به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، سیستان و بلوچستان پایین‌ترین شاخص دسترسی به شبکه آب در میان 31 استان کشور را دارد و بر اساس آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت نیرو 200 هزار نفر در این استان سقایی آبرسانی می‌شوند و 300 هزار نفر هم شبکه آب ندارند.
این گزارش به بررسی وضعیت آب استان به صورت کارشناسانه می‌پردازد و در این راستا ابتدا با یک کارشناس حوزه آب گفت‌وگو شده و در ادامه نیز در گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان تمامی سوالات به نحوی طراحی شده‌اند که از کلی‌نگری پرهیز شود و به همین دلیل به مسائل ریز موجود در استان پرداخته شده که هر کدام از این موارد مشتی نمونه خروار هستند.
محمدرضا محبوب‌فر کارشناس حوزه آب و فاضلاب در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: کمترین حق هر انسان دسترسی به آب آشامیدنی است و اینکه در ایران تصور کنیم جمع کثیری به آب سالم دسترسی ندارند اصلاً در ذهن نمی‌گنجد؛ در بسیاری از روستاهای استان سیستان و بلوچستان تامین آب شرب به روش سنتی و غیربهداشتی صورت می‌گیرد و این از نظر بهداشت و سلامت عمومی غیرقابل قبول است.
این استاد دانشگاه و کارشناس محیط زیست و توسعه پایدار افزود: نهادهای مختلف باید این موضوع را اولویت قرار دهند که تبعیض باید برچیده شود و یکی از جنبه‌های تبعیض همین نداشتن دسترسی به آب آشامیدنی و سالم است، چه در زاهدان و چه در مجموعه استان سیستان و بلوچستان باید آب سالم برای همه تامین باشد.
وی ادامه داد: حالا ببینید چطور همه این نهادها و ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی در کشور تجمیع می‌شوند برای انتقال آب دریای عمان به مرکز ایران اما بسیاری از مردم منطقه مجاور با دریای عمان یعنی سیستان و بلوچستان همچنان باید از آب سالم بی‌بهره باشند و من همین یک سوال را از مسئولان دارم که شما که اقدام می‌کنید برای انتقال آب دریای عمان، تونل احداث کرده و لوله‌گذاری می‌کنید، صرف هزینه‌های هنگفتی هم برای انتقال آب به مرکز ایران انجام می‌دهید که اتفاقاً همین موضوع مرکز ایران را هم با تغییر اقلیم مواجه خواهد کرد؛ اما چرا با این عمل استان سیستان و بلوچستان نباید از آب سالم و شیرین بهره‌مند باشد.
عضو انجمن علمی بهداشت محیط ایران با طرح سوالی از شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان گفت: این افت فشار محسوس در شبکه توزیع آب آشامیدنی زاهدان در مناطق سیستان و بلوچستان و روستاها و بسیاری از شهرها چگونه قابل توضیح است و چرا هنوز برای رفع آن اقدامی درخوری نشده است؟
ضعف زیرساختی جدی است
وی افزود: حتی ما شاهد بودیم که نماینده منطقه سیستان بارها پیگیر مطالبات به حق مردم در حوزه انتخابیه خودشان بودند و اعلام کردند که با هیچ مدیری تعارف ندارند، خب ایشان از وضعیت کم و کیف تامین آب آشامیدنی در استان سیستان و بلوچستان، به ویژه در منطقه سیستان اطلاع دارند اما آیا ایشان اطلاع دارند در مورد پیگیری رفع مشکلات منطقه سیستان و مناطقی مثل زابل که در این زمینه آبرسانی باید به این مناطق انجام بشود، زیرساختی در خصوص پروژه‌های شبکه توزیع آب وجود ندارد و اگر هم وجود دارد ناقص است و همچنین شبکه فاضلاب این مناطق هم مشکلات زیادی دارد طوری که با یک سیلاب و با یک باران، شبکه فاضلاب این مناطق دیگر پاسخگو نیست و اصلاً شبکه فاضلابی وجود ندارد و برای حل مشکل بارندگی و برای حل مشکل فاضلاب شهری و سیلاب و اینجور مسائل در نظر گرفته نشده است.
