به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، هوشنگ فلاحتیان معاون برنامه ریزی وزیر نفت شنبه شب ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ با حضور در برنامه صف اول به موضوع برنامه ریزی‌های صنعت نفت برای تحقق شعار سال پرداخت.
مقدمه مجری: امروز نمایشگاه نفت، گاز و پتروشیمی تمام شد این روز‌ها اخبار مربوط به حوزه نفت و پتروشیمی در رسانه‌ها داغ‌تر بود و فضای شبکه‌های اجتماعی، حتی ما، به این بهانه میهمان نفتی امشب در برنامه صف اول داریم، قرار نیست فقط راجع به نمایشگاه صحبت کنیم، حرف با ایشان زیاد داریم.
سوال: در سالی که قرار است جهش تولید با مشارکت مردم اتفاق بیفتد برای جذب سرمایه‌های مردم چه کردید؟
فلاحتیان: در جهت اجابت منویات مقام معظم رهبری که شعار سال را قرار دادند در واقع رشد تولید و مهار تورم و با توجه به تاثیر صنعت نفت، گاز و پتروشیمی و پالایشگاه بر روی اقتصاد کشور، طبیعتا وظایف بسیار بسیار با اهمیتی برعهده وزارت نفت قرار گرفت.
با تلاش وزیر و همکارانم در بخش‌های مختلف وزارت نفت و شرکت‌های تابعه، در سال گذشته این توفیق حاصل شد که ما رشد بالای ۲۰ درصد را برای بخش نفت و گاز رقم زدیم و این رشد ۲۰ درصد تاثیر زیادی هم در رشد کلان اقتصادی کشور در سال گذشته داشت. عمدتا تحقق برنامه‌های صنعت نفت، گاز، پتروشیمی و پالایشگاه‌ها به گونه‌ای تحرک بخش و موتور محرک اقتصاد کشور هم محسوب می‌شود. به دلیل اینکه حجم قرارداد‌هایی که در نفت و گاز و پتروشیمی و پالایشگاه مبادله می‌شود نسبت به سایر پروژه‌ها در کشور بسیار بسیار حجیم‌تر و بزرگ‌تر است. یعنی وقتی احداث یک پتروشیمی یا پالایشگاه آغاز فعالیت می‌کند در سایت آن بعضا بیش از سه هزار نفر بایستی مشغول به کار بشوند و با شغل‌هایی که در کنار این پالایشگاه پتروشیمی برای پشتیبانی از مراحل احداث این مجموعه‌ها ایجاد می‌شود معمولا ده‌ها هزار شغل در کشور ایجاد می‌شود. پس بنابراین توسعه نفت و گاز تاثیر بسزایی در اقتصاد کشور دارد. در جهت رشد تولید ما در طول سه سال اخیر، قرارداد‌ها و تعهدات خیلی زیادی را پذیرفتیم و یا به عهده سرمایه گذاران قرار دادیم تا بتوانیم تولید نفت خام و گاز و تولید فرآورده‌های اصلی مورد نیاز کشور مثل بنزین، نفت گاز، نفت کوره، نفت سفید، ال پی جی، سوخت هواپیما را افزایش دهیم و همچنین محصولات پتروشیمی را که در واقع ارزآوری قابل توجهی برای کشور دارد افزایش بدهیم. برای تحقق این مسائل ما هلدینگ‌ها یا بنگاه‌های اقتصادی بزرگ کشور را به صحنه آوردیم و بانک‌ها را و با توجه به این که اگر ما بخواهیم یک پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای احداث بکنیم، ۱۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری این پالایشگاه است و یا یک توسعه میدان نفتی را که بخواهیم انجام بدهیم یا میدان گازی، معمولا بالای یک میلیارد دلار سرمایه گذاری می‌خواهد و بعضا همین قرارداد میدان آزادگان که قرارداد توسعه آن اخیرا مبادله شد، مبلغ یک قرارداد آن حدود ۱۱ میلیارد دلار است.
رشد تولید با اتکا بر منابع داخلی
فلاحتیان: برای این که ما رشد تولید را رقم بزنیم بایستی سرمایه‌های مردم و آنچه که بضاعت بنگاه‌های اقتصادی کشور و بانک‌های کشور است را به صحنه بیاوریم در غیر این صورت این توفیق در شرایط تحریم کمتر حاصل می‌شود یا با مشکلات و چالش‌هایی مواجه است؛ بنابراین تدبیری که در این راستا صورت گرفته، بیشتر اتکاء بر منابع داخلی است تا به منابع خارجی؛ چون تجربیات گذشته نشان داده که در شرایط تحریم ما کارکردن مان و کسانی که صاحبان لایسنس یا دانش فنی یا تکنولوژی یا صاحبان سرمایه‌های خارجی هستند، نمی‌تواند مثل شرایط عادی باشد. در همین راستا قرارداد‌هایی که امضا شده با بنگاه‌های اقتصادی کشور، با مشارکت چندین بنگاه و چندین بانک انجام شده است که اینها بتوانند آورده مورد نیاز را به صحنه بیاورند و آن پروژه را به تحرک وادارند. برای رشد تولید مقدمه اش این است که اول طرح به درستی تعریف بشود، دوم منابع مالی آن تامین بشود، سوم در کنار این قضایا به موازات آن دانش فنی لازم باشد و بعد ما بتوانیم کار‌های مهندسی – پیمانکاری و اجرا و راه اندازی آن تاسیسات را هم به خوبی به سرانجام برسانیم، برنامه ریزی منسجمی در همه حوزه‌ها شکل گرفت. برای مثال: ما یک چالشی را برای سال‌های آینده متصور هستیم و آن کاهش فشار گاز در میادین پارس جنوبی است. سال‌ها بود روی مطالعات داشت انجام می‌شد ولی به صورت قطعی بالاخره تصمیم گیری نشده بود که این بایستی این فشار افزایی از دریا انجام بشود یا در خشکی صورت بگیرد، بالاخره تصمیم گرفته شد که این کار بایستی در دریا صورت بگیرد علیرغم پیچیدگی‌هایی که دارد و اخیرا خوشبختانه یک قراردادی را بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار ما با شرکت‌های داخلی مبادله کردیم تا اینها عمده تجهیزات مورد نیاز را در داخل کشور تولید بکنند.
