برخی فعالان حوزه گردشگری معتقدند اگر گردشگری بر مبنای اقوام یا عشایر باشد شاید به نوعی بشود این سنت‌ها را به نسل‌های بعدی هم منتقل کرد و گردشگری عشایر به عنوان یک صنعت سبز و صنعتی که می‌تواند درآمد مستقیمی برای جوامع محلی داشته باشد در جای خودش بماند و معیشت مکملی برای اقوام ما باشد.
یک پژوهشگر گردشگری عشایر در همین خصوص به ایسنا گفت: در کنار همه مشکلاتی که خشکسالی‌ها و کمبودها در نحوه زندگی اقوام در روستاها و یا مناطق عشایری به وجود آورده است، شاید گردشگری بتواند به جز منافعی که دارد از نظر اقتصادی هم مقداری کمک کند.
میثم امامی بیان کرد: گرچه از نظر اقوام ظرفیت لازم برای توسعه گردشگری عشایر در ایران وجود دارد، اما ابتدا باید به زیرساخت‌های مورد نیاز گردشگران مانند محل اقامت، خوراک، حمل و نقل و ... توجه ویژه داشت.
وی با تأکید بر اینکه از نظر زیرساختی باید به این مسائل توجه بیشتری شود، گفت: هرچند نباید انتظار داشت وقتی به میان اقوام و عشایر می‌رویم جاده آسفالته و یا اقامتگاه‌ها همانند هتل و یا غذاها متنوع باشد اما پیش مبنا و استانداردی باید وجود داشته باشد.
وی اذعان کرد: قبل از اینکه آژانس‌ها و افرادی که بر روی گردشگری عشایر کار می‌کنند بخواهند گردشگران را به این مناطق ببرند باید آن‌ها را از خدماتی که آنجا وجود دارد مطلع کنند تا با آگاهی کامل وارد منطقه عشایری شوند.
پژوهشگر گردشگری عشایر بیان کرد: اگر این آگاه‌سازی در خصوص وضعیت اقامت، وضعیت سرویس‌های بهداشتی و نوع غذا برای گردشگران صورت نگیرد امکان دارد به نارضایتی گردشگر منجر شود
وی همچنین خاطرنشان کرد: گرچه انتظار داریم گردشگران قبل از ورود به مناطق عشایر نشین از برخی موارد آگاهی و اطلاع لازم را داشته باشند اما در مقابل عشایر و اقوام هم برای میزبانی هر چه بهتر از گردشگران باید آموزش‌های لازم را فرا گیرند.
امامی با تأکید بر اینکه ظرفیت گردشگری عشایر در مناطق مختلف با یکدیگر متفاوت هستند، افزود: در مسائل گردشگری عشایری باید ظرفیت مناسب و متناسب با آن اقلیم و خانواده و منطقه را در نظر گرفت.
وی با اشاره به اینکه اگر مسائلی که گفته شد در رونق گردشگری عشایر مد نظر قرار گیرد، می‌تواند معیشت مکملی برایشان باشد، اظهار کرد: آموزش در زمینه توسعه گردشگری عشایر باید بیش از این مورد توجه قرار گیرد.
این راهنمای تور تصریح کرد: شاید بسیاری از عشایر تجربه لازم را در برخورد با طبیعت داشته باشند، اما چون سواد گردشگری به معنای آن سواد آکادمیکی که امروز نیاز است و تجربه رفتار با غریبه‌ها به عنوان یک گردشگر را ندارند نمی‌توان انتظار موفقیت داشت می‌طلبد آموزش‌های لازم فرا داده شود.
وی اذعان کرد: شرق و شمال خراسان رضوی به خصوص خراسان شمالی که بسیار نزدیک به این استان است به دلیل تنوع اقوامی که در این مناطق داریم می‌تواند مقصد بسیار خوبی برای تورهایی گردشگری که در حال حاضر به مشهد می‌روند باشد.
امامی همچنین از حضور و زندگی اقوام بلوچ و سیستانی در خراسان جنوبی خبر داد و افزود: نوع زندگی و فرهنگ این اقوام بسیار می‌تواند برای گردشگران جذاب باشد.
وی در پاسخ به اینکه سؤال که توجه به گردشگری عشایر می‌تواند کشور را از وابستگی به نفت نجات دهد؟ گفت: این شعار خیلی بزرگی است، باید به حقایق و واقعیت‌ها نگاه کرد.
