صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF) به‌عنوان ابزاری محبوب و کارآمد برای سرمایه‌گذاران به شمار می‌آیند. این ابزارهای مالی با ارائه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف، از سهام و اوراق قرضه گرفته تا کالاها و ارزهای دیجیتال، به معامله‌گران امکان می‌دهند تا با تنوع بخشیدن به سبد سرمایه‌گذاری و به حداقل رساندن ریسک به آسان‌ترین روش ممکن به اهداف مالی خود برسند.
ETFها به دلیل ساختار منحصربه‌فردشان که شامل قابلیت خریدوفروش مشابه سهام و کارمزدهای کمتر نسبت به صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است، طرفداران زیادی دارند. انواع مختلف ETF در بازار جهانی وجود دارد که در این مقاله به معرفی و بررسی آنها می‌پردازیم.
ای تی اف (ETF) یا همان صندوق قابل معامله در بورس (Exchange-Traded Fund) نوعی ابزار سرمایه‌گذاری است که شامل سبدی از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه، کالا، ارزهای دیجیتال یا ترکیبی از آنها می‌شود. این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا به‌طور هم‌زمان روی تعداد زیادی دارایی سرمایه‌گذاری کنند و اغلب کارمزدهای کمتری نسبت به سایر انواع صندوق‌ها دارند. علاوه‌بر این، ETFها به‌راحتی قابل‌معامله هستند.
باید توجه داشت که ETFها، مانند هر محصول مالی دیگری، برای همه مناسب نیستند. باید آنها را بر اساس ویژگی‌های خاصشان، از جمله هزینه‌های مدیریت، کارمزدها، آسانی خریدوفروش، مناسب با سرمایه موجود و کیفیت سرمایه‌گذاری بررسی کرد.
صندوق قابل معامله در بورس (ETF) یک اوراق بهادار تلفیقی است که می‌تواند مانند یک سهام جداگانه خریدوفروش شود. این صندوق‌ها می‌توانند برای ردیابی هر چیزی، از قیمت یک کالا گرفته تا مجموعه‌ای بزرگ و متنوع از اوراق بهادار، سازگار شوند.
ETFها حتی می‌توانند برای پیگیری استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خاص طراحی شوند. انواع مختلف ETFها برای ایجاد درآمد، افزایش قیمت و مدیریت ریسک در دسترس سرمایه‌گذاران هستند. اولین ETF با نام SPY شناخته می‌شود که سهام موجود در شاخص S&P ۵۰۰ در آن تجمیع شده است.
قبل از معرفی انواع مختلف ETF، بهتر است ابتدا با ساختار و نحوه کار این ابزار مالی آشنا شویم. ETFها مانند سهام یا هر دارایی دیگری خریدوفروش می‌شوند؛ این سادگی در معاملات، آنها را برای کاربران حرفه‌ای و مبتدی جذاب می‌کند.
انواع مختلف ETF عبارت‌اند از:
با شناخت بهتر ساختار و عملکرد ETFها، می‌توانید تصمیمات بهتری در سرمایه‌گذاری‌های خود بگیرید و از مزایای متنوع این ابزارهای مالی بهره‌مند شوید.
اکثر ETFهای سهام (Equity Funds)، از شاخص‌های بورسی، مانند شاخص S&P ۵۰۰، تبعیت می‌کنند. به‌عبارت ساده‌تر، این صندوق‌ها سعی می‌کنند عملکرد یک شاخص خاص را دنبال کنند، اما برخی از ETFها از روش‌های پیچیده‌تری برای رسیدن به این هدف استفاده می‌کنند. این روش شامل استفاده از ابزارهای مالی مانند معاملات فیوچرز، اختیار معامله، قراردادهای مبادله و خرید سهامی است که گاهی در شاخص اصلی یافت نمی‌شود.
ETFهای سهام، ابزاری بسیار کارآمد برای تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری است و به معامله‌گران امکان می‌دهند با هزینه کم در طیف وسیعی از بازارها و صنایع سرمایه‌گذاری کنند. چه به‌دنبال سرمایه‌گذاری در یک بخش خاص مانند فناوری یا انرژی باشید، چه بخواهید در کل بازار سهام جهانی حضور داشته باشید، همیشه یک ETF سهام مناسب برای شما وجود دارد.