سوال: چرا وقتی طرف‌ها داخلی هستند می‌گوییم ۲۰ میلیارد دلار؟
فلاحتیان: بخاطر این که هزینه‌های اینها عمدتا ارزی است، بایستی حتی ما مثلا اگر قادر به ساخت آن کمپرسور مورد نیاز هم هستیم، بایستی تجهیزات بخشی از مواد اولیه ارزبری دارد، هنر ما و توانایی مهندسی ما به حدی رسیده است که ما میتوانیم مواد اولیه را تبدیل به توربین ، کمپرسور مورد نیاز و یا تبدیل به تابلوی برق، کابل، سیم، سیستم‌های ابزاردقیق و دیگر تجهیزات موردنیازمان کنیم.
سوال: از آن مواد اولیه همه که وارد نمی‌شود؟
فلاحتیان: بله، منتها به دلیل این که نوسانات بسیار زیادی حاکم است معمولا این شاخص‌هایی که در صنعت نفت و گاز در دنیا محسوب می‌شود، معمولا پایه را یورو یا دلار قرار می‌دهند که بتوانند اگر نرخ ارزش پول ملی کاهش پیدا کرد، راحت بتوانند این مقایسه را کمتر و با راحتی بیشتری انجام بدهند و تعدیلات کمتری متوجه این پروژه بشود.
سوال: چرا شما پایه را یورو نگرفتید؟
فلاحتیان: این موضوع مدنظر شرکت‌های تابعه ما هم هست و سعی شده که اگر مسئله پیچیده‌ای نداشته باشد و ما برای این که رشد تولید را رقم بزنیم، بالاخره تبلور این رشد تولید در صنف و فعالیت ما افزایش تولید نفت خام است، افزایش تولید میعانات گازی است، افزایش تولید گاز است، افزایش تولید محصولات پالایشگاهی است و افزایش تولید محصولات پتروشیمی است. پس بنابراین ما باید برنامه داشته باشیم که ظرفیت پالایش کشور و تعداد و تولید محصولات پتروشیمی کشور را افزایش بدهیم که در همین راستا برنامه ریزی بسیار گسترده‌ای انجام شده، هم در حوزه پتروشیمی که تولید محصولات پتروشیمی از ۹۴ میلیون تن کنونی ما در طول ۵ سال آینده به آستانه ۱۴۰ میلیون تن برسانیم. در ظرفیت‌های پالایشگاهی هم ما تلاش کردیم در طول این سه سال گذشته با استفاده از ظرفیت‌های داخلی کشور و افزایش بهره وری از پالایشگاه‌های موجود میزان توان پالایش کشور را بالا ببریم، ولی این کافی نیست. چون ما بالاخره یک کشوری هستیم که متاسفانه در زمینه مصرف انواع حامل‌های انرژی از وضعیت مناسبی برخوردار نیستیم و دائما هر سال مواجه با این هستیم که میزان بنزین و نفت گاز و گاز بیشتری احتیاج داریم، اگرچه اگر این افزایش نیاز منجر به ارزش افزوده شود، منجر به تولید شود، آسیبی به اقتصاد کشور نمی‌رساند ولی اگر بنا باشد همه انرژی را در گرمایش، سرمایش، برای خودروهایمان استفاده کنیم به کمال از این منابع خدادادی استفاده نکردیم، لذا در مجموع برای مدیریت و رفع ناترازی‌های موجود چه در مصرف بنزین، چه در مصرف گاز، نفت گاز و سایر محصولاتی که ما مورد نیاز داریم و محصولات پتروشیمی تلاش‌های زیادی شده که ما این ناترازی‌ها را بر آن غلبه کنیم، با احداث پالایشگاه‌های جدید ما بنا داریم که غلبه کنیم بر بحث نیاز بنزین و گازوئیل، البته در کنار آن سیاست‌های غیر قیمتی هم داریم دنبال می‌کنیم که بتوانیم روی خودروسازی‌ها تاثیر بگذاریم که خودرو‌هایی تولید بشود که مصرف بنزین کمتری داشته باشد، کامیون‌ها و اتوبوس‌هایی تولید بشود که گازوئیل یا نفت گاز کمتری مصرف کند، خانه‌ها و مراکز اداری ساخته بشود که مصرف انرژی کمتری داشته باشد، بخاری‌هایی تولید در داخل کشور بشود که دارای راندمان و یا کارایی بالاتری نسبت به وضعیت موجود داشته باشد و کلیه محصولات انرژی بری که در داخل کشور ساخته می‌شود، استانداردش ارتقا پیدا کند که بشود مصرف انرژی کمتری داشته باشد.
سوال: تا وقتی که قیمت حامل‌های انرژی این است، همه اینها فقط آرزو نیست؟
فلاحتیان: البته این را تایید می‌کنم، منتها این به این معنا نیست که حتما فقط سیاست قیمتی را ما بایستی اجرا بکنیم، سیاست‌های غیر قیمتی هم در کنار سیاست قیمتی بایستی مکمل همدیگر کار بکنند.
