خبرگزاری مهر - گروه استانها- مهتاب خیری: نوش آباد واقع در شهرستان آران و بیدگل در کاشان است. نوش آباد از طریق جاده‌ای به طول ۲ کیلومتر در شرق به شهر آران و بیدگل، از جنوب به طول ۹ کیلومتر به کاشان، از غرب به جاده‌ای به طول هفت کیلومتر به سفید شهر و از شمال به کویر مرکزی ایران ارتباط دارد. در هنگام فرا رسیدن ماه محرم و صفر، در نوش آباد به عنوان بزرگترین برگزار کننده آئین‌های عاشورایی، مراسم ویژه‌ای مانند خیمه برداری، خیمه سوزی، کتل و تعزیه خوانی برپا می‌شود. آن چه که مردم ایران امروزه از شهرستان آران و بیدگل می‌دانند نه تنها کویر مرنجاب، چاله سنبک، شهر اویی نوش آباد و ده‌ها جاذبه خدادادی دیگر، بلکه سبک عزاداری خاص، پرشور و خالصانه مردم این شهر است که مورد توجه تمام مردم ایران و سایرین قرار گرفته است. در ادامه به توضیح آئین‌های مخصوص ماه محرم در این شهرستان می‌پردازیم.
سقاخوانی در نوش آباد
در مراسم سقاخانی استادان، پیش‌کسوتان سقاخوانی، بزرگترها، شاگردان و جوانان گرد هم جمع می‌شوند و به صورت حلقه‌های عزا در مقابل هم می‌نشینند و شعرهایی سوزناک و پرمحتوا در توصیف وقایع کربلا می‌خوانند. همچنین مدح شهدای کربلا را با نوایی برگرفته از موسیقی سنتی این شهر بدون سنج، طبل و سینه زنی، با یک دیگر همنوایی می‌کنند و شب اول محرم را با این آئین برگزار می‌کنند. همچنین در این روز در کنار سیاه پوش کردن تکیه‌ها و حسینیه‌ها، پرچم‌های عزا را در هر کوچه و خیایان برپا می‌کنند. حتی یکایک خانه‌های شهروندان نوش آبادی با پرچم‌های سیاه پوشانده می‌شود و در تمامی محله‌ها پرچم‌های سبز و قرمز و سیاه قرار می‌دهند و این‌گونه به استقبال ماه عزا می‌روند.
آئین روز دوم محرم در نوش آباد
در روز دوم محرم مراسم ورود قافله اهل بیت به کربلا توسط هیأت ابوالفضلی شهر نوش آباد انجام می‌شود. این کار به همراه گروه تعزیه خوانی و روایت مداح به شیوه‌ای جذاب در مجموعه پنج هزار متر مربعی علقمه و با هنرورانی بزرگ بازسازی می‌شود.
این مراسم به شیوه‌ای اجرا می‌شود که برای مخاطبان بسیار تأثیرگذار باشد. همچنین این مراسم با تلفیق حرکت هنروران و بازگویی مداحان در راستای تصویرسازی فضای واقعی روز عاشورا در کنار نظارت کارشناسان مذهبی انجام می‌شود.
تعزیه خوانی در نوش آباد
مراسم و برنامه‌های مذهبی مردمان نوش آبادی در ماه محرم مخصوصاً در روزهای دوم، هشتم، یازدهم و دوازدهم به اوج خود می‌رسد. در این مراسم ورود امام حسین (ع) و اهل بیت (ع) به سرزمین کربلا تا شهادت ایشان و شیوه به اسارت گرفتن آن خاندان را نشان می‌دهد، همچنین تدفین امام و ۷۲ تن از یاران با وفای ایشان در قالب بزرگترین تعزیه، با شکوه هرچه تمام‌تر توسط هنرورها و تعزیه خوان‌ها به همراه روایتگری مداحان بزرگوار مراسم را بسیار سوزناک و تأثیر گذار بازسازی می‌کنند.
در تعزیه نوش آباد بزرگترین مراسم آئینی و مذهبی به روش تلفیقی انجام می‌شود. این کار توسط مداحان، بازیگران هنرور، تعزیه خوانان، سواران بر اسب، تجهیزات و شترها به همراه چندین عوامل دیگر که گرد هم جمع شده‌اند انجام می‌شود تا واقعه عاشورا را به بهترین شکل ممکن برای عزاداران بازآفرینی و اجرا کنند.