پژوهشگر گردشگری عشایر اظهار کرد: شاید بشود با توجه به گردشگری قسمتی از نیازهای کشور را جواب داد اما چون پیش نیازهای بسیار زیادی داریم لزوماً گردشگری نمی‌تواند.
وی خاطرنشان کرد: گردشگری به عنوان یک صنعت ابتدا باید بسیاری از پیش نیازها را در خود ببیند تا بعد بتواند به صورت اجرایی در بیاید و درآمد زا باشد، با زیرساخت بالقوه نمی‌شود الزاما درآمدزایی کرد. ابتدا باید زیرساخت بالقوه را به زیرساخت بالفعل تبدیل نمود.
امامی گفت: زمانی می‌شود ادعا کرد کشور گردشگر پذیر است که هتل به تعداد کافی و با استاندارد، اقامتگاه، اتوبوس و مینی‌بوس و سایر امکانات حمل و نقل، جاده استاندارد، سرویس‌های بهداشتی مناسب، رستوران، کافی شاپ و راهنمایان خوب داشته باشیم.
وی افزود: گرچه اخیراً ۲۴ نفر از گردشگران اروپایی ۱۰ روز در ایران بودند اما با وجود اینکه فقط در مسیرها و شهرهای اصلی حضور یافتند بازهم در نقاطی از نظر سرویس بهداشتی و رستوران‌ها با مشکل مواجه می‌شدیم.
وی توجه به زیرساخت‌ها برای توسعه گردشگری را بسیار حائز اهمیت دانست و گفت: گردشگری اقوام یکی از شاخه‌هایی است که با توجه به نیاز امروز جامعه می‌تواند منافع خوبی را داشته باشد.
این راهنمای تور از مناطق مرکزی، اصفهان، فارس، چهارمحال بختیاری، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، کرمانشاه، ایلام، آذربایجان شرقی، اردبیل، خراسان شمالی، گلستان، کرمان و سیستان و بلوچستان به عنوان استان‌هایی نام برد که می‌توانند بر روی گردشگری اقوام به خوبی کار کنند.
ضرورت توجه به گردشگری عشایر
وجود عشایر و زیستار ایلی-قبیله‌ای، زمینه مناسبی برای رواج و رونق صنعت گردشگری است. همچنین نوع زندگی کوچ‌نشینی که عشایر را به عنوان دیدنی‌ترین جاذبه عصر تکنولوژی مطرح ساخته، از بزرگترین جاذبه‌های گردشگری فرهنگی در عصر حاضر است.
عشایر به شیوه‌های جذاب و باورنکردنی طی قرن‌ها و سال‌های طولانی اقدام به حفظ سنن و آداب و رسوم گذشته خود کرده‌اند و این اصالت به جاذبه‌ای برای صنعت گردشگری تبدیل شده است.
مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی در همین خصوص با اشاره به اهمیت و ظرفیت‌های گردشگری عشایر در این استان به ایسنا گفت: به ظرفیت‌های گردشگری عشایر باید بیش از این توجه شود.
سید جواد موسوی، با بیان اینکه خراسان رضوی ظرفیت توسعه گردشگری عشایر را دارد، خاطرنشان کرد: امسال با کمک اداره کل امور عشایر تمامی عشایری که در خراسان رضوی مشغول فعالیت هستند و زندگی می‌کنند به استقبال زائران آمده و در مبادی ورودی نیز خدمت کردند.
وی با اشاره به اینکه قطعاً عشایر استان این پتانسیل را دارند که بخواهد به آن‌ها بیشتر پرداخته شود، افزود: معرفی آداب و رسوم و فرهنگ‌هایی که در این جوامع وجود دارد وظیفه ذاتی ما است.
تورهای گردشگری به سمت عشایر نمی‌روند
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان خواف ضمن ضروری دانستن توسعه گردشگری عشایر اظهار کرد: گرچه خواف دارای بیشترین جامعه عشایری خراسان رضوی است و ظرفیت بسیار خوبی در توسعه گردشگری دارد اما طی چند سال اخیر مغفول مانده‌اند.