سوال: با چه انگیزه‌ای؟
فلاحتیان: ما وقتی که فرض کنید الان ناوگان مثلا تاکسیرانی مان یا اسنپ‌ها و خودرو‌های اینترنتی و اینها، بخش زیادی از آنها سی ان جی سوز هستند، ولی وقتی ما سهمیه بنزین قابل توجهی به آنها می‌دهیم، انگیزه‌ای ندارند بروند از سی ان جی استفاده کنند، ما باید برویم به سمت این که این عزیزانی که در این زمینه دارند مصرف بنزین می‌کنند الزام شان کنیم که بروند سی ان جی بزنند.
سوال: فرمایش شما الان عرض بنده را تایید می‌کند.
فلاحتیان: در این جا شاید نیاز به تغییر قیمت برای این موضوعات نداریم که ما بیاییم مثلا فرض کنید برای ناوگان‌های درون شهری و برون شهری که می‌خواهند ایاب و ذهاب مردم را مدیریت کنند قیمت را تغییری بدهیم، کافی است برخی از سیاست‌ها را مثل این که ترویج کنیم که از سی ان جی استفاده بکنند، این کار را بکنیم میتوانیم نیاز به مصرف بنزین را کاهش بدهیم در این مسئله، ولی وقتی که ما بخواهیم ایجاد انگیزه بکنیم در مصرف حامل‌های انرژی، بایستی از همه سیاست‌ها استفاده کنیم که بتوانیم هم افزایی لازم را ایجاد بکنیم و نتیجه آن مدیریت مصرف و یا بهینه سازی مصرف انرژی باشد .
سوال: درباره همین تفاهمنامه‌هایی که صحبت آن را کردید، آن تفاهمنامه موسوم به ۲۰ میلیارد دلاری توضیح بدهید، همان موقع شبکه‌های اجتماعی یک چیز‌هایی درباره این تفاهمنامه‌ها نوشتند که مثلا وزارت نفت آمده با مجموعه‌های زیر دست خودش تفاهمنامه امضا کرده که مثلا ۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری بشود در بخش صنعت نفت. توضیح بدهید که شکل این کار چه بوده است؟
فلاحتیان: اولا وزارت نفت هیچ وقت با زیرمجموعه‌های خودش مبادرت به قرارداد برای مثلا فشارافزایی و یا با احداث پالایشگاه پتروشیمی نکرده و نمی‌کند و سیاستش هم این نیست که این کار را بکند. ما در حوزه توسعه میادین نفتی و یا گازی و یا حتی احداث پالایشگاه‌ها یک مجموعه‌ای از بنگاه‌های بزرگ اقتصادی کشور را به صحنه آوردیم، هر مجموعه بزرگی که شما در کشور بشناسید را ما شناسایی کردیم و آوردیم به صحنه، چرا؟ چون کار‌های ما هزینه بر است، ارز بر است، بایستی کسانی بیایند این کار را انجام بدهند که هم توانمندی مالی مورد نیاز را داشته باشند و هم بتوانند از نظر دانش هم این پروژه‌ها را مدیریت بکنند، شما وقتی که با یک هلدینگ اقتصادی که خودش مثلا ۵ تا پتروشیمی دارد، مثلا ۵ تا پالایشگاه دارد، این مسائل ادبیات فنی نفت و گاز پتروشیمی را با آن آگاه است، مثلا فرض بفرمایید که ما اخیرا برای این که بتوانیم ناترازی گاز را برای پتروشیمی‌ها این را رفع بکنیم، خود پتروشیمی‌ها را به صحنه آوردیم، مذاکره کردیم، ترغیب شان کردیم که شما بیایید بخشی از سودتان را برای تضمین خوراک تان برای سال‌های آینده در بالادست گاز سرمایه گذاری کنید، همه این هلدینگ‌های بزرگی که مالک دو، چند پتروشیمی هستند به صحنه آمدند، سرمایه هایشان را تجمیع می‌کنند و با این سرمایه گذاری تجمیع شده اینها می‌آیند توسعه میادین گازی را بعهده می‌گیرند، هر میزان گازی که موفق بشوند و تولید اضافی بکنند ما آن گاز را به خودشان تخصیص می‌دهیم و آنها را مواجهه با محدودیت تامین گاز در فصل سرد نمی‌کنیم.
