کشاورزی در استان خراسان شمالی از رونق زیادی برخوردار است بطوریکه بیش از ۳۱ درصد از اشتغال مردم این استان در این حوزه فعال هستند در این استان ۳۱ نوع محصول باغبانی و ۵۹ نوع محصول زراعی و همچنین محصولات دامی همچون گوشت قرمز و سفید، عسل، پیله ابریشم و ... تولید می‌شود.
زعفران و پسته از جمله محصولات کشاورزی با مزیت اقتصادی بالا است که در این استان تولید می‌شود اما با این وجود خراسان شمالی در صادرات محصولات کشاورزی جایگاه چندانی ندارد و محصولات چندانی از این استان صادر نمی‌شود که عوامل مختلفی در بروز این مشکل تاثیرگذار هستند.
دولت درصد رفع تعهدات ارزی را برای کشاورزان کمتر کند
فریدون ناصری یکی از صادر کنندگان زعفران در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: خراسان شمالی سومین استان تولیدکننده زعفران در کشور است، اما برای صادرات زعفران از این استان با مشکلاتی مواجه هستیم که یکی از آن‌ها این است که این استان فاقد آزمایشگاه برای مباحث استاندارد آن هستیم و مجبور هستیم تا نمونه‌ها را به مشهد بفرستیم، این امر زمان صادرات محصول را طولانی می‌کند.
وی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات اساسی صادرکنندگان محصولات کشاورزی، برون سپاری ارزی است و دولت باید در این زمینه تسهیلاتی را برای کشاورزان درنظر گیرد، می‌گوید: به عنوان مثال دولت می‌تواند برای اینکه صادرات محصولات کشاورزی در این استان و کشور رونق بیشتری بگیرد، درصد رفع تعهدات ارزی را از کشاورزان کمتر بگیرد.
ناصری اضافه می‌کند: مثلا صادرکنندگان باید حداقل ۹۰ درصد ارزش گمرک صادراتی را به دولت بازگردانند، دولت این رقم را به ۶۰ درصد برساند.
وی با اشاره به اینکه عمده بازار هدف برای صادرات زعفران خراسان شمالی هند و جزیره موریس است، ادامه می‌دهد: این کشورها تعهد ارزی را انجام نمی‌دهند چراکه به ازای صادراتی که انجام می‌شود می‌خواهند غلاف وانیل را نیز از ماداگاسکار وارد کنیم.
این صادرکننده محصول کشاورزی در خراسان شمالی در ادامه با بیان اینکه قاچاق زعفران به کشور افغانستان یکی از مشکلات اساسی این محصول در سه استان خراسان بوده است، گفت: زعفران به صورت قاچاق از کشورمان خارج، به افغانستان ارسال و سپس به نام زعفران افغانستان به سایر کشورها صادر می‌شد.
به گفته وی در کشور افغانستان حدود ۴۰ تن زعفران تولید می‌شد، اما مابقی صادرات صورت گرفته از این کشور مربوط به زعفران‌های ایران بوده که به صورت قاچاق به آن کشور ارسال می‌شد.
ناصری ادامه می‌دهد: اما از سال گذشته افغانستان ورود زعفران ایران به کشورش را ممنوع کرده که این امر اقدام بسیار خوبی برای ما است چراکه تا سال گذشته تاجر افغانی و هندی هنگام برداشت محصول به سه استان خراسان سفر سپس محصول را با قیمت خیلی کمی از کشاورز خرید می‌کردند اما دیگر این امر صورت نمی‌گیرد و یا خیلی کم شده و خود کشاورز محصول خود را با قیمت بالاتری به فروش می‌رساند.
کشاورزان طبق سلائق و خواسته بازارهای هدف تولید نمی‌کنند
هاتفی که یکی از تولیدکنندگان صادرمحور رب گوجه‌فرنگی در این استان است نیز در گفت‌وگو با ایسنا،می‌گوید: عدم شناخت تولیدکنندگان محصولات کشاورزی با بازار هدف یکی از مشکلات اساسی حوزه صادرات محصولات کشاورزی است.
