به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما، متن کامل این برنامه به شرح زیر است:
سوال: مذاکرات با دولت افغانستان درباره مسئله حقابه در چه مرحله‌ای است؟ آخرین تصمیم شما از دولت افغانستان چیست؟
آقای کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان: در موضوع حقابه هیرمند به نظرم باید از چند منظر به آن نگاه کرد، اولین منظر اینکه آیا حکمرانان امروز در افغانستان خودشان را پایبند به این معاهده می‌دانند یا خیر، از نگاه حکمرانان امروز در افغانستان می‌گویند این یک معاهده بین المللی و معاهده‌ای است که برای ما الزام اور است و تغییر نظام‌ها موجب از بین رفتن معاهدات نخواهد شد، چه به صورت کتبی در یادداشت‌های رسمی و چه به صورت گفتگو و مذاکرات، همه مسئولان امروز در کابل صحه می‌گذارند بر خود معاهده و الزام و پایبندی به اجرای این معاهده، پس از نظر حقوقی مشکلی وجود ندارد و آن‌ها پایبندی خودشان را اعلام کردند حتی در کنفرانس‌های مطبوعاتی و مصاحبه‌هایی که داشتند غیر از آن یادداشت‌های رسمی که به ما دادند و اعلام کردند در افکار عمومی هم این مسئله مطرح شدهاست.

وی ادامه داد: مسئله دوم این است که آیا الان آن‌ها می‌خواهند اگر می‌گویند ما پایبند به این معاهده هستیم بر این هم تاکید دارند، در طول نزدیک به دو سال حکمرانی ما چندین اجلاس آب را بین دو کشور برگزار کردیم و طرف افغانی اعلام کرده که ما پایبند هستیم و کمیساریا را هم تشکیل و گام‌های رو به جلو را هم داشته ایم، نکته سوم این است که میزان آبی که ا مروز در افغانستان وجود دارد این میزان آیا جوابگوی انجام آن معاهده است یا خیر، بر اساس این معاهده باید در سال‌های نرمال آبی باید ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب وارد کشورمان شود، در معاهده هم آمده که اگر اعلام شد امسال سال عادی آبی نیست در چارچوب معاهده بند پنجم اعلام می‌کند که اگر طرف ایران نسبت به این موضوع نکته داشت که اطلاعاتی که داده می‌شود مثلا ما باید این را بیاییم و بر اساس معاهده بازدید انجام دهیم، در خود معاهده آمده که ایستگاه سنجش آب که بالای سد کجکی است، عمده آبی که وجود دارد در سد کجکی است که فاصله آن تا مرز ایران ۷۸۰ کیلومتر است، در این موضوع هم امروز حکمرانان هیچ بحثی ندارند و در یادداشت رسمی اخیر هم بر این نکته تاکید کردند که یک مشکلی پیش آمده بود برای ایستگاه سنجش آب حل شده و مراحل آزمایشی آن انجام شده، یعنی رسیده به این که می‌توانند اطلاعات دهند، اگر از طرف ایران نکته‌ای وجود دارد کارشناسان ما می‌توانند بروند، روی این مسئله نکته اختلافی وجود ندارد.

نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان گفت: دو نکته دیگر قابل توجه است یک مسئله اینکه در طول چند سال اخیر سدی زده شده به نام سد کمال خان، در چارچوب معاهده گفته می‌شود در قسمت بالادستی هر نوع اقدامی از لحاظ تاسیسات بخواهد انجام شود باید اطلاع داده شود، این ساخت صورت گرفته از سال ۱۳۹۰ شروع و حدود دو سال قبل که قبل از اینکه طالبان به حکومت برسند افتتاح شد، این سد آن چیزی که در سال گذشته نشان داد سیلاب عظیمی که آمد این سد آب را به مسیر انحرافی برد یعنی به گونه‌ای تعبیه شده است که با توجه به ظرفیتی که خود سد دارد این سد ظرفیت ۵۲ میلیون متر مکعب است طبیعتاً اگر آب در پشت سد باشد و رها سازی صورت گیرد آب چندانی به ایران نمی‌آید، آن آبی که مهم است آبی است که پشت سد کجکی یا سیلاب هاست، اگر قرار باشد بیاید باید چند صد میلیون متر مکعب آب بیاید که بخشی از آن وارد کشورمان شود، پس میزان ذخیره سد کمال خان که ۵۲ میلیون متر مکعب است وقتی سیلاب می‌آید اگر دریچه هایش کاملاً باز باشد، مسئله سدی که ساخته شده در طول ده سال ساخته شد، سال گذشته ما دیدیم که به دلیل اینکه دریچه‌های سد اشکالاتی داشت، سال گذشته استثنایی بود که حجم سیلابی که آمده از افغانستان حتی در پاکستان بخش عظیمی از خاک پاکستان زیر سیلاب رفت و حجم زیادی از مردم متاسفانه از بین رفتند، این سد پس می‌گوییم سد انحرافی، اقداماتی که سال گذشته مقامات طالبان انجام دادند و به ما اعلام کردند این بود که آمدیم مسیر انحرافی را خاکریز ایجاد کردیم برای اینکه مانع شود اگر آبی آمد برود به سمت منطقه ”گودزره“ یا شوره زار، این یکی از اقدامات بود، تعمیر و بازسازی که صورت گرفت و تسطیح زمین جلوی دریچه‌ها که نسبت به خود دریچه از یک ارتفاع بالاتری برخوردار است که حدود ۱۳ کیلومتر لایروبی کردند، نکته دیگر مسئله تغییرات اکوسیستم در افغانستان در طی ۱۵ تا ۱۶ سال صورت گرفته، اینکه تالاب‌های هامون صابری، تالاب هیرمند خشک و دچار کم ابی شد نتیجه یکی دو سال اخیر نیست، مسیر ۱۵ تا ۱۶ سال که ما با سال‌های بی آبی یا کم آبی مواجه بودیم، این هم در منطقه سیستان اثر گذاشته است، بحثی که امروز وجود دارد و با جدیت دنبال می‌شود این معاهده‌ای است که ما مکلف به پیگیری هستیم، این آب باید رها شود، آن چیزی که تا الان گفته می‌شود امسال ما با کم آبی مواجه هستیم، صحبتی از طرف ماست به اینکه میزانی که ماهواره‌ها نشان می‌دهند آب به اندازه کافی وجود دارد، طرف افغان اعلام می‌کند که بخشی از این سد به دلیل اینکه در طی ۶۰ سال که عمر سد است رسوبات گرفته در نتیجه ماهواره نشان می‌دهد، بر اساس معاهده بند ۵ می‌گوید طرف ایران می‌تواند ببیند این چیزی است که مقامات طالبان هم اعلام کردند که ما موافقت داریم، این را از این جهت توضیح دادم که فضا به سمتی حرکت می‌کند که اگر ان شاءالله آبی باشد این آب بیاید و این جزو حقوق مردم ماست و طالبان هم گفته اند ما قبول داریم، در دو سال اخیر مشکلی که امروز مردم عزیز سیستان و زابلی ما دارند که به حق هم است، ما وظیفه داریم به این که چه در اجرای معاهده و سایر اقدامات که ما بتوانیم آب پایدار را در منطقه ایجاد کنیم این مشکلی که امروز است من دیدم که متوجه اهالی زابل و هیرمند هم است، اما اتفاق خوبی که وجود دارد این است که معمولاً غیر از آبی که پشت سد است ذوب شدن برف هاست که می‌آید بر میزان آب می‌افزاید و طبیعتاً باید رها سازی صورت گیرد.