ایجاد مشوق‌هایی برای مدیریت و رفع ناترازی گاز
فلاحتیان: اگر که ما بخواهیم به این موضوع از نظر اقتصادی نگاه بکنیم و وقتی که ما می‌آییم اولویت تامین گاز را در زمستان برای خانه‌ها در نظر بگیریم طبیعتا ممکن است سایر بخش‌های مصرف کننده در خسران قرار بگیرند به صورت اجتناب ناپذیر، حالا اگر کسی در دنیای که مثل ایران نباشد، مثلا در کشور‌های اروپایی، کشور‌هایی مثل کره، ژاپن اینهایی که اصلا تولید کننده حامل‌های انرژی نیستند، اینها چه کار می‌کنند؟ اینها بالاخره از محل واردات می‌آیند منابع شان را تامین می‌کنند، ما اگر در واقع بخواهیم که پشتیبانی کنیم از صنعت فولاد خودمان برای فصل سرد که گاز آن دچار نوسان نشود، از سایر تولید کنندگان مان حتی خود پالایشگاه‌ها که نیاز به مصرف داخلی دارند یا پتروشیمی‌ها، طبیعتا باید شرایطی ایجاد بکنیم که گاز مناسب و مکفی را برای زمستان آنها رقم بزنیم و تامین بکنیم، لذا ما هم صنایع فولادی بزرگ را داریم به صحنه می‌آوریم که از سرمایه‌های آنها استفاده کنند، ما یک تجربه‌ای که در طول سال‌های گذشته داشتیم این است که متاسفانه بخش زیادی از این صنایع عمده ما شرکت‌هایی هستند که بالاخره سهام شان برای صندوق‌های بازنشستگی است، برای سهامی عام است و اینها اولویت شان این است که آخر سال سودهایشان را تقسیم کنند و تجربیات سال‌های گذشته نشان داده که عمده سودشان را تقسیم کردند، نیامدند زنجیره ارزش را تکمیل کنند که بتوانند سودآوری خودشان را افزایش بدهند، ما این بازی را عوض کردیم، یعنی از طریق کمک‌هایی که مجلس شورای اسلامی هم کرده، ملزم کردیم که مثلا پالایشگاه‌ها بیایند ۴۰ درصد سودشان را حتما بیایند برای کیفی سازی محصولات شان و یا ارتقاء کمی محصولات شان سرمایه گذاری کنند، همین موضوع را مشوق‌هایی را برای بخش‌های پتروشیمی ایجاد کردیم، برای مدیریت ناترازی و رفع ناترازی گاز هم خود صنایع را داریم به صحنه می‌آوریم، چون این مصرف کنندگان عمده هستند که بعضا هم به دلیل قیمت‌های یارانه‌ای انرژی که استفاده می‌کنند سود‌هایی دارند که ریشه این سود‌ها عمدتا از بخش مثلا قیمت‌های حامل‌های انرژی شکل می‌گیرد؛ بنابراین ما فشار را بر مردم نیاوردیم، آمدیم آنچه که فکر می‌کنیم عدالت است داریم برگزار می‌کنیم یعنی خود صنایع را ترغیب می‌کنیم که بخشی از سودشان را به صحنه بیاورند و ما بتوانیم افزایش تولید گاز و جلوگیری از افت فشار گاز را در سال‌های آینده شاهد باشیم.
سوال: همین بحث ناترازی هم که مطرح است، برای ناترازی چه می‌کنید و چه کردید؟
فلاحتیان: برای این که ما بتوانیم بر ناترازی غلبه کنیم دو اقدام اساسی باید انجام بدهیم، در مقدمه عرض کردم ما از نظر مصرف انرژی در وضعیت مناسبی به سر نمی‌بریم یعنی ما نسبت به کشور‌های مشابه و هم جمعیت مان، بسیار بیشتر بنزین مصرف می‌کنیم.
سوال: بعضی‌ها می‌گویند ما نفت داریم آنها ندارند.
فلاحتیان: این تفکر درستی نیست، یعنی اگر خداوند یک نعمتی هم به ما داده بنا نیست که مسرفانه مصرف کنیم، ما خرج‌های دیگری هم داریم.
سوال: مثالی داریم از کشور‌هایی که نفت و گاز دارند مثل ما ولی این طور مصرف نمی‌کنند؟
فلاحتیان: بله . نروژ یک کشوری است که فرض کنید خودش تولید کننده نفت و گاز است ولی یک صندوق توسعه ملی دارد بیش از هزار میلیارد دلار در آن هست یعنی هر چه که نفت تولید کرده به جای این که به مصارف روزمره داخلی برساند، ذخیره سال‌های آینده شان در صندوق توسعه ملی شان می‌کنند ما هر چه که داریم تولید می‌کنیم تبدیل به بنزین می‌کنیم و مصرف می‌کنیم، تبدیل به گازوئیل می‌کنیم و مصرف می‌کنیم، گاز را می‌آییم در خانه هایمان استفاده می‌کنیم، نمی‌آییم با گاز تولید‌های صنعتی رقم بزنیم، من نمی‌گویم این موضوع حتما تقصیر مصرف کننده تنها است، بالاخره مصرف کننده هم بایستی دسترسی داشته باشد به تجهیزاتی که انرژی بر است مناسب باشد، یعنی مثلا شما فرض کنید در بازار خواستید یک بخاری بخرید، شما که متخصص بخاری نیستید، ولی بایستی در ویترین آن مغازه بخاری‌هایی که ارائه می‌شود از استاندارد لازم برخوردار باشد که با حداقل میزان مصرف گاز، حداکثر گرمادهی را به شما بدهد، بنابراین ما در چند عرصه بایستی در حوزه مدیریت مصرف انرژی کار بکنیم، یکی این که بایستی از واردات جلوگیری کنیم.
