل ایران مثل و مانندی نداشته است. بیش از ۱۲۰ دکان کوچک و بزرگ با ایوان جلو و بالاخانه از دروازه دولت (میدان شهرداری کنونی) تا میدان فیض و مقابل مسجد میدان نیز ساخته شده است. در فاصله بین دکان‌ها هم چندین کاروانسرای وسیع در مقابل یکدیگر با چهارسوهای بلند و سقف‌دار بنا شده‌اند و انتهای هر دکان به صحن کاروان‌سراها، در و پنجره و نور گیر دارد.
قمصر کاشان
از زیباترین و جالب‌ترین نقاط ایران‌زمین، قمصر کاشان است که همه آن را به‌واسطه گلاب خوش‌عطر و مشهورش می‌شناسند. سرزمینی مملو از گل‌های محمدی که در اواسط فصل بهار به بهشتی بی‌نظیر تبدیل می‌شود و میزبان جمع بسیاری از گردشگران و توریست‌های سراسر جهان است. مشاهده‌ی چشم‌انداز بی‌نظیر مزارع گل محمدی، استشمام عطر مدهوش‌کننده آن تنفس هوای مطلوب بهاری و تماشای آئین گلاب‌گیری در قمصر کاشان را می‌توان در زمره دوست‌داشتنی‌ترین و هیجان‌انگیزترین کارهایی قرار داد که هر گردشگر در بدو ورود به این سرزمین رویایی، با آن مواجه خواهد شد.
شهر زیرزمینی نوش آباد (مجموعه اویی)
در نزدیکی شهر کاشان و شهر نوش‌آباد، شهری زیرزمینی با عمقی از چهار تا ۱۸ متر وجود دارد که تماماً توسط بشر احداث شده است. این شهر زیرزمینی در سه طبقه و متشکل از فضاهای مختلفی از جمله اتاق، کانال‌های متعدد، راهرو، چاه‌ها و بخش‌های دیگری است که هرکدام از این طبقه‌ها توسط چاه‌های عمودی شکل به یکدیگر متصل شده‌اند.شهر زیرزمینی اویی، در دوران مختلف، با کاربری دفاعی و نظامی ساخته شده است.
مجموعه تاریخی نوش‌آباد که از آن به نام مجموعه اویی نیز یاد می‌شود، از چندین هزار متر وسعت برخوردار است و با توجه به کاوش‌های باستان‌شناسان، قدمتش به پیش از اسلام می‌رسد. معماران و باستان‌شناسان معتقدند که اویی، تونلی ساخته دست بشر است که در ادوار مختلف تاریخی، کاربردی نظامی و دفاعی داشته است.
اویی، بزرگ‌ترین شهر زیرزمینی جهان است که در زیر بافت شهر شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شده است. عمق شهر اویی را بین چهار تا ۱۶ متر تخمین زده‌اند و وسعت آن به‌قول اهالی منطقه، تا بیرون از حصار تاریخی شهر گسترده شده و چهار کیلومتر برآورد شده است. این مجموعه که به‌صورت دست‌کن زیر بافت شهر نوش‌آباد ساخته شد و شامل مجموعه‌ای از اتاق‌ها، راهروها، چاه‌ها و کانال‌های متعددی در سه طبقه می‌شود، بر دیواره‌های آن آثار برخورد لبه شیء تیز دیده وجود دارد که با توجه به سختی جنس زمین این منطقه، باستان‌شناسان این فرضیه را مطرح کرده‌اند که وسایل مورداستفاده برای حفاری باید از جنسی شبیه الماس بوده باشد.
روستای ابیانه
قطعاً روستای ابیانه کاشان، یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین روستاهای تاریخ ایران است که در بین گردشگران و توریست‌های سراسر جهان، از محبوبیت قابل‌توجهی برخوردار است. این روستای زیبا که می‌توان آن را یکی از مرتفع‌ترین مناطق مسکونی در کشور معرفی کرد، با برخورداری از آب‌وهوایی معتدل، معماری زیبای منازل، زیبایی طبیعی و جاذبه‌های گردشگری تاریخی، امروزه به یکی از پربازدیدترین نواحی کشور تبدیل شده و میزبان جمع بسیاری از مسافران داخلی و خارجی است.
منازل روستا کاملاً روی دامنه پرشیب شمال رودخانه احداث شده‌اند که دارای پنجره‌های چوبی ارسی و نمای خارجی پوشیده شده با خاک سرخ رنگ هستند. بازدید از این مکان زیبا، به‌واسطه طبیعت جالب و مناظر دیدنی شگفت‌انگیز، روح و جسم آدمی را جلا می‌بخشد.
خانه‌های تاریخی کاشان
از دیگر مکان‌های دیدنی شهر کاشان می‌توان به خانه‌ی طباطبایی‌ها، بقعه‌ی خواجه تاج‌الدین، موزه‌ی ملی کاشان، آبشار نیاسر، خانه عباسیان، منزل عامری‌ها، حمام سلطان امیر احمد، کاروانسرای مرنجاب، مسجد میر عماد کاشان، پل گبرآباد کاشان، روستای کمال‌الملک (کله)، آتشکده خرم‌دشت، روستای ون، روستای آذران برزک، سید ضیاالدین و قدمگاه حضرت علی (ع)، کاروانسرای سن‌سن کاشان، مدرسه سلطانیه، مناره زین‌الدین، قلعه جلالی، خانه حشمت‌اله خان، خانه رزاقیان و… اشاره کرد.
