سندرم الکل جنین: علائم ، علل و درمان

سندروم جنین الکلی در زمانی رخ می دهد که جنین در معرض الکل قرار بگیرد

سندروم جنین الکلی چیست؟

نقص جسمانی یکی از علائم سندروم جنین الکلی است

سندروم جنین الکلی زمانی رخ می دهد که جنین در معرض الکل قرار بگیرد. مصرف الکل در دوران بارداری سبب می شود تا الکل از طریق بند ناف وارد جریان خون جنین شود و او را نیز در معرض خطر قرار دهد.

کبد جنین هنوز کامل تشکیل نشده است بنابراین نمی تواند مانند کبد یک انسان کامل الکل را متابولیزه کند. از این رو کبد جنین هنگامی که در معرض الکل قرار می گیرد به جای متابولیزه کردن، آن را جذب می کند.

الکل حاوی تراتوژن است و برای بدن نوزادان در حال رشد کاملا سمی است. این ماده می تواند باعث ایجاد اختلال در رشد جنین و به ویژه سیستم عصبی مرکزی مانند مغز و نخاع او شود.

مصرف الکل در دوران بارداری سبب می شود تا در مغز و جسم جنین تغییراتی ایجاد شود. یکی از این بیماری ها و اختلالات ناشی از مصرف الکل، آسیب مغزی می باشد.

بیشترین آسیب ناشی از مصرف الکل در سه ماهه اول بارداری به جنین وارد می شود زیرا در این دوران، الکل وارد بدن جنین شده و مانع از رسیدن اکسیژن و مواد مغذی کافی به او می شود. مصرف الکل در پدران نیز علائم مشابهی در نوزاد ایجاد می کند.

سندروم جنین الکلی چگونه ایجاد می شود؟

مصرف الکل در دوران بارداری سبب ابتلا به نوزاد نارس یا سقط جنین می شود

زنانی که در دوران بارداری الکل مصرف می کنند، الکل وارد جریان خون آنها می شود و از جفت عبور کرده و در نتیجه وارد بدن جنین در حال رشد می شود. الکل وارد شده در بدن جنین توسط کبد او که هنوز کامل تشکیل نشده است به جای اینکه متابولیزه شود جذب می شود.

الکل باعث ایجاد اختلال در اکسیژن رسانی و تغذیه مناسب در کودکان می شود. در نتیجه قرار گرفتن در معرض الکل سبب آسیب رسیدن به بافت ها و مغز و اندام های آنها شده  و رشد طبیعی شان را مختل می کند.

مصرف بیشتر الکل در دوران بارداری سبب افزایش خطر ابتلا به نوزاد نارس و یا سقط جنین می شود. برخی از اندام جنین مانند قلب و مغز او در هفته های اول بارداری تشکیل می شود از این رو خانم ها قبل از اینکه متوجه شوند که باردار هستند ممکن است الکل تأثیر سوء خود را بر روی جنین گذاشته باشد. مصرف الکل در سه ماهه اول بارداری سبب می شود تا جنین دچار اختلالاتی در شکل صورت، قلب و اندام های دیگر مانند استخوان ها و سیستم عصبی مرکزی شود.

انواع اختلالات طیف جنین الکلی

انواع اختلالات طیف جنین الکلی شامل موارد زیر می باشد:

• سندروم جنین الکلی یا FAD

• سندروم جزئی جنین الکلی

• نقص های مادرزادی مرتبط با الکل

• اختلالات رشد عصبی مرتبط با الکل

• اختلال عصبی-رفتاری همراه با قرار گرفتن در معرض الکل قبل از تولد

علائم سندروم جنین الکلی

وزن و قد کمتر از حد معمول از علائم سندروم جنین الکلی است

علائم سندروم جنین الکلی با شدت های مختلفی در نوزادان ظاهر می شود، برخی از آنها ممکن است دارای علائم شدید تری نسبت به بقیه باشند. این علائم و نشانه ها می تواند شامل هر گونه نقص جسمی و ناتوانی ذهنی یا شناختی و مشکلات عملکردی و اختلال در زندگی روزمره باشد.