آقای کاظمی افزود: موافقت‌هایی که الان صورت گرفته ما بتوانیم و متخصصان ما بروند منطقه را ببینند و زمینه ساز شود برای اینکه ان شاءالله این آب رها شود، خواهشم این است که امروز سیستان دچار مشکل است، بنده چند شب قبل با معتمدان زابل، نمایندگان مجلس شورای اسلامی که نماینده آن منطقه هستند دیدار مفصلی داشتیم، بنده و وزیر امور خارجه بود که ما دغدغه‌ها را شنیدیم و هم توضیحاتی که ما دادیم، راهکار‌هایی که می‌تواند مقوم دیپلماسی باشد، جلسه خیلی خوبی هم بود یعنی به هر حال این نیست که امروز خدای ناکرده دولت جمهوری اسلامی ایران نسبت به این مسئله غافل باشد، ما باید تلاشمان را مضاعف هستیم و علاوه بر اینکه وظیفه دارم در افغانستان دنبال این باشم که حقابه در چارچوب معاهده تامین شود، نسبت به آب پایدار در منطقه باید تلاش‌های دیگری هم صورت گیرد که آن بر عهده دستگاه‌های دیگر است که باید کار مکملی انجام شود که نگرانی‌ها برطرف شود، منطقه‌ای که بسیار حاصلخیز است و امروز تبدیل شده به یک تلی از خاک و تغییر اکوسیستم و فاجعه زیست محیطی ایجاد شده که بتواند ان شاءالله تبدیل به یک فضای خرم شود.

نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان گفت: غیر از مسئله مردم این بحران زیست محیطی است که ایجاد شده طبیعتا، این موضوع، موضوع ایران و افغانستان نیست، مسائل زیست محیطی موضوعی است که جامعه بین الملل هم با حساسیت به آن توجه می‌کند. در افغانستان اینکه به دنبال مدیریت آب هستند اقدامات فیزیکی را انجام می‌دهند ما باید دیپلماسی آب را در خصوص افغانستان خارج از اینکه این معاهده باید با قدرت انجام شود، اما باید در موضوع آب که مربوط به افغانستان و ایران است ما هم باید یک طرح دیپلماسی فعال و جامع را داشته باشیم که بتوانیم نگرانی را حل کنیم.

سوال: چه شاخصی شما می‌دهید برای اینکه مردم ببییند که آیا کار پیش می‌رود آیا طالبان زمان نمی‌کشد، یا با جملات بازی نمی‌کنند؟
آقای کاظمی: سال گذشته خلاف آنچه که گفتند آب به هدر رفت و اعلام می‌کردند که این موضوعی بود که کارشناسان و متخصصان به ما گفتند که این اتفاق نمی‌افتد، اما اتفاق افتاد، متعاقب آن آمدند یک مجموعه اقدامات مهندسی را انجام دادند، برای سال جاری می‌گویند که مشکل در کم آبی است و می‌گوییم این را باید راستی آ زمایی کنیم، الان قبول کردند که متخصصان ببینند این خودش به عنوان یک گام خوب است.

سوال: چه زمانی قرار است که متخصصان بروند، مثلا ما یک ماه دیگر از شما خواهیم شنید که نتیجه کارشناسی چه شد؟
آقای کاظمی: این یکی از ملاک‌های قضاوت خواهد بود که می‌گویند معاهده را قبول داریم که به این موضوع اشاره شده که این‌ها گفتند ما قبول داریم، الان این در یک فضای خیلی آرام است، نیازی نداریم بگوییم فضای متشنج است، ما هم به مسئولین افغانستان گفته ایم.

ادامه دارد