سوال: این باید را که می‌دانیم، چه داریم می‌کنیم؟
فلاحتیان: یکی این که ما داریم با کمک شورای عالی انرژی کشور تاریخ تعیین می‌کنیم که از چه تاریخی مثلا تولید کنندگان بخاری در داخل کشور دیگر نبایستی این تولیدات کنونی شان را ادامه بدهند، حتما باید یک استاندارد تولید را ارتقا بدهند، طبیعتا در آن حالت مصرف کننده آن چیزی و آن محصولاتی که از تولید داخل می‌بیند، عمده اش محصولاتی خواهد بود که انرژی بری کمتری خواهند داشت یا فرض کنید که ما یک جرایمی هست به نام جرایم ماده ۲۶ قانون الگوی مصرف، یک صنعت سیمان، یک صنعت فولات، صنعت شیشه، سایر صنایع، اینها تماما مشخص است که به ازای هر تن فولاد یا شیشه یا هر محصول دیگری بایستی چند واحد انرژی مصرف کنند، اگر از آن میزان بیشتر مصرف کنند، الان در قانون برنامه هفتم توسعه آمده که آن مازاد مصرفش را در سال‌های اولیه مثلا ۲۵ درصد قیمت صادراتی با آنها حساب می‌کنند، سال بعد ۵۰ درصد حساب می‌کنند و تا ۷۵ درصد هم ممکن است اضافه بشود بنابراین این انگیزه ایجاد می‌شود که کسی که می‌خواهد کارخانه اش را اداره کند برود طوری مصرف انرژی را سامان بدهد که استاندارد باشد و اگر استاندارد نشود طبیعتا باید عوارض خاص خودش را بدهد و این حق باید جاری بشود در این مسیر؛ یا فرض بفرمایید که در صنایع دیگر صنعت سیمان یا صنعت خودرو، مسائل مختلف، لذا در چند جبهه کاری بایستی ما در حوزه مدیریت مصرف کار کنیم،
انتشار گواهی‌های صرفه جویی انرژی در ماه های پیش رو
فلاحتیان: امسال با کمک مجلس شورای اسلامی حسابی بعنوان حساب بهینه سازی مصرف انرژی باز شده که این حساب در شرکت ملی نفت افتتاح شده، ۴ منبع برای تزریق مالی به این حساب مجلس پیش بینی کرده، یک درصد از صادرات نفت خام و میعانات گازی و خالص گاز صادراتی، ۵ درصد از سود شرکت‌های سودده وزارتخانه‌های نفت و نیرو، عوارض گاز‌های فلر، یعنی گاز‌های مشعل و همچنین ۱۰ درصد از منابع حاصل از فروش اتان و ال پی جی و پروپان و اینها، این مجموعه این منابع ما خیلی امیدوار هستیم که امسال یک سالی باشد نسبت به سال‌های گذشته که منابع قابل توجهی در این حساب تزریق بشود، کار این حساب چیست؟ کار این حساب این است که اگر شهرداری‌ها بروند و ناوگان درون شهری اتوبوسرانی را مثلا برقی بکنند یا گازسوز بکنند یا اتوبوس‌هایی که نفت گاز مصرف می‌کنند در واقع اتوبوس‌هایی مصرف کنند که مصرف کمتری از نفت گاز باشد ما آن صرفه جویی خودشان را گواهی‌های صرفه جویی که می‌توانند طبق قانون بیایند ما گواهی صرفه جویی برای آنها صادر می‌کنیم با یک سررسید‌های خاصی در اختیارشان قرار می‌دهیم، این گواهی را می‌توانند در بازار سرمایه ببرند و بفروشند، یک سرمایه اولیه دست شان می‌آید می‌توانند بروند اتوبوس‌ها را برقی کنند می‌توانند بروند اتوبوس‌های گازسوز به صحنه بیاورند که از نظر زیست محیطی هم می‌تواند تاثیر داشته باشد و بعد این گواهی‌ها را در سررسیدش ما از محل حساب بهینه سازی مصرف انرژی میتوانیم بازپرداختش را پرداخت بکنیم، یک اتفاق خوب و مبارکی افتاده که امیدوار هستم با کمک دولت محترم به ویژه سازمان برنامه و بودجه کشور بتوانیم در ماه‌های پیش رو و هر چه زودتر بتوانیم این گواهی‌های صرفه جویی را انتشار بدهیم و فضای کسب و کار شرکت‌های دانش بنیان در حوزه مسائل بهینه سازی مصرف انرژی قطعا و قطعا یک تحول اساسی در آن اتفاق می‌افتد.
باید به سمت بهینه‌سازی و مدیریت مصرف انرژی برویم
فلاحتیان: ما به صورت اجتناب ناپذیر بایستی برویم به سمت یک نهضت بهینه سازی مصرف انرژی درغیر این صورت چیزی نخواهد گذشت که همه نفت تولیدی ما و گاز تولیدی مان را فقط باید برای داخل کشور مصرف کنیم و اصلا نمی‌توانیم صادر بکنیم، ما بالاخره یک کشوری هستیم نفت خیز، بخشی از اقتصاد خودمان علیرغم تلاش‌هایی که در ۴۰ سال گذشته صورت گرفته هنوز وابستگی به نفت و گاز کم نیست، بنابراین ما بایستی در داخل کشور صرفه‌جویی کنیم تا بخش قابل توجهی از نفت و گازمان آزاد شود، تولید ثروت کنیم، منابع ارزی به دست آوریم و با آن سرمایه‌ها بیاییم کارخانجات جدید و شغل ایجاد کنیم، راه، مترو و کارخانه‌های جدید بسازیم، بنابراین ما یک حوزه فعالیت‌هایمان باید برود به سمت بهینه‌سازی و مدیریت مصرف انرژی. حوزه دیگر؛ بالأخره ما یک کشور در حال توسعه هستیم ما صنایع فولاد زیادی را یا درست یا غلط مجوز دادیم، اینها انتظار دارند که ما گاز مورد نیازشان را تأمین کنیم. پتروشیمی‌های زیادی را مجوز دادیم که اینها انتظار دارند که خوراک گازشان در سال‌های آینده تضمین شود. پالایشگاه‌های متعددی را در حال احداث داریم که اینها خوراک مطمئن می‌خواهند بنابراین ما به صورت اجتناب‌ناپذیر بایستی مبادرت به افزایش تولید نفت کنیم.