مراسم جریته برداری و جریته شویی در نوش آباد
جریته برداری و جریته شویی در شهر نوش آباد، که معمولاً در شب ششم محرم برگزار می‌شود بدین صورت است که جریته از محل حسینیه حضرت قاسم بن الحسن (ع) به خانه تاریخی مقصودی انتقال داده می‌شود. صبح روز ششم بانوان نوش آبادی بعد از خواندن زیارت عاشورا جریته‌ها را شسته و سپس به علم اضافه می‌کنند. در ادامه این مراسم کشکول زرین جریته را با گرد آجر سایبده و با سرکه صیقل می‌دهند.
با اتمام این مراسم هیئت قاسم ابن الحسن به همراه چهلچراغ و توغ به درب منزل صاحب عزا رفته و سپس در مرکز محله، به منطقه درب ریگ می‌آیند و به عزاداری می‌پردازند. در پایان مراسم، صاحب خانه با نان سنتی نوش آباد (نان عباسعلی) از هیئت پذیرایی می‌کند و علم شسته شده را تحویل آنها می‌دهد و سپس هیئت به همراه جریته به حسینیه منطقه درب ریگ رفته و علم را تحویل آن حسینیه می‌دهد.
خیمه کوبی در روز هشتم محرم
در مراسم خیمه کوبی، ورود قافله سالار حضرت امام حسین (ع)، اهل بیت ایشان و لشکر یزید در قالب یک هزار و پانصد نفر پیاده و سواره به همراه صد اسب و شتر با تمامی تجهیزات در مجموعه فرهنگی سی هزار متر مربعی خیمه گاه حسینی انجام می‌شود.
این مراسم شبیه به کاروان اولیا در قالب اباعبدالله، یاران و اهل بیت ایشان، گروه ملائکه دوزخ، خاندان بنی هاشم، حوریان بهشتی، ملائک مقرب، سپاه اجنه، ارزق شامی، حکیم بن طفیل و شمر می‌باشد که به همراه آنان چند گروه که سازهای ضربی و بادی می‌نوازند نیز حضور دارند تا مراسمی باشکوه برای بازآفرینی آن واقعه انجام دهند.
این کاروان بزرگ و تأثیرگذار از یک هزار و پانصد نفر از افرادی که از قبل برای نقش‌هایی که باید بازی کنند آماده شده‌اند، تشکیل شده است. کار این افراد در صبح روز هشتم ماه محرم شروع می‌شود سپس در ساعت ۲ کاروان از محلی تعیین شده حرکت می‌کند و در یک ستون بسیار منظم و با شکوه از خیابان‌های اصلی شهر می‌گذرد و به سمت مجموعه فرهنگی مذهبی خیمه‌گاه حسینی حرکت می‌کند.
نکته مهمی که در این مراسم آئینی وجود دارد، حرکت مرتب، منظم و با شکوه تمامی افراد کاروان می‌باشد که توسط انتظامات هیأت در تمامی طول مسیر هدایت می‌شوند و شور و حال وصف ناپذیری از واقعه عاشورا را برای عزادارن به نمایش می‌گذارند.
در تمام طول مسیر شما شاهد سیاه پوشان عزادار می‌باشید که متأثر و محزون با قطره‌های اشک خود این قافله را مشاهده می‌کنند چنان که خودشان در صحرای کربلا در آن واقعه حضور دارند.
همچنین به بازسازی گهواره علی اصغر، حجله قاسم، اولیا مخدره زینب (س)، زنان و دخترانی که بر کجاوه با شکوه و عظمت خود سوار هستند می‌پردازند و در کنارشان شاهد هنرمندی هنرورانی که شبیه علمدار رشید پاسبان حرم حسین (ع)، ابوالفضل العباس (ع) و شبیه حضرت علی اکبر (ع) هستند و از زنان حرم محافظت و پاسداری می‌کنند خواهید بود.
نقاره‌زنی صبح روز دهم محرم
در این مراسم صبح روز دهم عاشورا گروهی که موسیقی نقاره را بر عهده دارند بر روی بام حسینیه می‌روند و شروع به نواختن نقاره و دهل می‌کنند تا مردم شهر آگاه شوند و خود را برای برگذاری عزاداری این روز مهم آماده کنند.