عضو انجمن مخاطرات محیطی و توسعه پایدار ایران گفت: سیستان وبلوچستان اکنون در یک شرایط خشک و بی‌آبی به سر می‌برد طوری که تالاب هامون وضعیت نگران کننده‌ای دارد و اصلاٌ از روی نقشه جغرافیایی حذف شده یا در شرف حذف است و از طرفی هم مهاجرت از منطقه سیستان طی یک چندسال اخیر به دلیل همین خشکسالی‌ها شدت گرفته و با وجود این شرایط به زودی شما شاهد خشک شدن کامل سفره‌های آب زیرزمینی در این استان خواهید بود. این وضعیت بسیار نگران کننده است و از طرفی نشست زمین یا همان فرونشست زمین در کل ایران 140 برابر میانگین و استاندارد جهانی است که این فرونشست زمین متاسفانه منطقه سیستان و بلوچستان را هم گرفتار کرده و متاسفانه با وجود اینکه ما کاهش 20 تا 35 درصدی بارش‌ها را در کشور شاهد هستیم، سیستان و بلوچستان به دلیل وجود یک مدیریت سیاسی و امنیتی نتوانسته این بحران خشکسالی را پشت سر بگذارد.
مدیریت بحران با ایجاد یک بحران جدید!
این استاد دانشگاه ادامه داد: کمبود آب، ضعف مدیریت و بی‌اعتنایی مسئولان واقعاً زندگی را برای کشاورزان و ساکنین استان به ویژه در روستاها و شهرهای کوچک سخت کرده که اگر همین وضعیت ادامه پیدا کند من تصور می‌کنم روزی فریاد همین کشاورزان و همه افرادی که به آب آشامیدنی و سالم دسترسی ندارند به اعتراض و خشم تبدیل شود و باید مسئولان این مسئله را نیز در نظر داشته باشند.
عضو انجمن علمی آموزش بهداشت و ارتقا سلامت ایران اظهار داشت: متاسفانه مدیریت استان سیستان و بلوچستان در شرایطی که دسترسی به آب آشامیدنی و سالم وجود ندارد و یا کمتر است، تنها تخصصش مدیریت بحران آن هم با یک بحران جدید بوده و در واقع با وجود صحبت‌های فراوان مطرح شده توسط مسئولان در زمینه تامین آب استان در خصوص فراهم و تامین کردن زیرساخت‌های آب و فاضلاب شهری و خروج از بحران فعلی، تاکنون اقدام ویژه‌ای صورت نگرفته و ما روزی نیست که شاهد این مسئله نباشیم که بخشی از روستانشینان در سیستان و بلوچستان، شهروندان در شهرها و حتی در خود زاهدان گله و شکایتی در این زمینه نداشته باشند. در مورد دسترسی آب آشامیدنی و سالم بنده معتقدم مسئولان و نهادهای دولتی و محلی در این استان باید پیامد این مسائل را به ویژه در حوزه تامین آب شرب بهداشتی و سالم جدی بگیرند.
چماق پرونده‌سازی ارگان‌ها در قبال مطالبه‌گری باید تمام شود
وی تصریح کرد: چماق پرونده‌سازی نهادها و ارگان‌های دولتی در سیستان و بلوچستان نباید اینگونه باشد که رسانه‌ها از گفتن حرف حق و اعلام درد مردم سر باز بزنند. رسانه‌ها در نظر داشته باشند که بر اساس اطلاعات و اخباری که ما از قوه قضایه داریم و حتی خود قوه قضایه بارها به شهروندان و رسانه‌ها اعلام کرده، باید اینها به دور از هیاهوی سیاسی به رسوا کردن فساد و کم‌کاری احتمالی نهادها، ارگان‌ها و مسئولین دولتی اقدام کنند؛ در واقع رسانه‌ها باید در این زمینه به وظایفشان عمل کرده و در مسائلی مانند بی‌آبی قلم‌فرسایی و گفت‌وگو کنند.
عضو انجمن آمایش سرزمین ایران اظهار داشت: این روزها استان سیستان و بلوچستان نیازمند یک مدیریت هماهنگ و منسجم است و این یک دید و مدیریت غیرسیاسی و غیرامنیتی را برای حل این معضلات می‌طلبد. من از نمایندگان مجلس هم گله دارم چرا که این افراد از فقر و موقعیت استان‌های مرزی به نوعی برای تبلیغ استفاده می‌کنند که این موضوع از قبل انتخاب شدن است و مثلاٌ قرار است آنها بعد از منتخب شدن کاهش این فقر و محرومیت را به طور جدی دنبال کنند اما فقر و محرومیت برای اینها استفاده تبلیغاتی دارد. اگر بنا است شما فقط حرف بزنی و شعار بدهی خب مردم این روزها منتظر عمل مسئولین هستند، پس عمل چه می‌شود!
محبوب‌فر اضافه کرد: بنده معتقدم به دلیل همین نکات که خدمت شما اشاره کردم نماینده مجلس و مسئولین دولتی در استان سیستان و بلوچستان، درگیر مسائل سیاسی، باندی و جناحی هستند و آن انگیزه و باوری که باید در زمینه رفع مشکلات مردم داشته باشند را ندارند و این مسئله‌ای است که باید بسیار به آن توجه کرد.
