خبرگزاری فارس- اصفهان، نگاهی به روزشمار مناسبت‌ها بار دیگر توجه ما را به روز جهانی افراد دارای معلولیت معطوف می‌سازد و تعهدی را که در مسیر توانمندسازی و تلفیق اجتماعی این افراد بر عهده داریم به ما یادآوری می‌کند.
شعار روز جهانی افراد دارای معلولیت در سال ۲۰۲۳ «باور توانمندی‌ها؛ نویدبخش دنیایی دسترس‌پذیر» اعلام شده است که نشان از اعتماد و باور جامعه جهانی به توانمندی و استعدادهای افراد دارای معلولیت جهت مشارکت در ایجاد دنیایی بهتر و قابل دسترس برای همه به ویژه این اقلیت بزرگ است.
حالا اگر همین انسان، بار معلولیت را هم به دوش بکشد وظیفه‌اش سنگین‌تر می‌شود، جمله «معلولیت ناتوانی نیست» را حتما بارها شنیده‌اید، جامعه معلولان هنرها و توانمندی‌های نهفته‌ای در وجودشان دارند که با کمک و یاری می‌توانند هنرشان را به همگان نشان دهند و مسیر سخت و پرمانع زندگیشان را هموار کنند.
برای اثبات این سخن با بانویی به گفت‌وگو می‌نشینیم که با تکیه بر ایمان و اراده‌اش معنی واقعی صبر و رسیدن به روزهای خوب را با تلاشش به اثبات رسانده و حرف‌های زیادی برای گفتن دارد و معتقد است زندگی‌اش عرصه جنگ بوده و او با همه سختی‌ها و موانع جنگیده است حتی با پله‌های دانشگاه؛ اما با همه سختی‌ها و ناملایمات باور داشته خدایی که خلقش کرده آگاه بوده که او با وجود معلولیت هم می‌تواند فردی موفق باشد.
اولین بانوی معلول کشور در مقطع دکترای جامعه‌شناسی ورزش
مریم مجیدی درچه ۴۳ ساله دارای معلولیت جسمی و حرکتی است که به رغم معلولیت توانسته به عنوان اولین بانوی معلول کشور در مقطع دکترای جامعه‌شناسی ورزش به تحصیل بپردازد، رشته‌ای که از نظر بسیاری نیازمند توان حرکتی بالایی است وقتی با او صحبت می‌کنم با عشق و اراده می‌گوید: خدا من را آن‌قدر قدرتمند و با اراده آفریده که می‌داند من با این کمبودها هم می‌توانم خوب زندگی کنم و زنی موفق و استوار باشم.
او مدرس دانشگاه آزاداسلامی واحد خمینی شهر در رشته مددکاری اجتماعی و اولین بانوی معلول در استان اصفهان است که به عنوان مربی والیبال نشسته موفق به کسب کارت مربیگری درجه ۳ شده است.
این مادر توانمند، مددکار نمونه کشور در سال ۱۳۹۷ و محقق و پژوهشگر برتر در پنج دوره کنگره بین‌المللی دانش اعتیاد در محل دانشگاه علوم پزشکی ایران از سال ۹۴ تا ۹۹ و همچنین موسس کلینیک مددکاری و خادمیار حضرت رضا(ع) است و اکنون در اداره بهزیستی شهرستان فلاورجان، کارشناس مناسب سازی است و از آنجا که خود با مشکلات معلولان دست به گریبان است بهتر می‌تواند در این شغل خدمت کند.
وضعیت مطلوب فلاورجان با ۶ هزار معلول تحت پوشش بهزیستی
مجیدی درچه، کارشناس مناسب سازی بهزیستی شهرستان فلاورجان در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان با اشاره به وجود بیش از ۶هزار معلول تحت پوشش بهزیستی فلاورجان اعم از معلولیت‌هایی جسمی حرکتی، شنوایی بینایی، اعصاب و روان، سالمندان و حوزه امور اجتماعی در شهرستان فلاورجان گفت: بر اساس نتایج جشنواره شهید رجایی شهرستان فلاورجان درخصوص مناسب سازی وضعیت مطلوبی دارد و برخی از نهادهای این شهرستان نیز موفق به کسب نمره کامل شدند و اقدامات برخی از نهادها درخصوص حمایت از معلولان نسبت به سال‌های قبل بهتر شده و رضایتمندی به ۶۰ درصد رسیده است.