وی ادامه می‌دهد: تمام محصول کشاورزی تولید شده در این استان تازه خوری نمی‌شود و باید مازاد آن صادر شود اما متاسفانه کشاورزان از نهاده‌های کشاورزی طبق خواسته بازارهای هدف استفاده نمی‌کنند و یا بر اساس کیفیت و استانداردهای مورد نظر آن ها تولید را انجام نمی‌دهند.
او می‌گوید: نبود صنایع بسته بندی مناسب برای محصولات کشاورزی در استان از دیگر مشکلات پیش روی صادرات این محصولات است.
هاتفی با بیان اینکه کشاورزان هنگام تولید محصولات کشاورزی خود از کودهای نیتراته استفاده می‌کنند، ادامه داد: این درحالی است که این کودها ماندگاری محصولات کشاورزی را پایین می‌آورد و در هنگام صادرات آن‌ها صادرکننده را با مشکل مواجه می‌کند. در واقع محصولاتی که قرار است تا به خارج از کشور صادر شود باید تاحدودی نرسیده جمع آوری شود که تا زمان رسیدن به مقصد خراب نشود.
به همین دلیل ما برای تولید رب گوجه فرنگی صادرات محور و صادرات آن مجبور شدیم از صفر تا ۱۰۰ کار را خودمان انجام دهیم یعنی تولید بذر و نشا، تولید محصول، فرآوری و حتی بسته‌بندی و ذخیره سازی (سردخانه) آن تا زمان صادرات را خودمان انجام دهیم.
این تولیدکننده صادرات محور ادامه می‌دهد: با صادرات محصولات کشاورزی، مزیت اقتصادی خوبی عاید کشاورزان می‌شود، اما متاسفانه انجام کار گروهی و تعاونی در این استان ضعیف است و همین امر نیز سبب شده تا در صادرات محصولات کشاروزی توفیق چندانی نداشته باشیم و فقط مقدار خیلی کمی از محصول به بازارهای خارج از کشور ارسال شود.
خرده مالکی توان صادرات محور بودن محصولات کشاورزی را گرفته است
آزاد فتحی، یکی دیگر از صادرکنندگان محصولات کشاورزی در خراسان شمالی در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: این استان ظرفیت بالایی در زمینه تولید محصولات کشاورزی صادرات محور را دارد، اما قدرت صادرات این محصولات در منطقه بسیار پایین است.
وی افزود: خرد بودن باغات و زمین‌های کشاورزی یکی از مهمترین عللی است که موجب شده تا محصولات تولید شده در این استان قدرت صادراتی بودن خود را از دست دهد.
وی ادامه داد: متاسفانه برخی از باغات کشاورزی در این استان تبدیل به ویلا شده و باغات از باردهی و بازدهی استاندارد خود خارج شده‌اند.
فتحی اظهار کرد: به عنوان مثال زمین‌های کشاورزی کشوری همچون پاکستان در سطح دو تا سه هزار هکتار است و قابلیت آن را دارد که تا میزان زیادی محصول کشاورزی صادرات محور را تولید کند اما اراضی کشاورزی موجود در این استان در سطح دو تا سه هزار متر مربع هستند و همین امر سبب می‌شود تا محصولات یک دست و با یک کیفیت تولید نشود.
وی خاطرنشان کرد: خرده مالکی در خراسان شمالی موجب شده تا هر باغدار با مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم گیلاس، هلو و ... با ارقام مختلف و بسته بندی‌های متفاوت به بازار ارائه دهند این درحالی است که مشتریان خارجی محصولی از یک رقم، با یک کیفیت و بسته بندی تقاضا دارند.
وی تصریح کرد: اگر بخواهیم باری با میزان ۱۰ تن از اراضی کشاورزی خراسان شمالی که از یک رقم و با یک کیفیت جمع آوری کنیم، موفق نخواهیم شد.
وی با بیان اینکه محصولات سیب درختی، انگور، پیاز، سیب زمینی، کشمش، گیلاس، شلیل، زردآلو و هلو را می توان از این استان صادر کرد، افزود: گیلاس یکی از محصولاتی است که متقاضی آن کشور روسیه است و مشتری نیز برای آن وجود دارد اما تامین بار مورد نظر در این استان به سختی انجام می‌شود.
برای ایجاد بازارچه پرسه سو تلاش شود
حبیب‌الله مظفری یکی از صادرکنندگان پیشین خراسان‌شمالی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه خراسان شمالی محروم‌ترین استان مرزی کشور است، گفت: در مرز مزایای زیادی وجود دارد که متاسفانه مردم مرزنشین این منطقه از این مزایا محروم هستند.