گپ و گفت بدون تعارف با مدیرعامل آبفای سیستان و بلوچستان
تسنیم: بر اساس نظر برخی کارشناسان لوله‌های GRP در اثر ماندن در فضای باز آسیب می‌بینند، مردم اطلاع داده‌اند که برای مثال در محل‌هایی مانند کمربندی "شهید بهشتی" چابهار از همین نوع لوله‌ها رها شده است و با وجود پیگیری‌ها، عملیات اجرایی مربوط به کارگزاری این لوله‌ها مدتهاست برای خدمات آبرسانی انجام نمی‌شود. اگر این لوله‌ها تا قبل از کار گذاشتن آسیبی ببینند مسلماً باعث هدر رفت بیت‌المال خواهد شد، در این زمینه چه توضیحی دارید؟
قاسمی مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب سیستان و بلوچستان: این احساس مسئولیت شما و اهالی محترم محل قابل ستایش است؛ لوله‌های موجود در کمربندی چابهار از جنس فایبرگلاس(GRP) و در مقابل اشعه UV مقاوم است که از مواد لازم برای مقاوم کردن لوله‌ها مقابل اشعه خورشید برخوردار هستند. ضمن اینکه عملیات لوله‌گذاری در حال انجام است.
تسنیم: در برخی روستاها آب جیره‌بندی است و در همان روستاها نیز فشار آب برای مثال به دلیل کوچک بودن مخزن کم است، مانند روستای "هیچان" که تاکنون نزدیک به چهار ماه است حدود 200 متر لوله در فضای باز رها شده و در کل این پروژه لنگ یک بیل مکانیکی است که باید آبفای استان تهیه کند، آیا رساندن بیل مکانیکی به این منطقه تا این حد دشوار است؟
قاسمی: اکثر روستاهای حوزه جنوب واقع در شهرستان‌های نیکشهر، سرباز و یا دیگر شهرستان‌ها که از منابع زیرسطحی تأمین آب می‌شوند و وابسته به چاه‌های حفر شده در رودخانه هستند. خیلی از روستاها دارای شبکه آب شرب قدیمی و فرسوده هستند که بر اساس اعتبارات ابلاغ شده استان توسعه و بازسازی روستاها در دستور کار قرار خواهد گرفت. متأسفانه بیل‌های مکانیکی در اختیار شرکت محدود است که به ترتیب به شهرستان‌ها اعزام می‌شوند تا مشکلات اصلاح و توسعه شبکه توسط امورات مرتفع شود؛ دستور پیگیری برای انجام این کار با استفاده از نیروی انسانی داده خواهد شد.
تسنیم: بعضاً دیده می‌شود لوله شبکه آبرسانی در برخی روستاها از روی زمین داخل خانه‌ها رد می‌شوند؛ چرا با اینکه امکان آسیب دیدن لوله‌ها و هدر رفت آب وجود دارد با حفاری به رفع این نقص اقدام نمی‌شود تا لوله‌ها از آسیب در امان بمانند، مردم نسبت به این موضوع نیز گله‌هایی به تسنیم ابراز داشته‌اند.
قاسمی: اکثر لوله‌های رها شده در روستاها تحت پوشش شرکت نیستند و در روستاهای خودگردان وجود دارند؛ چنانچه لوله‌ای در روستا رها باشد به صورت موقت بوده و به خاطر رفع مشکل اهالی است که در کوتاهترین زمان ممکن با ماشین آلات شرکت حفاری و لوله پوشش داده خواهد شد.
تسنیم: برخی پروژه‌های فاضلاب در چابهار محدوده "زیباشهر" شامل مجتمع‌های "مهر جوانان، تیاب، فرهنگیان اصناف و شهرک بهار" که همگی در منطقه "زیباشهر" هستند و با وجود لوله‌گذاری و تکمیل شدن پروژه انشعابات وصل نمی‌شوند؛ چرا بعد از گذشت یک سال هیچ اقدامی برای وصل کردن انشعابات انجام نمی‌شود؟
قاسمی: پروژه‌های مسکن مهر چابهار به دلیل عدم آماده‌سازی محوطه آنها، عدم خاکریزی و عدم تعیین رقوم کف با وقفه مواجه شده است. این موضوع در حیطه وظایف آبفا نیست و مکاتبات لازم با راه و شهرسازی، فرمانداری شهرستان و اتحادیه تعاونی‌های مسکن صورت گرفته است. تاکنون مجتمع‌هایی که مشکل توسط متولیان در آنها رفع شده، اجرا شده و به اتمام رسیده‌اند و سایر مجتمع‌ها نیز به محض رفع مشکل در اعلام رقوم به آبفا قابل اجرا خواهد بود.