در روز دهم محرم هیئت‌های حاضر هر کدام جداگانه دسته‌های سینه زنی خود را راه می‌اندازند و از حسینیه محله خود حرکت می‌کنند و از کوچه و خیابان‌های محله‌های خود که عزاداران ایستاده‌اند می‌گذرند و به امامزاده و گلزار شهدای شهر خود می‌روند تا با اجرای مراسم سینه‌زنی و سوگواری در زمان مشخص شده، بزرگترین سوگواری اولاد آدم را در گوش جهان فریاد بزنند.
دیوارهای سیاه پوش شهر نوش آباد و سوگواری عزاداران با پای پیاده در هیأت فضایی اندوهناک و حزن آلودی را نشان می‌دهد.
در این مراسم به بازسازی صحنه تشییع پیکرهای مطهر و مقدس امام و فرزندانش می‌پردازند. البته اشخاصی برای این نقش انتخاب می‌شوند که سید باشند.
شخصی که نقش پیکر اباعبدالله الحسین (ع) را بازی می‌کند، در تابوت به گونه‌ای می‌خوابد که تمام پیکرش با دستانی گره شده و انگشتانی خضاب شده و شبیه پیکری بی سر و گلویی بریده شده باشد به صورتی که عزاداران بتوانند در ذهن خود مظلوم کربلا کاملاً متجسم کنند.
همچنین شخصی که نقش پبکر بی‌جان ابوالفصل العباس (ع) را بازی می‌کند، به گونه‌ایست که بر روی تختی خوابیده در حالی که تیر به چشمانش خورده و دستانش از بدن جدا شده است که باعث می‌شود صحنه‌ای بسیار غم‌انگیز ایجاد شود.
آئین کتل در روز عاشورا
در این مراسم در روز عاشورا خانواده‌های نوش آبادی به قصد ادب به آستان اهل بیت (ع)، نذر می‌کنند که فرزندشان بیمه حضرت علی اصغر (ع) شود. نوش آبادی‌ها فرزند پسر خود را قبل از به دنیا آمدن برای سلامتی و حاجت گرفتن کتل می‌کنند و در معدود مواردی هم برای دختر خود نذر می‌کنند. در این آئین کودکی شش ماهه را که نماد حضرت علی اصغر (ع) می‌باشد را بر اساس نذری که مادر کودک می‌کند، سفیدپوش و یا سیاه پوش می‌کنند و بر روی اسبی که تزئین شده است می‌نشانند و هر کتل با فردی که اشعاری در وصف امام حسین (ع) می‌خواند حرکت داده می‌شود.
بر این اساس شیوه تزئین اسب این‌گونه می‌باشد که قالیچه‌ای بر روی اسب می‌اندازند و بر روی جلوی اسب دو کارد به صورت ضربدر می‌بنند تا از کودک محافظت کنند و تیغه‌هایی که بیرون زده را اول با پارچه می‌بندند و سپس سر آن میوه‌هایی مانند سیب، پرتقال و یا انار می‌گذارند. سپس بر پیشانی اسب دو آئینه می‌بندند و قسمت‌هایی از اسب که پوشیده نمی‌باشد را با پارچه‌های سفید، سبز و سیاه می‌بندند.
در ادامه این آئین سه نوجوان که لباس‌های مخملی پوشیده‌اند در دو طرف اسب کتل با چوبی در دستشان که اسم آن شاطر می‌باشد حرکت می‌کنند و نفر دیگر هنگامی که سوار بر اسب است در یک دست خود کودکی را در بغل می‌گیرد و با دست دیگر چتری بر سر او نگه می‌دارد و پدر کودک به همراه کتل، جامی که در آن شربت می‌باشد را در دست گرفته و از زائرین پذیرایی می‌کند.
در آخر پدر یا مادر کودکی که کتل شده است، ظهر عاشورا با نذری همه زائرین را مهمان خود کرده و از آنها پذیرایی می‌کنند.
مراسم روز یازدهم محرم
در مراسم روز یازدهم بیش از ۵۰۰ نفر از سادات شهر نوش آباد جهت تسلیت گفتن شهادت امام و یارانش به محضر بانوی صبر و جلال حضرت زینب (س) و حضرت امام زمان (عج) با عزاداری و سوگواری به سمت مجموعه فرهنگی خیمه گاه حسینی شهر خود می‌روند.