وی با بیان اینکه استان‌های مرزی دارای مولفه های گمرک مشترک، بازارچه مشترک، منطقه ویژه اقتصادی و یا مناطق آزاد تجاری هستند، اظهارکرد: خراسان شمالی نه معبر ورود و خروج و نه بازارچه مرزی دارد که یکی از پیامدهای ناشی از آن این است که مسافر و باری در مرز جابجا نمی‌شوند.
مظفری تصریح کرد: همیشه از استانی همچون سیستان و بلوچستان به عنوان یکی از محروم‌ترین استان‌های کشور یاد می‌شود اما همین استان محروم دارای بندر تجاری چابهار و گذرگاه میرجاوه است که سالانه حجم خیلی زیادی از بار و مسافر در آنجا جابجا می‌شود.
وی تاکید کرد: رونق اقتصادی از محل رفت‌وآمد و یا بده و بستان‌ها صورت می‌گیرد، اما زمانیکه گذرگاهی وجود ندارد یعنی رفت و آمدی نیز صورت نمی‌گیرد.
این صادرکننده در ادامه با اشاره به همسایگی خراسان شمالی با کشور ترکمنستان می‌گوید: استانی همچون گلستان نیز با کشور مذکور همسایه است اما این استان دارای بازارچه مرزی اینچه برون با کشور ترکمنستان است و از سوی دیگر این استان دارای بندر ترکمن است که می‌تواند از این طریق با کشورهای قزاقستان، روسیه و آذربایجان ارتباط بگیرد.
وی ادامه می‌دهد: اگر خراسان شمالی نیز بازارچه مرزی پرسه سو را داشت می‌توانست از این بازارچه بهره‌های خیلی زیادی را بگیرد.
مظفری با اشاره اینکه حال در این استان معبر ورود و خروج وجود ندارد و کشور همسایه نیز با بهانه‌های مختلف از ایجاد این امکانات در سر باز می‌زند، ادامه داد: ترکمنستان با بهانه صعب العبور بودن مسیر اقدام به ایجاد معبر ورود و خروج نمی‌کند اما می‌توان بر روی ایجاد بازارچه مرزی همت کرد تا جابجایی صورت گیرد.
وی گفت: رونق منطقه ویژه اقتصادی یا تبدیل شدن منطقه ویژه اقتصادی به منطقه آزاد تجاری در این استان از دیگر مزیت‌هایی است که می‌توان بر روی آن کار کرد و از این طریق با وجود نداشتن معبر ورود و خروج مرزی و بازارچه مرزی، سرمایه گذار غیرایرانی جذب کرد و و صادرات مجدد را انجام داد.
صادرات محصولات کشاورزی از خراسان شمالی با مشکل حمل و نقل مواجه است
محمد هندآبادی معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی همچنین در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: صادرات محصولات کشاورزی از این استان به کشورهای مقصد با مشکل حمل و نقل مواجه است.
وی در پاسخ به این سوال که محصولات کشاورزی تولیدی دیگری در این استان همچون انگور، پیاز، کشمش و ... نیز صادر می‌شوند، اما چرا از مبدا این استان صادر نمی‌شوند، توضیح داد: یکی از مهمترین مشکلات صادرات محصولات کشاورزی در این استان موضوع حمل و نقل آن‌ها است.
هندآبادی بیان کرد: به عنوان مثال فلفل تولیدی در این استان یکی از محصولات صادراتی است، اما میزان تولید آن به اندازه ای نیست که بتوان با یک تریلی یخچال‌دار صادر کرد.
او گفت: از سوی دیگر باغات این استان خرده مالکی هستند و محصولات یک‌دستی تولید نمی‌شود که بتوان به عنوان مثال فقط از یک نوع گیلاس بار را جمع کرد و به کشور مقصد صادر کرد.
این مقام مسئول نبود تاجر را یکی دیگر از مهمترین مشکلات حوزه صادرات محصولات کشاورزی در این استان اعلام کرد.