نقص جسمانی

نوزاد متولد شده که مبتلا به سندروم جنین الکلی بوده است ممکن است از نظر جسمی همراه با مشکلاتی به شرح زیر متولد شود:

• دور سر و اندازه مغز کوچک

• وزن و قد کمتر از حد معمول

• ناهنجاری مفصل ها، اندام و انگشت ها

• اختلالات بینایی یا شنوایی

• نقص قلب و مشکلات کلیه و استخوان

• رشد کند جسمانی قبل و بعد از تولد

• مشکلات سیستم عصبی مغزی و مرکزی

• اختلالات در شکل ظاهری صورت مانند چشم های کوچک، لب فوقانی نازک، بینی کوتاه و برآمدگی و سطح صاف پوست بین بینی و لب فوقانی

مشکلات مغز یا سیستم عصبی مرکزی

• حافظه ضعیف

• مشکل توجه کردن

• بروز چالش هایی در مدرسه به ویژه در درس هایی مانند ریاضی

• تغییر خلق و خو

• مهارت قضاوت ضعیف

• مشکل در تصمیم گیری

• بیش فعالی و پرخاشگری

• مشکلات و مسائل اجتماعی و رفتاری

• مشکل با درک و هضم اطلاعات

• مشکل با استدلال و حل مسائل

• ناتوانی ذهنی و اختلالات حافظه و یادگیری و پیشرفت با آهنگ کند.

مشکلات عملکرد، مقابله و تعامل اجتماعی

• مشکلات رفتاری

• مهارت های اجتماعی ضعیف

• ناسازگاری با تغییرات محیطی و شغلی

تشخیص به موقع می تواند تا حد زیادی از ایجاد مشکلات بیشتر و بروز عوارض برای کودکان مبتلا به سندروم جنین کمک کننده باشد. در صورت بروز هر مشکل احتمالی برای کودک مانند اختلال در یادگیری و مشکلات رفتاری، چنانچه در دوران بارداری الکل مصرف می کردید باید به پزشک خود اطلاع دهید.

کودکان مبتلا به سندروم جنین الکلی لزوما دچار همه این علائم نمی باشند. بسیاری از این علائم می تواند بر اثر سایر بیماری ها ایجاد شود. متخصص مراقبت های بهداشتی با تخصص سندروم جنین الکلی می تواند به تعیین علت بروز آن کمک کند.

تشخیص سندروم جنین الکلی

تشخیص سندروم جنین الکلی قبل از تولد قابل تشخیص نیست

تشخیص به موقع سندروم جنین الکلی که نیاز به تخصص و ارزیابی دقیق دارد، می تواند تا حدودی به بهبودی کودک کمک کند.

پزشک از مادر در مورد میزان الکل مصرفی در دوران بارداری سوال می پرسد. در صورت ارائه اطلاعات دقیق به پزشک در ارتباط با میزان الکل مصرفی در دوران بارداری، پزشک قادر خواهد بود میزان خطر ابتلا به سندروم جنین را تعیین کند.

اگر چه تشخیص سندروم جنین الکلی قبل از تولد امکان پذیر نیست اما پزشک می تواند سلامتی مادر و نوزاد را در دوران بارداری ارزیابی کند.

پزشک علائم سندروم جنین الکلی را در هفته های اولیه، ماه ها و سال های اولیه کودک می تواند بررسی کند و برای تشخیص بیماری از آنها استفاده کند. این بررسی ها شامل ارزیابی ظاهری و نظارت بر رشد و پیشرفت جسمی و مغزی کودک است.

مواردی که ممکن است توسط پزشک بررسی شود شامل مسائل مربوط به سلامت روان، مشکلات اجتماعی و رفتاری و توانایی شناختی و میزان یادگیری و مشکلات تکلمی می باشد.

سندروم جنین الکلی ممکن است با اختلالات دیگری همراه باشد. در صورت مشکوک بودن پزشک به سندروم جنین الکلی ممکن است برای ارزیابی و بررسی های بیشتر، کودک را به متخصص اطفال و یا متخصص مغز و اعصاب معرفی کند تا اختلالات و علائم مشابه دیگر را تأیید یا رد کند.

درمان سندروم جنین الکلی

تشخیص به موقع سندروم جنین الکلی می تواند منجر به درمان بهتر شود

سندروم جنین الکلی یک اختلال غیر قابل درمان است اما بسیاری از علائم آن می تواند قابل درمان باشد. نکته مهمی که در این خصوص باید به آن توجه شود این است که تشخیص به موقع این اختلال می تواند منجر به درمان بهتر شود.

بسته به علائمی که در کودک مبتلا به سندروم جنین الکلی ظاهر می شود ممکن است نیاز به مراجعه به پزشک یا متخصصان دیگری باشد. در این مورد آموزش های ویژه و خدمات اجتماعی می تواند به کودکان کمک کند.

برای مثال گفتار درمان گر می تواند با کار کردن به کودک نوپا و کوچک کمک کند تا صحبت کردن را یاد بگیرد.

به طور کلی روش هایی که برای درمان کودکانی با این اختلال استفاده می شود شامل گفتار درمانی ، درمان دارویی و درمان به وسیله مشاوره می باشد.