ETFهای سهام این امکان را می‌دهند تا در شرکت‌هایی با اندازه‌های مختلف از شرکت‌های کوچک و متوسط گرفته تا شرکت‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری کرد.
با توجه به تنوع بالای ETFهای سهام، انتخاب مناسب‌ترین آنها برای سبد سرمایه‌گذاری شما بسیار مهم است. ابتدا باید اهداف سرمایه‌گذاری خود را مشخص و سپس بر اساس آن، ETFهای مناسب را انتخاب کنید.
اکثر متخصصان مالی توصیه می‌کنند که بخشی از پرتفوی خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت، مانند اوراق قرضه و ETFهای اوراق قرضه سرمایه‌گذاری کنید. دلیل این توصیه این است که اوراق قرضه می‌توانند نوسانات پرتفوی را کاهش دهند و یک درآمد ثابت را تضمین کنند. ازاین‌رو، این صندوق‌ها را صندوق‌های با درآمد ثابت (Bond/Fixed-Income Funds) می‌نامند.
یکی از سؤالات اساسی در این زمینه، تخصیص درصدها به سهام، درآمد ثابت و وجه نقد است. این فرآیند به‌عنوان تخصیص دارایی شناخته می‌شود. مانند صندوق‌های سهام، صندوق‌های اوراق قرضه متنوعی نیز در دسترس هستند.
برای سرمایه‌گذارانی که مطمئن نیستند در چه نوع اوراق قرضه‌ای سرمایه‌گذاری کنند، توصیه می‌شود که به ETFهای بازار اوراق قرضه توجه کنند. این نوع ETFها در کل بازار اوراق قرضه سرمایه‌گذاری می‌شوند و به این ترتیب، تنوع و پوشش کاملی را از بازار فراهم می‌آورند.
با انتخاب صحیح و مناسب اوراق قرضه و صندوق‌های با درآمد ثابت که یکی از انواع مختلف ETF است، می‌توانید به پایداری و کاهش ریسک پرتفوی خود کمک کنید.
قبل از سرمایه‌گذاری در ETFهای کالایی یا کامودیتی (Commodity Funds)، باید بدانید چرا به کالاها علاقه‌مند هستید. کالاها از لحاظ تاریخی هم‌بستگی قیمتی کمی با سهام دارند، به این معنا که می‌توانند نوسانات بازار را کاهش دهند.
کارشناسان می‌گویند که تخصیص استراتژیک دارایی‌ها، ۹۰ درصد از بازده پرتفوی را تعیین می‌کند، اما تنها داشتن سهام، اوراق قرضه، پول نقد، کامودیتی‌ها و املاک و مستغلات کافی نیست؛ باید در هر یک از این دسته‌ها هم تنوع ایجاد کنید.
اینجا است که ETFها به کار می‌آیند. شما می‌توانید یک ETF کالایی که تغییرات قیمت کالاهایی مانند طلا یا نفت را دنبال می‌کند یا یک ETF سهام کالایی که در سهام شرکت‌های تولیدکننده کالاها سرمایه‌گذاری می‌کند را بخرید .
با استفاده از ETFهای کالایی، می‌توانید به‌سادگی در بازار کالا سرمایه‌گذاری کنید و از تنوع و مزایای آن بهره‌مند شوید. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا با اطمینان بیشتری سرمایه‌گذاری کنید و از نوسانات بازار بهره‌مند شوید.
با بی‌ثبات شدن ارزهای جهانی و کمرنگ‌شدن نقش دلار آمریکا به‌عنوان ارز ذخیره، سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند از ارزش سرمایه‌گذاری‌های خود در ایالات متحده محافظت کنند، به‌دنبال گزینه‌هایی هستند که در برابر کاهش ارزش دلار آمریکا مقاوم باشند.