در آستانه سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کنیم
فلاحتیان: ما به رغم توفیق بسیار زیادی که در طول دو سه سال اخیر ایجاد شده است، ظرفیت تولید نفت را بالأخره برمی‌گردانیم به شرایط قبل از تحریم، یعنی حدود سه سال پیش ما دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه تولید می‌کردیم الان ما در آستانه سه میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت تولید می‌کنیم و برنامه‌ریزی کردیم در طول امسال تا پایان سال این را از سه میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه فراتر ببریم. عین همین موضوع را برای توسعه میادین نفتی هم برنامه‌ریزی کردیم. یعنی الان قرارداد‌های متعددی را بستیم که مدیرعامل شرکت ملی نفت هم اخیراً مصاحبه گسترده‌ای در این موضوع انجام داد و در این روز‌هایی که نمایشگاه نفت، گاز، پتروشیمی و صنایع پالایشی برگزار شد، آن جا اطلاع رسانی صورت گرفت که ما قرارداد‌های متعددی را برای افزایش تولید نفت به بالای چهار میلیون بشکه در روز را امضا کردیم و طبیعتاً از حالا به بعد از امضا ما باید حمایت کنیم یعنی صرف این که ما سرمایه‌گذار را تنها بگیریم، باید پشتیبانی، پیگیری و مرتب بایستی مشکل‌گشایی کنیم اینهایی که آمدند در صحنه و این کار را انجام می‌دهند و به فضل الهی این اتفاق خواهد افتاد در عرصه‌های مختلف، بنابراین ما در عرصه افزایش تولید نفت، میعانات گازی، گاز خام و گاز طبیعی و همین طور تولید محصولات پتروشیمی بایستی اهتمام لازم را داشته باشیم که بتوانیم ناترازی‌ها را مدیریت کنیم. مثلاً فرض کنید ما بخشی از کارخانجاتی که محصولات پتروشیمی ما را در داخل کشور استفاده می‌کنند اگر آنها بروند و مثلاً داخل کشور کارخانه‌ای را بزنند که نیاز به محصولات پتروشیمی بیشتری داشته باشند و ما آن محصول را در داخل تولید نکنیم، طبیعتاً اینها یا باید وارد کنند که معمولاً به دلیل این که تأمین این محصولات داخل کشور ارزان‌تر برای آنها تمام می‌شود، اقتصادی‌تر است، بیشتر مایلند که در داخل کشور و یاد هم گرفتند که بیشتر ما انرژی آنها را تأمین کنیم، پیشتر این فرهنگ بوده که ما بیاییم واحد‌های اقتصادی را بزنیم که از محل واردات محصول...، البته ریسک‌مان هم در شرایطی که در تحریم هستیم یک مقدار امنیت ملی ما به مخاطره می‌افتد در این مسأله و البته این تحریم‌ها هم این آموزش را به ما داده که بالأخره چه کنیم که امنیت ملی و تاب‌آوری اقتصادی‌مان را افزایش دهیم نسبت به گذشته؛ بنابراین در عرصه مسائل افزایش تولید هم که شعال سال است؛ برنامه‌ریزی‌های لازم صورت گرفته، قرارداد‌ها هم مبادله شده، قرارداد‌هایی هم در ماه‌های آینده به تدریج مبادله خواهد شد و ما از مرحله عقد قرارداد‌ها که گذشتیم بایستی حمایت کنیم از سرمایه‌گذارانی که مبادرت به آمدن به صحنه برای سرمایه‌گذاری کردند باید مشکلات‌شان را روز به روز حل کنیم با سازمان‌های محیط زیست باید تعامل داشته باشیم، با بانک‌های داخلی، خارجی بایستی تعامل داشته باشیم که بتوانند اینها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سرانجام برسانند.
سؤال: اشاره‌ای به پالایشگاه‌های در دست ساخت داشتید، درباره آن پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌هایی که در دسترس ساخت دارید به ویژه پتروپالایشگاه شهید سلیمانی که مهم‌ترین پروژه شاید صنعت نفت ماست توضیح دهید در چه وضعیتی است و به کجا رسیده است؟
فلاحتیان: ما برای این که فراورده‌های مورد نیازمان را تولید کنیم بلکه زمینه صادرات را هم فراهم کنیم و در درجه بعد و با اولویت زنجیره ارزش را هم تکمیل کنیم، مبادرت به صدور موافقت اصولی‌های متعددی برای افزایش ظرفیت پالایشگاهی‌مان کردیم. البته در مقدمه عرض کنم که این مهم بود که بتوانیم حداکثر استفاده از ظرفیت پالایشگاهی موجود را به عمل بیاوریم، این به کمال صورت گرفته و الان ظرفیت پالایشگاهی داخل کشور را در سال‌های اخیر به مرز دو میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز رساندیم. در کنار این قضیه هم برای ایجاد پالایشگاه‌های کوچک که به آن مینی ریفاینری می‌گویند، ما فقط سوله‌های متعددی را صادر کردیم از پنج‌هزار، ۱۰ هزار، ۲۵ هزار و ۵۰ هزار بشکه که در ۱۰۰ هزار بشکه و بالاتر هم برای پالایشگاه‌ها و پتروپالایشگاه‌های مقیاس بزرگ ظرفیت‌های ۱۵۰ هزار بشکه به بالاست و مثالی که زدید پالایشگاه شهید سلیمانی که ۳۰۰ هزار بشکه است. ما این مجوزات را با تمرکز و اولویت‌بخشی به تعدادی از پالایشگاه‌ها که فکر کردیم با توجه به ظرفیت مالی کشور باید در اولویت قرار بگیرند؛ چون ما یک وقت یک نگاه داریم که به ما می‌گویند تعداد زیادی پروژه را شروع می‌کنیم و قطره چکانی یک سری پول می‌ریزیم، بعد ۱۵ تا ۲۰ سال طول می‌کشد که این پالایشگاه را بزنیم. وقتی این پالایشگاه ۱۰ میلیارد دلار هزینه‌اش است، ما ۶۰ میلیارد دلار ممکن است موافقت اصولی صادر کرده باشیم ولی باید ببینیم اولویت‌ها کدام است که منابع‌مان را به آن تخصیص دهیم که بتوانیم بر ناترازی غلبه کنیم، لذا ما چند پروژه را به موازات افزایش بهره‌وری از پالایشگاه‌های موجود را در طول سال‌های اخیر شروع کردیم و با جدیت پیگیری می‌کنیم؛ یکی پالایشگاه مهر خلیج فارس است که در کنار پالایشگاه ستاره خلیج فارس در حال احداث است در ظرفیت ۱۲۰ هزار بشکه، مجلس هم سال گذشته حمایت کرد، ۵۵۰ میلیون یورو ما تسهیلات به صورت نفت خام به آنها دادیم. سرعت خوبی پالایشگاه پیدا کرده و ما خیلی امیدوار هستیم سرمایه‌گذاران این پالایشگاه در ظرف دو سال آینده بتوانند این پالایشگاه را وارد مدار کنند. این پالایشگاه به تنهایی می‌تواند بیش از ۱۵ میلیون لیتر تولید بنزین کشور را افزایش دهد.