او افزود: در حقیقت افرادی که در حوزه خرید و فروش محصولات کشاورزی برای صادرات در این استان فعالیت می‌کنند بیشتر نقش واسطه‌گری را دارند و محصولات کشاورزی را از کشاورز خریداری کرده و در سایر استانها در اختیار تجار قرار می‌دهند و از همان استان محل فعالیت تجار، محصول به سایر کشورها صادر می‌شود. به عنوان مثال طی امسال ۱۰۰ تن مرغ از این استان صادر شده اما خروج آن از گمرک این استان نبوده است.
معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی تصریح کرد: در حال حاضر مهمترین محصول کشاورزی که از گمرک خراسان شمالی به خارج از کشور صادر می‌شود، رب گوجه فرنگی است که از طریق گمرک استان صورت می گیرد.
به گفته هندآبادی میانگین تولید سیب در خراسان شمالی حدود ۷۴ هزار تن، گیلاس و آلبالو ۷۳۰۰ تن، زعفران ۲۰ تن، انگور ۱۱۵ هزار تن، کشمش ۱۵ هزار تن، پسته ۲۶۰۰ تن، بادام ۳۴۰۰ تن، گردو ۶۲۰۰ تن، محصولات گلخانه ای ۲۱ هزار تن، گیاهان دارویی ۱۴۵۰ تن، هلو و شلیل ۶۰۰۰ تن، زردآلو ۱۴۶۰ تن، پیاز ۵۰۰۰ تن، گوشت قرمز ۲۱ هزار تن و عسل ۲۶۰۰ تن در سال است.
وی افزود: از این میزان تولید در محصولات ذکر شده، مقدار مازاد و قابلیت صادراتی در سیب حدود ۳۰ هزار تن، گیلاس و آلبالو ۳۰۰۰ تن، زعفران ۱۵ تن، انگور ۲۰ هزار تن، کشمش ۱۴ هزار تن، پسته ۹۰۰ تن، بادام ۱۲۰۰ تن، گردو ۲۰۰ تن، محصولات گلخانه ای۶۰۰۰ تن، گیاهان دارویی ۶۰۰ تن، هلو و شلیل ۵۷۰۰ تن، زردآلو ۱۲۰۰ تن، پیاز ۲۴۰۰ تن، گوشت قرمز ۹ هزار تن و عسل ۲۱۰۰ تن می‌باشد.
هندآبادی ادامه داد: بسیاری از محصولات کشاورزی این استان با نام سایر استانها صادر می شود به عنوان مثال پسته خراسان شمالی با عنوان پسته رفسنجان صادر می‌شود. برخی از محصولات تولیدی در این استان از کیفیت بالایی برخوردار هستند اما در اینجا صادر نمی‌شوند و به استان‌های دیگر ارسال و با نام آنجا از آن منطقه صادر می‌شوند.
وی با تاکید بر اینکه باید بر روی برندینگ محصولات کشاورزی کار بیشتری انجام دهیم، بیان کرد: اگر مسئله برندینگ محصولات کشاورزی در استان شروع شود می‌توان در صادرات محصولاتی همچون پسته و زعفران کارهای بیشتری انجام داد.
تولید ۲۵ همت محصول زراعی در استان
وحید صباغ مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در ادامه در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: سطح اراضی زراعی خراسان شمالی ۳۴۱ هزار هکتار است که ۱۰۹ هزار هکتار آبی و مابقی آیش است که در سطح ۱۶۰ هزار هکتار آن می توان کشت دیم را انجام داد.
او ادامه می‌دهد: ۳۱ درصد اشتغال استان در بخش کشاورزی است و ۵۹ محصول زراعی در استان کشت و تولید می شود. یک میلیون و ۷۳ هزار تن محصول زراعی تولید می شود که ۷۳ درصد سهم تولیدات کشاورزی استان را به خود اختصاص می دهد.
به گفته صباغ ارزش محصولات زراعی تولید شده در این استان ۲۵ همت است.
تولید ۳۱ نوع محصول باغبانی
صفدر صفدری مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز در گفت‌وگو با ایسنا، گفت که ۳۱ نوع محصول باغبانی در این استان تولید می‌شود که فقط میزان تولید انگور ۲۲۰ تا ۲۴۰ هزار تن و زعفران ۳۰ تن است که ارزش اقتصادی این دو محصول ۶ همت است.
انتهای پیام