وی با قیاس وضعیت اجتماعی و رفاهی زنان معلول در سایر کشورهای توسعه یافته با معلولان در کشور گفت: حتی با کشورهای در حال توسعه و همسایه هم فاصله‌ی بسیار زیادی داریم، البته درخصوص تصویب قوانین، نوشتن متن‌ها و گفتار زیبا در مورد توان خواهان و معلولین هیچ مشکلی نداریم ولی در مورد اجرایی شدن مصوبات قانونی و ضمانت اجرایی قاطعانه و بدون هیچ چشم‌پوشی بسیار ضعیف عمل کرده‌ایم و به همین دلیل معلولان در سال ۱۴۰۲ هنوز از ابتدایی‌ترین حقوق خود بی‌بهره هستند.
مجیدی اظهار داشـت: ابتدایی‌ترین مسائل معلولان شامل مناسب‌سازی شهر، فراهم کردن شرایط فرهنگی، علمی، خانوادگی، تفریحی و ازدواج معلولان با کمبودها مواجه است و به همین دلیل فرد معلول نمی‌تواند از امکانات بهره‌ای داشته باشد و اگر هم امکاناتی است، بسیار ناچیز است.
نگاه به معلول به عنوان یک فرد دارای حق شهروندی مساوی با سایر افراد جامعه
این محقق و پژوهشگر برتر با بیان اینکه ما باید به معلول به عنوان یک فرد مستقل دارای حق شهروندی و دارای حق استفاده از تمامی منابع جامعه مساوی با افراد دیگر نگاه کنیم بطوریکه فرد معلول احساس کسرشأن، ناامیدی و سرخوردگی نکند خاطرنشان کرد: کشورهایی مثل مالزی، چین، ژاپن و کره درخصوص قوانین و اجرایی شدن موارد قانونی بخوبی عمل کرده‌اند و ما باید از موفقیتهای آنان استفاده کنیم.
وی با طرح این پرسش که آیا اینقدر که در مورد به روز بودن بندبند پایان‌نامه‌های دانشگاهی و منابع آن تاکید داریم در مورد اجرایی شدن بندهای پایان‌نامه‌ها هم احساس مسؤولیت و پیگیری می‌کنیم که این مباحث در فراهم کردن راحتی و رفاه معلولان چقدر عملیاتی می‌شود؟
مجیدی با تاکید بر بکارگیری و استفاده از تخصص و توانمندی افراد متخصص و آگاه که خود دارای معلولیت هستند، گفت: این امر می‌تواند در بهبود و عملیاتی کردن مصوبات و کاهش مشکلات معلولان موثرتر باشد.
مناسب سازی نیازمند رویکردی دلسوزانه و متعهدانه است
این مدرس دانشگاه با اشاره به وجود مشکلات فراوان در معابر و مبلمان شهری تصریح کرد: ما به کار و تلاش بیشتر و بررسی همه جانبه معابر و مبلمان شهری در شهرداری‌ها و صرف وقت مفید کارشناسان برای هماهنگی با کارشناس مناسب سازی شهرستان‌ها نیاز داریم و این درحالیست که برخی کارشناسان و متخصصان شهرداری به اهمیت این تغییرات و مناسب سازی واقف نیستند و این قضیه دلسوزانه پیگیری نمی‌شود.
وی با انتقاد از سپردن مناسب‌سازی اماکن به پیمانکاران بدون نظارت کارشناسان خبره تصریح کرد: به طور قطع پیگیری تا حصول نتیجه و نظارت کامل بر جزئیات تا پایان ساخت می‌تواند برای مناسب‌سازی راهگشا باشد و درغیراینصورت هدر رفت منابع با ساخت غیراستاندارد حاصل می‌شود.
مجیدی با اشاره به نواقص ساختمانهای اداری و موانع موجود در این ساختمان‌ها برای معلولان ابراز داشت: احداث یک پارک ویژه معلولان نمی‌تواند برطرف کننده نیاز معلولان باشد و تمامی مراکز رفاهی، تجاری و مذهبی شهر باید مناسب‌سازی شود چراکه یک معلول براساس نیازش ممکن است به هر مکانی تردد داشته باشد.
وجود قوانین حمایت از حقوق معلولان اما بدون اقدام‌های عملی
آیین نامه اجرایی ماده ۲ قانون جامع حمایت از حقوق معلولان ، مناسب سازی را چنین تعریف می‌کند: اصلاح محیطی و تدارک وسایل حمل و نقل بطوریکه افراد معلول قادر باشند تا آزادانه و بدون خطر در محیط پیرامون خود اعم از اماکن عمومی، معابر محیط شهری و بین شهری و ساختمانهای عمومی حرکت کنند و از تسهیلات محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با حفظ استقلال فردی لازم بهرمند شوند.