افتتاح پالایشگاه آدیش جنوبی به ظرفیت ۶۰ هزار بشکه - امسال
فلاحتیان: امسال به فضل الهی شاهد افتتاح پالایشگاه آدیش جنوبی به ظرفیت ۶۰ هزار بشکه در منطقه سیراف در پارس جنوبی خواهیم بود. در ادامه شاهد افتتاح پروژه پیشگامان سیراف در همان منطقه خواهیم بود. این پروژه‌ها که می‌گویم الان بالای ۵۰ درصد پیشرفت دارند، به این ترتیب خیلی امیدوار هستیم که ظرف دو سال آینده ظرفیت پالایشگاهی کشور در این چهار پروژه‌ای که اشاره کردم که ۲۴۰ هزار بشکه در روز است، به همین میزان هم اضافه شود و ظرفیت پالایش کشور به فراتر یا حدود تقریباً دو میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه افزایش پیدا کند. البته در کنار این قضیه ؛ پالایشگاه‌های مقیاس کوچک و متوسطی هم در اقصی نقاط کشور در حال احداث هستند که کمک می‌کنیم که آن مینی ریفاینری‌ها یا پالایشگاه‌های کوچک هم وارد مدار شوند، بنابراین ما در عرصه افزایش ظرفیت پالایشگاهی‌مان جدیت داریم و نمی‌توانیم فکر کنیم که همیشه ناترازی‌هایمان را صرفاً از محل واردات تأمین کنیم، چرا که واردات همه ارزی است و به قیمت جهانی است و فروش داخلی ما ناچیز است. بنابراین اگر فضا این طور پیش برود که بنا باشد که مصارف‌مان را از محل واردات تأمین کنیم، طبیعتاً نیاز به ارز قابل توجهی هم خواهیم داشت و این تنه می‌زند به رشد اقتصادی و توسعه زیرساخت‌های کشور . لذا به صورت اجتناب‌ناپذیر هم بایستی در بهینه‌سازی و مدیریت مصرف انرژی فعالیت‌مان را دوچندان کنیم، بلکه صد چندان کنیم، هم در زمینه احداث پالایشگاه‌های جدید و افزایش ظرفیت تولید فراورده‌های نفتی باید بیش از پیش فعال شویم.
سؤال: شما اشاره‌ای به تکمیل زنجیره ارزش کردید، برای تکمیل این زنجیره چه اتفاقات دیگری هم در دست دارید؟
فلاحتیان: ما وقتی سخن از تکمیل زنجیره ارزش می‌زنیم، این است که اگر پالایشگاه جدیدی بزنیم به صورت صرف پالایشگاه نزنیم که پنج فراورده اصلی مورد نیاز را تأمین کند بلکه قسمت اصلی و بلکه ۶۵ درصد تولیدات؛ محصولات پتروشیمی شود، یعنی پالایشگاه‌هایی که الان داریم وجه غالب آن؛ تأمین بنزین، نفت‌گاز، نفت کوره، نفت سفید و سوخت هواپیماست، ولی پتروپالایشگاه‌های جدیدمان که به مسأله تکمیل زنجیره ارزش در آن جا بیشتر پرداخته شده، وظیفه‌اش این است که در کنار تولید فراورده‌های اصلی محصولات پتروشیمی هم تولید کند، این یعنی تکمیل زنجیره ارزش. در خود صنعت پتروشیمی هم زنجیره‌های پایین دستی متعددی دارد یعنی شما ممکن است فرض کنید یک زنجیره اول‌تان؛ گاز را تبدیل به متانول کنید؛ این یک قیمت ناچیزی در بازار‌های جهانی دارد، ولی اگر تبدیل به پروپیلن کنید؛ قیمتش بالاتر است، اگر پروپیلن را تبدیل به پلی پروپیلن کنی؛ آن باز قیمتش بالاتر است، اگر پلی پروپیلن را باز تبدیل به محصول دیگری کنی، آن قیمتش چندبرابر است. بخشی از این دانش فنی و لایسنس‌ها دارد بومی‌سازی می‌شود در داخل کشور به وسیله شرکت پتروشیمی و شرکت پژوهش و نوآوری که در آن مجموعه است، بخشی به روش‌های خارج از کشور تأمین می‌کنیم و هم این کار را توسط شرکت ملی صنایع پتروشیمی پیگیری می‌کنیم هم خود هُلدینگ‌ها و بنگاه‌های اقتصادی که موافقت اصولی از ما گرفتند به روش‌های مختلف علیرغم شرایط تحریم به آن دانش‌های فنی دسترسی پیدا می‌کنند در عین حال دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌های صنعت نفت هم درگیر این موضوع شده است.
