هم‌زمان با موج تبریک‌های روز جهانی عکاسی  در روز  ۲۸ اَمردادِ خورشیدی یا  ۱۹ آگوستِ میلادی که به نام روز جهانی عکاسی مطرح شده است، امسال، پارسال، پیارسال متنی نوشتم و واژه‌ی خبرنگاه را به جای عکاس خبری پیشنهاد دادم. این متن پیش رو مربوط به سال جاری، به سال ۱۴۰۳ هجری خورشیدی و  ۲۰۲۴ میلادی است که پیشنهاد واژه‌ی خبرنگاه از سوی نگارنده پیوسته بجاست، خرم آن پیشنهاد که مردم بسپارند به یاد.البته نه از آن پیشنهادها که برای شخص و متولی و سازمانی نوشته می‌شود و اگر نوشته شد ترتیب اثر آن به صفر میل ‌کند؛ صرفا پیشنهادی از یک نیمچه عکاس در میان میلیون‌ها عکاس است که در این روز به جای دوربین، قلم به دست گرفته و فکر می‌کند که خبرنگاه واژه‌ی مناسبی برای عکاس خبری است.

عکاسان جهان امروزه به واسطه گستردگی تولید عکس به ویژه در دنیای رنگارنگ دوربین‌های دیجیتال بسیارند، تعداد زیاد دوربین‌ بدستان، از نگاه برخی فرصت، و برای فردی که ابزار دوربین را برای خلق اثر هنری، مناسب می‌داند ، تهدیدی برای تولید هنر اصیل عنوان می شود و مفهوم کالایی شدن اثر هنری در آن پیداست. به نظر می‌آید عکاسی خبری، به عنوان رسالت و جایگاه رسانه‌ای خود، نگران این گستردگی نباشد  و از طرفی قدرت رسانه‌ها یا رسانه‌های قدرتمند همان چیزی است که طرفدارن نگرش کالایی شدن اثر هنری را نگران می‌کند. 

 اکنون که با نگاهی به این پیشگفتار به روز جهانی عکاسی بنگریم، خواهیم دید افرادی که به صورت دانشگاهی، در رشته عکاسی تحصیل کردند و یا افرادی که به دنبال دلیل و مدرک دارای ارزش هستند، نام گذاری نوزدهم آگوست را برای روز جهانی عکاسی بی‌پشتوانه می‌دانند اما از سویی به سودِ بسیاری از دوربین به دستان و عکاسان است تا چنین روزی در تقویم رسمی و غیر رسمی شهرت داشته باشد تا زمینه‌ای برای تبریک به ویژه در صفحات مجازی با پیوست کردن نام و نام کاربری  آنها باشد.

 پیشنهاد روز ۱۹ آگوست برای روز عکاسی نخستین بار از سوی یک صاحب سایت عکاسی در استرالیا مطرح شد. او به همایشی در فرانسه در سال ۱۸۳۹  اشاره کرد که لوئی داگر در آن مراسم به پیشنهاد دولت، شیوه عملی عکاسی داگرئوتیپ را ارائه داد. همایشی که حدود ۱۸۵ سال پیش در چنین روزی در پاریس برپا شد. عکاس استرالیایی در سال ۲۰۱۰ در سایت خود اعلام کرد: عکاسان جهان در  ۱۹ آگوست عکس‌هایشان را به اشتراک بگذارند. این پیشنهاد عملی شد و در دهکده‌ی جهانی، سال به سال گسترش یافت و چنین روزی را مشهور به روز جهانی عکاسی کرد و  تا جایی پیش رفت که امروزه به همین مناسبت موجی از تبریک‌ها رقم می‌خورد و یا بهانه‌ای می‌شود تا  نوشتن این متن برای روز جهانی عکاسی به نگارنده پیشنهاد گردد.

  نگارنده نیز در نبود روز دیگری با این عنوان، از این پیشنهاد استقبال کرده و یک عنوان برای خطاب کردن عکاسان خبری با توجه به گذشت تنها ۱۱ روز، از روز ملی خبرنگار در ایران در میان می‌گذارد  تا به مانند آن عکاس استرالیایی، پیشنهادی داده باشد .