اگر خواسته باشیم به تعدادی از مصادیق نبود مناسب‌سازی اشاره کنیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: وجود ناهمواری‌های فراوان در سطح پیاده‌روها، وجود پله‌های زیاد در ورودی بعضی از ساختمان‌ها و اماکن عمومی، حفاری‌های زیاد در معابر عمومی، ورودی بسیاری از پارک‌ها با میله‌های فلزی یا بلوک سیمانی برای جلوگیری از ورود متورسیکلت‌ها مسدود شده است، اشغال پیاده‌روها به دست مغازه‌دارها و دستفروش‌ها، میله‌های افقی بویژه در داربست‌های ساختمانی و سایبان مغازه‌ها که همواره تهدید کننده سر نابینایان است.
خوشبختانه در کشور ما قوانین متعددی در تاکید و ضرورت انجام مناسب سازی به ویژه در دو دهه گذشته به تصویب رسیده است مانند قانون جامع حمایت از حقوق معلولان مصوب سال ۱۳۸۳که در ماده ۲ آن کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسه‌ها و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظف شده‌اند تا در طراحی و تولید و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معبر و وسایل خدماتی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی از آنها برای معلولان همچون افراد عادی فراهم شود.
اما نکته قابل تأمل این است که برخلاف این قوانین متعددی که در زمینه ضرورت و الزام مناسب‌سازی وجود دارد کمتر شاهد اقدام‌های عملی و اجرایی دستگاه‌های مربوطه در این زمینه هستیم و اقدام های اجرایی هم محدود، ناکافی و بعضا غیر استاندار است.
یادآور می‌شویم که مناسب‌سازی فضاهای شهری، معابر و اماکن عمومی تنها برعهده دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دولتی نیست و همه آحاد مردم ، بخش خصوصی، سازمان‌های مردم نهاد و حتی خود معلولان باید در این زمینه پیگیر و مشارکت کننده باشند.
ضرورت بکارگیری توانخواهان متخصص برای توانخواهان
وی با اشاره به وجود معلولان آگاه، متخصص و کارشناس در عرصه‌های مختلف افزود: اگر بتوانیم از این افراد توانخواه که خودشان در این زمینه تحصیلات کامل و تجربیات کاربردی دارند به جای افراد سالم استفاده کنیم شاهد تحولات چشمگیر و موفقیتهای بیشتری در حوزه حمایت از معلولان خواهیم بود.
مجیدی با تاکید بر اینکه افراد متخصص که خود توانخواه هستند بسیار بهتر از سایر افراد می‌توانند مشکلات و کاستی‌های جامعه معلولان را درک، پیگیری و برطرف کنند، افزود: تا زمانی که جامعه معلولان خود از حقوق واقعی خود بی‌اطلاع باشند نواقص زندگی آنان نیز شناسایی نمی‌شود و به طبع در راستای حل مشکلات آنها نیز اقدامات موثر و کاربردی صورت نمی‌گیرد.
این کارشناس با بیان اینکه حداقل بیست سال از تصویب قانون جامع مناسب‌سازی می‌گذرد و ۱۰ سالی است که این قانون به صورت جدی در تمام کشور در قالب طرح جشنواره شهید رجایی به تمامی فرمانداران شهرستان‌ها و استانداران ابلاغ شده است، اظهار داشت: هنوز نهادهایی را داریم که کوچکترین خدمتی برای مناسب سازی معابر و شهرستان‌ها انجام نداده‌‌اند.
ضعف ضمانت اجرایی قاطعانه برای قوانین مناسب سازی
کارشناس مناسب سازی بهزیستی شهرستان فلاورجان با اشاره به نبود ضمانت اجرایی قاطعانه برای این قانون ادامه داد: در واقع نگرانی هم برای ترک فعل این افراد هم وجود ندارد و مدیران دستگاه‌هایی که ترک فعل در این زمینه داشته‌اند وقتی می‌بینند که هیچ کسی آنها را برای این ترک فعل بازخواست نمی‌کند با توجیه اینکه ما معلولی نداریم و یا اگر مراجعه معلولان را داشته باشیم آنگاه اقدام می‌کنیم، بر انجام ندادن وظایف قانونی خود سرپوش می‌گذارند.
مجیدی بیان کرد: چگونه می‌توانیم بگوئیم حامی حقوق معلولان و توانخواهان هستیم ولی در استخدام، اشتغال‌زایی، فراهم کردن شرایط ازدواج و ورزش آنها اقدامات عملیاتی و فراگیر انجام ندهیم و یا ضعیف عمل کنیم!
پایان پیام/۶۳۱۳۹/ع