استفاده از دانش فنی برای تکمیل زنجیره ارزش
فلاحتیان: یکی از پیش‌شرط‌ها که ما بتوانیم تکمیل زنجیره ارزش را بیش از پیش رقم بزنیم، اول این است که بدانیم که این تکمیل زنجیره چیست، بعد دنبال دانش فنی‌اش برویم که بعضی از این دانش‌های فنی در همه جا‌های دنیا نیست. در انحصار کشور‌های خاصی است که معمولاً اینها به دلیل شرایط تحریم هم خیلی مقاومت می‌کنند که این دانش‌ها در اختیار ما قرار نگیرد و طبیعتاً ما با توجه به شرایط تحریم بایستی این تهدید را تبدیل به فرصت کنیم و بتوانیم این دانش‌ها را بومی کنیم و از راه‌هایی که توانستیم بر شرایط تحریم غلبه کنیم بتوانیم این دانش فنی را در دسترس قرار دهیم. بعد هم اهتمام به اجرای این پروژه‌ها و تأمین مالی این پروژه‌هاست. تکمیل زنجیره ارزش در بخش‌های پتروشیمی، سرمایه‌گذاری کمتری نسبت به احداث پتروپالایشگاه احتیاج دارد یعنی اگر دانش فنی آن باشد می‌شود با منابع ارزی حتی زیر صد میلیون دلار بعضاً زیر ۵۰ میلیون دلار یا یورو ما زنجیره ارزش را؛ محصولاتی تولید کنیم که آن گازی که مثلاً فرض کنیم ما تحویل می‌دهیم به نرخ خوراک پتروشیمی‌ها؛ ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تومان هر مترمکعبش را آنها بتوانند تا هر تن محصولش را تا سه هزار دلار بفروشند، این یک هنر است و این کار دارد در دنیا صورت می‌گیرد و ما بایستی حتماً شرایط کشورمان را ببریم به این سمت که به زنجیره ارزش بپردازیم. این خیلی مورد توجه مقام معظم رهبری هم بوده، کراراً ایشان در بیانات‌شان به این موضوع اشاره فرمودند. این مسأله برای رئیس جمهور؛ اولویت اصلی است، لذا وزارت نفت هم در جهت تحقق این امر تلاش می‌کند که بتواند زنجیره ارزش را علیرغم شرایطی که در کشور از نظر شرایط تحریم است بتواند هم مسائل تحریم‌ها را دور بزند، هم دانش فنی‌اش را بومی کند و هم به روش‌هایی که قابل دسترس است، دانش فنی‌ها را تأمین کند و ما ان‌شاءالله سال‌های آینده بتوانیم این زنجیره ارزش؛ ثروت‌آفرینی بیشتری برای کشور رقم بزند. ما در کنار حدود ۶۵ واحد پتروشیمی فعال که الان داریم، ۶۵ واحد پتروشیمی در حال احداث داریم، یعنی یک برنامه گسترده‌ای را برای برنامه توسعه هفتم پیشرفت و حتی هشتم پیشرفت داریم. ما در شرکت ملی پتروشیمی برنامه‌ریزی کردیم که ابتدا از تولیدمان را از ۹۴ تا ۹۵ میلیون تن کنونی به آستانه ۱۴۰ میلیون تن برسانیم و به فضل الهی به مرز ۲۰۰ میلیون تن در سال؛ این برنامه‌ریزی‌ها صورت گرفته و این اهتمام جدی وجود دارد در مجموعه بدنه مدیریت و کارشناسان ما در صنعت پتروشیمی و با این جدیتی که شاهد هستیم ان‌شاءالله سال‌های آینده نویدبخش است که ما بتوانیم یک تحولات اساسی در تکمیل زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی و پتروپالایشگاه‌ها رقم بزنیم.
سؤال: مهم‌ترین اولویت‌تان برای تأمین خوراک پتروشیمی‌ها چیست؟
فلاحتیان: وقتی که تخصیص خوراک می‌دهیم به پتروشیمی‌ها؛ چه خوراک مایع باشد، چه خوراک گاز باشد، باید تلاش کنیم که تعهدات‌مان را انجام دهیم. یعنی ما از خود پتروشیمی‌ها کمک می‌گیریم که بخشی از سودشان را که سال‌های گذشته همه آن را تقسیم می‌کردند یعنی اگر واقعاً بخشی در طول سال گذشته به تکمیل زنجیره ارزش می‌پرداختند، درآمد ارزی آنها به شدت نسبت به گذشته زیادتر بود. به هر حال ما از سرمایه‌گذاری خودشان استفاده می‌کنیم که بتوانیم به کمال، تعهدات‌مان را به کمک خودشان و به صحنه آوردن سرمایه‌های خودشان انجام دهیم و افزایش تولید گاز را رقم بزنیم که بتوانیم به صورت یکنواخت در طول سال گاز و خوراک مورد نیاز آنها را تأمین کنیم.