تسنیم: خط انتقال از سد "شیرگواز" تا پمپ "نگور" به فرسودگی 90 درصد رسیده و پیمانکار تمام ایام برای جوشکاری آن هزینه می‌کند اما به سرانجام نرسیده و با روند فعلی نخواهد رسید؛ چرا به جای جوشکاری همیشگی، یک راه حل اساسی برای این مشکل اندیشیده نمی‌شود؟
قاسمی: خط انتقال شیرگواز تا پمپ بنزین در کوتاه مدت مشکل تأمین آب بهداشتی برخی از روستاها را حل می‌کند. در طرح بلند مدت این خط انتقال تعویض خواهد شد و خط انتقال برای مجتمع زیرمجموعه سد پیشین اجرا خواهد شد که در طرح آبرسانی است.
تسریع در اجرای طرح‌های آبرسانی اعتبار نیاز دارد
تسنیم: برای مخاطبان از برنامه‌هایتان برای تامین آب مردم سیستان و بلوچستان بگویید.
قاسمی: برنامه‌ریزی های لازم جهت تسریع در تکمیل پروژه‌های آبرسانی صورت گرفته است. در سال جاری، آبرسانی به 171 روستای منطقه بلوچستان در شهرستان‌های دشتیاری، چابهار، بمپور و ایرانشهر شامل طرح آبرسانی به مجتمع هفت روستایی "بریس و پسابندر" با جمعیت هفت هزار و 300 نفر و عملیات تکمیلی خطوط انتقال و شبکه توزیع مجتمع 25 روستایی "دلگان‌ها" با جمعیت هشت هزار و 500 نفر در شهرستان دشتیاری، عملیات اجرایی اتصال خطوط جدید آبرسانی به 121 روستای زیرمجموعه مخزن صفرزهی شهرستان چابهار، طرح آبرسانی به هشت روستای باقیمانده از مجتمع 48 روستایی غرب و شرق بمپور و 10 روستای مجتمع دامن شهرستان ایرانشهر آغاز شده است.
طرح آبرسانی به روستاهای شهرستان دشتیاری که پایین‌ترین شاخص را بین سایر شهرهای استان دارد در قالب مجتمع آبرسانی زیرمجموعه سد "پیشین" منظور شده که با توجه به اعتبارات اختصاص یافته از محل صندوق توسعه ملی، عملیات اجرایی تسریع خواهد شد. با برنامه‌ریزی صورت گرفته و پیش‌بینی‌های انجام شده در صورت محقق شدن اعتبارات مورد نیاز تا پایان سال 1402 بخش اعظمی از روستاهای شهرستان دشتیاری آبرسانی خواهند شد.
همچنین در سال جاری علاوه بر پروژه‌های ذکر شده، برای تأمین آب پایدار شرکت به شروع فاز اول عملیات اجرایی آبرسانی به روستاهای پایین دست سد "کهیر" و "خیرآباد" اقدام کرده و با توجه به تمهیدات صورت گرفته برای سد پیشین نیز، برای اجرای سازه‌های اصلی طرح آبرسانی به روستاهای زیرمجموعه سد، استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذاری بخش خصوصی(استفاده از ساز و کار ماده 56 قانون بودجه) در نظر گرفته شده که شامل آبگیر، خط انتقال آب خام و تصفیه خانه است و ضمناٌ احداث تصفیه خانه مجتمع 261 روستایی با ظرفیت نهایی در مرحله تهیه اسناد مناقصه قرار دارد. لازم به توضیح است عملیاتی شدن و تسریع در اجرای طرح‌های آبرسانی شرکت منوط به تخصیص اعتبارات لازم است.
برای تکمیل پروژه‌های آبرسانی به روستاهای جنوب استان بالغ بر یک هزار و صد میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم که امید است با تخصیص اعتبارات لازم بتوانیم بخش اعظمی از عقب ماندگی را جبران کنیم. علاوه بر جنوب استان، طرح‌های بسیاری در مرکز و شمال استان نیز در حال اجرا است که تا دو سال آینده بسیاری از مشکلات آب روستایی استان را حل می‌کند؛ در پایان نیز از زحمات بی‌دریغ و اهتمام کلیه تلاشگران عرصه رسانه برای رسیدن به آینده‌ای روشن، تشکر می‌کنم.
گزارش از سیدخلیل موسوی نیا
انتهای پیام/395/ش