گفتار درمانی

همان طور که اشاره شد یکی از علائم این بیماری تأخیر در رشد و گفتار و صحبت کردن است در نتیجه گفتار درمانی به کودکان مبتلا به سندروم جنین الکلی کمک می کند تا بتوانند زبان را بهتر یاد بگیرند و صحبت کنند.

تأخیر در رشد و گفتار سبب می شود تا کودک نسبت به هم سن و سالان خود دیر تر رشد و تکلم کند. گفتار درمان گر به کودک کمک می کند تا مشکلات تأخیری در رشد گفتار، زبان، توجه، برقراری ارتباط و برخی از جنبه های شنیداری در او تقویت شود.

ارزیابی ها و بررسی هایی که توسط گفتار درمان گر صورت می گیرد شامل موارد زیر است:

• بررسی سابقه اختلال در صحبت کردن

• بررسی و ارزیابی وضعیت دهانی و حرکتی

• ارزیابی شرایط زبان و گفتار

• ارزیابی تولید و ایجاد صداها

• بررسی و ارزیابی نحوه ارتباط، تعامل، بازی و مهارت های شناختی

در مورد کودکانی که به مدرسه رفته اند و مشکلات ارتباطی و دوست یابی، مشکل در خواندن و نوشتن دارند، گفتار درمان گر می تواند به این کودکان نیز کمک کند. در اصطلاح به این مشکلات نارسا خوانی و ناتوانی یادگیری گفته می شود.

توجه داشته باشید که اگر کودک شما نمی تواند به خوبی صحبت کند و توانایی برقراری ارتباط را ندارد، توصیه می شود حتما به گفتار درمان گر مراجعه کنید. هرگز به امید اینکه ممکن است به مرور زمان این مشکل به خودی خود برطرف شود و کودک بتواند صحبت کند ننشینید زیرا در این صورت ممکن است کودک بهترین فرصت برای یادگیری را از دست بدهد.

کودکی که دچار ناتوانی در صحبت کردن است، نمی تواند به خواسته هایش برسد و منظورش را به شما بگوید در نتیجه ممکن است پرخاش گر شده و دچار مشکلات رفتاری شود.

درمان دارویی

به طور کلی هیچ داروی خاصی برای درمان قطعی سندروم جنین الکلی وجود ندارد. اما با این حال ممکن است برخی از داروها علائم آن را درمان کنند. این دارو ها عبارتند از:

• دارو های ضد افسردگی برای درمان مشکلات مربوط به ناراحتی و منفی بافی

• دارو ها و محرک هایی برای درمان کمبود تمرکز، بیش فعالی و سایر مشکلات رفتاری

• دارو های آرام بخش و ضد اضطراب برای درمان اضطراب و پرخاشگری

درمان به وسیله مشاوره

درمان با کمک مشاوره شامل آموزش های رفتاری می باشد که می تواند بسیار کمک کننده باشد. برای مثال آموزش دوستی با دیگران به کودکان کمک می کند تا مهارت های اجتماعی را برای تعامل با همسالان خود یاد بگیرند. آموزش عملکرد اجرایی می تواند مهارت هایی مانند خود کنترلی، استدلال و درک علت و معلول را بهبود بخشد.

به علاوه کودکان با سندروم جنین الکلی به کمک های آموزشی مدرسه نیاز دارند. به طور مثال در این رابطه معلم ریاضی می تواند به یک کودک که در مدرسه مشکل دارد کمک کند.

همچنین اطرافیان چنین کودکی مانند والدین و خواهران و برادران آنها نیز ممکن است برای پذیرفتن و کنار آمدن با شرایط نیاز به کمک داشته باشند.

آنها می توانند با کمک مشاور یا گروه درمانی یا گروه های حمایت گر با این شرایط کنار بیایند. والدین چنین کودکانی نیاز به دریافت مشاوره در مورد نحوه رفتار با این کودکان و آموزش های لازم خواهند داشت. آنها به کمک مشاور می آموزند که چگونه با کودک خود بهترین رفتار را داشته باشند و نحوه مراقبت از آنها را فرا بگیرند.

درمان های جایگزین

ممکن است برخی از والدین به دنبال راه های دیگری برای درمان کودک خود باشند. درمان های جایگزین در این خصوص شامل انواع ماساژ و طب سوزنی، طب سنتی، تغذیه و رژیم درمانی هستند. درمان های جایگزین همچنین شامل تکنیک های حرکتی مانند تمرین یوگا می باشد.

گردآوری:بخش کودکان بیتوته