سادات شهر نوش آباد هر ساله صبح روز یازدهم محرم دسته‌های سینه زنی راه انداخته و با حرکت از مسجد فاطمیه شهر خود درحالی که نوحه "بنی اسد سفر کنید، خاک عزا به سر کنید، شال عزا به سر کنید که حسین کشته شده" را با زبان اشک و سوز سر می‌دهند و از کوچه خیابان این شهر می‌گذرند تا به خیمه گاه حسینی برسند و اقامه عزا و ماتم کنند.
تمام مردان در هیأت شال سبز به گردن خود می‌اندازند و زنان با لباس‌هایی سبز رنگ، ناراحتی و اندوه خود را نشان می‌دهند و برای تسلیت ادای احترام می‌کنند.
هدف از این مراسم سادات در روز یازدهم محرم گسترش فرهنگ عاشورایی، انتقال مفاهیم پیام کربلا و تجدید بیعت با آرمان‌های امام حسین (ع) از جمله ظلم ستیزی ظالمان و زنده نگه داشتن ارزش‌ها و فضائل اخلاقی اسلامی می‌باشد.
و در آخر مراسم روز یازدهم پس از سینه زنی، روضه خوانی و ذکر مصائب دردناک و غم انگیز به همراه اقامه نماز ظهر عاشورا از زائرین این بزرگوار پذیرایی می‌کنند.
مراسم خاکساری شهدای کربلا در روز دوازدهم محرم
در روز دوازدهم مراسم خاکسپاری شهدای کربلا و به اسارت گرفتن خاندان اهل بیت (ع) را با تلفیقی از مداحی به همراه ۱۰۰ بازیگر و هنرور در مجموعه فرهنگی مذهبی علقمه نوش آباد برگذار می‌شود.
مراسم در زمینی به وسعت پنج هزار مترمربع انجام می‌شود و در آن پیکر مطهر شهیدان کربلا بر روی زمین نینوا توسط هنروران واقعی به صورتی که انگار در گوشه گوشه زمین به شهادت رسیده‌اند (تل زینبیه، نخلستان‌ها، علقمه و حتی گودی قتلاگاه) بازآفرینی می‌شود. تأثیر معنوی و شیوه سنتی این نمایش به همراه عزاداران واقعی و دوست داران اهل بیت و استناد به مقاتل اصل آن واقعه برای همه مشهود است.
نکته قابل توجه این مراسم با دیگر مراسم‌ها که از ماکت و یا آدمک‌های مصنوعی استفاده می‌کنند در این است که استفاده از اشخاص واقعی اعم از کودکان، نوجوانان و مردان شهر با طراحی صحنه‌ای کاملاً شبیه به دشت کربلا با سر و صورت‌های خونین به گونه‌ای می‌باشد که هرکس وارد این محوطه می‌شود انگار صحنه کربلا را مشاهده می‌کند و مظلومیت و غربت افراد را در برابر ظلم کافران کاملاً درک می‌کند.
مراسم روز اربعین
در این مراسم ورود قافله اسرا از شام به کربلا و وداع خاندان اهل بیت (ع) با امام و یارانش، زیارت جابر به عنوان اولین زائر امام حسین (ع) با بازیگردانانی بیش از یکصد نفر به صورت طبیعی در مجموعه مذهبی علقمه نوش آباد برگذار می‌شود. همچنین علاوه بر این مراسم در دو ماه محرم و صفر به ویژه دهه اول هر شب، در تکیه‌ها و حسینیه‌های این شهر مراسم سوگواری و سخنرانی و توضیع نذورات و پذیرایی توسط بانیان انجام می‌شود.
مراسم‌های دیگر این شهر همایش شیرخواران حسینی، نماز ظهر عاشورا و مراسم شأن غریبان می‌باشد که همزمان با سراسر کشور در شهر نوش آباد نیز برگذار می‌شود.
نذری‌های سنت نوش آباد در ایام محرم
از جمله ویژه برنامه‌های ماه محرم در نوش آباد پذیرایی از زائرین با توزیع نذورات بانیان می‌باشد که از روز تاسوعا تا ظهر روز دوازدهم به طول می‌انجامد.بخش ویژه نذورات این شهر حلیم موسوم به آش امام حسین (ع) و پخت و توزیع نان عباسعلی می‌باشد. همچنین نذورات دیگری مانند شیر، شله زرد، گوشت، لوبیا، نان و پنیر سبزی و آجیل مشکل گشا می‌باشد که بین زائرین پخش می‌شود.