محمود باعقیده با اظهار تأسف از اینکه گردشگری عشایر فدای جاذبه‌های تاریخی بسیار زیادی که در شهرستان داریم شده است، گفت: تلاش خود را به کار گرفته‌ایم تا عشایر خواف را به بهترین نحو معرفی کنیم.
وی با بیان اینکه تورهای گردشگری که به شهرستان می‌آیند به جز بازدید از بناهای تاریخی باید به سمت عشایر هم برده شوند، افزود: توجه به گردشگری عشایر علاوه بر اینکه موجب معرفی و آشنایی با زندگی و جاذبه‌های زندگی‌شان می‌شود ماندگاری بیشتر مسافران و گردشگران را در پی دارد.
گرچه شهرستان خواف با در اختیار داشتن حدود ۶۵ درصد شتر خراسان رضوی دارای بیشترین جامعه عشایری این استان است اما تورهای گردشگری وقتی به این منطقه می‌آیند آن‌قدر بناهای مختلف تاریخی شهرستان برایشان جاذبه دارد که فرصتی برای رفتن به سمت جوامع عشایری منطقه ندارند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان خواف تصریح کرد: برای اینکه زندگی عشایر را بتوانیم بهتر به مسافران و گردشگران معرفی کنیم با هماهنگی امور عشایر از سال گذشته و امسال نیز در چند نقطه از شهرستان سیاه چادرهایی را برپا کرده‌ایم.
وی گفت: گر چه از سال گذشته تلاش می‌شود چند بوم گردی را در حوزه عشایر فعال کنیم ولی هنوز علیرغم تمامی اقدامات صورت گرفته و پتانسیل‌های بسیاری که دارند به حق واقعی خودشان نرسیده‌اند.
باعقیده افزود: متأسفانه هنوز تور گردشگری در شهرستان نداشته‌ایم که صرف آشنایی با عشایر به منطقه بیایند؛ البته یکی از برنامه‌های خود بوم گردی‌ها بردن گردشگران به سمت عشایر و آشنا کردن آن‌ها با برخی بازی‌ها و مراسم و ... است.
وی با بیان اینکه عشایر تأثیر بسیاری در ماندگاری بیشتر گردشگران در شهرستان می‌توانند داشته باشند، بیان کرد: قطعاً نوع زندگی، مراسم و آئین‌ها، تولیداتشان به خصوص صنایع دستی عشایر ظرفیت‌های بسیاری را در جذب گردشگر دارند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان خواف در ادامه با اشاره به اینکه هرچند تاکنون به صورت علمی چشم‌اندازی برای گردشگری عشایر در شهرستان تعریف نشده ولی به صورت اداری اقداماتی صورت گرفته است، گفت: تلاش خود را به کار گرفته‌ایم که امسال بوم گردی عشایر را در شهرستان راه‌اندازی کنیم.
علیرغم پتانسیل‌های فراوانی که گردشگری عشایر دارد اما بعضاً تعداد کسانی که در زمینه گردشگری عشایر فعالیت دارند بسیار اندک است. از سویی چون ایران ما ابتدا به تاریخ و آثار باستانی‌اش معروف است، به حوزه معماری شهرگردی باستان‌شناسی بیشتر از حوزه محیط زیستی، عشایر و اقوام توجه می‌شود.
متأسفانه اغلب اقوام را فقط در نمایشگاه‌های گردشگری دعوت می‌کنیم که چادر بزنند و رقص محلی داشته باشند و غذاهای محلی را به دست بازدید کنندگان بدهند در صورتی که تا وقتی ندانیم چگونه باید آن‌ها را به گردشگران معرفی کرد نمی‌توان انتظار داشت که گردشگری به سراغ عشایر برود.
خراسان رضوی نیز ۳۵ طایفه عشایری با ۸۲۰۰ خانوار شامل ۳۳ هزار و ۴۵۶ نفر دارد که در۱۶ شهرستان و ۳۶۴ محله عشایری پراکنده اند و ۲۴ درصد مراتع استان را در اختیار دارند و در ۶۰ درصد مراتع خراسان رضوی قلمرو ترددی دارند. خواف، مشهد، کلات، سرخس، چناران، قوچان، درگز، نیشابور، سبزوار، خوشاب، کاشمر، خلیل آباد، بردسکن، کوهسرخ، فیروزه و داورزن از شهرستان های دارای عشایر در خراسان رضوی است.
انتهای پیام