واژه خبرنگاه، یک پیشنهاد غیررسمی است، تنها به این خاطر که در ذیل مفهوم خبرنگاری از آن یاد شود و قرار نیست ادعای قرارگیری در فرهنگستان فرهنگ و ادب فارسی داشته باشد. یکی از دلایل پیشنهاد این کلمه این است که شباهتی با خبرنگار داشته باشد و اینگونه برداشت نگردد که عکاس خبری: تنها یک چشم چسبانده روی دوربین و یک انگشت سبابه است که پیوسته به روی دکمه‌ی سر دوربین می‌کوبد، خبرنگاه اندیشه‌ای دارد و به انگیزه‌ای صحنه‌ای را ثبت و یا به دلیلی از کنار ثبت تصویری می‌گذرد  تا تکنیک را در خدمت تفکر خود در آورده و صحنه‌ای را ماندگار کند. بسیاری از تصاویر با موضوعات گوناگون از معماری تا طبیعت، زمانی که در رسانه‌ای منتشر می شوند، عکس خبری و عکاس آن، عکاس خبری به حساب می‌آید پس عکاس خبری نیز نگاهی به اصطلاح هنری دارد و از طرفی هم نمی‌توان  او را حتما هنرمند خطاب کرد و بیان واژه‌ی خبرنگاه ، بیشتر بر جایگاه خبرنگاری وی تاکید می‌کند.  

 اهمیت تصاویر ثبت شده از سوی خبرنگاهان، همیشه در آینده خود را بیش‌تر نشان می‌دهد و بی‌تردید مجموعه‌ای ارزشمند برای دانشمندان علوم اجتماعی و سیاسی خواهد بود. این مساله در تاریخ عکاسی ایران خود را به خوبی نشان می‌دهد. عکاسی در ایران و علاقه و اهمیت و جذابیتی که دوربین برای ناصرالدین شاه قاجار داشت و از خود و اطرافیان و سفرهایش، تصاویر ماندگاری ثبت کرد،  امروزه دستمایه‌ی بسیاری از پژوهش های علوم اجتماعی، تاریخی و  مطالعات فرهنگی برای بررسی و چگونگی نگرش آن روزگار است.

هر چند در این یادداشت، به طور مستقیم کمتر به مشکلات یک عکاس خبری پرداخته شد و دلیل آن، شرح مفصلی بود که در یادداشت های پیشین با تیترهای "مرقومه‌ای از یک خبرنگاه" و " قلم یک خبرنگاه در روز جهانی عکاسی" در ۲ سال پیش منتشر شد اما در اینجا به بند پایانی نخستین یادداشت خود اشاره خواهم کرد که نوشتم: بادیگاردهایی که در مراقبت از مسئولین تلاش می‌کنند، گاهی ناخواسته به دوربین خبرنگاهان ضربه می زنند، آنها خیال می‌کنند دوربین‌ها اسلحه‌ای آماده شلیک و عکاسان تک تیراندازانی ماهر هستند. و ادامه دادم، بله آنها به درستی فکر می‌کنند. عکاسان خبری به مانند تک تیرانداز باید دقیق و ثبت آنها باید به مانند گلوله قدرتمند باشد.

 در پایان یادداشت سال پیش که دومین یادداشت خبرنگاهی بود هم نوشتم:  حتی نیروهای شریف خدماتی که به داخل مجلسی که خبرنگاران و مسئولان حضور دارند، فراموش می‌کنند که عکاس خبری که در گوشه‌ای ایستاده را جز آمار چای و پذیرایی قرار دهند. نیازی هم به چای و شیرینی نیست. چرا که  همان‌گونه که با حمایت‌ مالی، قلمی که ارزان است و به دست خبرنگار گران می‌شود را به امید خدا نمی توان خرید؛ دوربین که خدا را شکر از اساس گران است و در دست خبرنگاه به مانند صدف و ثبت او مرواریدی گرانبها خواهد بود.  

  خبرنگاهان بیش از هر سبک دیگری در عکاسی، برای پاک کردن عکس هایشان تردید دارند، چرا که روزگار،  مملو از رویدادهای تلخ و شیرین است و ممکن است ثبتی ساده را  تبدیل به تصویری مهم گرداند. خبرنگاهی، صداقت می‌خواهد و به مانند عکس آتلیه‌ای نیست که تلاش کند، زندگی را شیرین و خندان نشان دهد و یا  و از یک بنای تاریخی نابود شده، کارت پستالی نورانی تحویل دهد. عکاس خبری، به همان اندازه که می تواند راستگو باشد، ظرفیت قرار گرفتن در مسیر ناراستی را دارد، و می‌تواند  بخشی از تصویر را برش بزند تا جور دیگر جلوه کند و یا با متنی دروغین زنده را مرده و مرده را زنده جلوه دهد. پس راستی کن تا به دل چون چشم سر بینا شوی، راستی در دل تو را چشمی دگر انشا کند. 

سیدعابد میرمعصومی(خبرگزاری خبرآنلاین استان سمنان)

46