بهترین جایگزین، سرمایه‌گذاری در ETF ارزهای خارجی است. این نوع ETFها که به ETF ارز (Currency Funds) مشهور هستند، خواه مربوط به یک ارز واحد باشند یا مجموعه‌ای از ارزها، پرتفوی شما را در برابر کاهش ارزش دلار آمریکا محافظت می‌کنند.
از سوی دیگر، اگر ارزش دلار آمریکا درحال افزایش باشد و شما ارز خارجی داشته باشید، می‌توانید با فروش یا بازکردن پوزیشن شورت ETF همان ارز از ارزش دارایی‌های خود محافظت کنید.
مهم است به یاد داشته باشید که سرمایه‌گذاری ارزی باید بخش کوچکی از استراتژی کلی سرمایه‌گذاری شما باشد و هدف آن کاهش تأثیر نوسانات ارزی بر پرتفوی شما است.
با استفاده هوشمندانه از ETFهای ارزی، می‌توانید به‌سادگی از ارزش سرمایه‌گذاری‌های خود در برابر نوسانات ارزهای جهانی محافظت کنید و از تنوع بیشتری در پرتفوی خود بهره‌مند شوید. در یک سال اخیر نیز ETF برخی از ارزهای دیجیتال وارد بازار شده‌اند.
ETFهای بیت کوین که اولین مورد آن برای معاملات اسپات در آغاز سال ۲۰۲۴ توسط SEC تأیید شد، به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که به‌جای خرید و نگه‌داری خود بیت کوین، واحدهای این ETF را بخرند و از تغییرات قیمت بیت کوین بهره‌مند شوند. همچنین، ETFهای فیوچرز بیت کوین که درسال ۲۰۲۱ تصویب شدند، از قراردادهای آتی برای تقلید از حرکت قیمت بیت کوین استفاده می‌کنند.
ETFهای اسپات اتریوم به سرمایه‌گذاران امکان سرمایه‌گذاری در ارز دیجیتال اتریوم را بدون نیاز به مالکیت مستقیم آن می‌دهند. در ماه مه ۲۰۲۴، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا اجازه فهرست‌شدن ETFهای اتریوم را در بورس‌های مختلف این کشور صادر کرد و در ژوئیه ۲۰۲۴، حدود ۹ ETF اسپات اتریوم برای شروع معاملات در صرافی‌های مختلف تأیید شد.
بیشتر بخوانید: آشنایی کامل با انواع صندوق سرمایه گذاری ارز دیجیتال
یکی دیگر از انواع مختلف ETF، ای‌تی‌اف‌های املاک و مستغلات (Real Estate Funds) است که برای سرمایه‌گذاران امکان سرمایه‌گذاری در نوع خاصی از املاک یا یک سبد متنوع از املاک مختلف را فراهم می‌کند تا از مزایای مالی آن بهره‌مند شوند.
یکی از ویژگی‌های بارز این صندوق‌ها این است که طبق قوانین، موظف‌اند ۹۰ درصد از درآمد مشمول مالیات خود را به سهام‌داران پرداخت کنند. این ویژگی باعث می‌شود که ای تی اف‌های املاک حتی با وجود نوسانات بیشتر نسبت به اوراق قرضه به گزینه‌ای بسیار مناسب‌تر از نظر بازدهی تبدیل شوند.
این دارایی‌ها ممکن است شامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری در املاک و مستغلات (REITs)، شرکت‌های توسعه‌دهنده و مدیریت املاک و حتی خود املاک فیزیکی باشد. سرمایه‌گذاران این نوع ETFها به شکل غیرمستقیم و بدون نیاز به خرید و مدیریت مستقیم ملک، در بازار املاک و مستغلات سرمایه‌گذاری می‌کنند.
ETFهای تخصصی (Specialty Funds) یکی از انواع مختلف ETF است و به دسته‌ای از صندوق‌های قابل معامله در بورس گفته می‌شود که روی بخش خاصی از بازار تمرکز دارند. این نوع از ETFها برخلاف ETFهای عمومی که معمولاً به‌دنبال ارائه تنوع در سبد سرمایه‌گذاری هستند، به‌طور اختصاصی در یک بخش خاص از بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند.
ETFهای تخصصی از ابزارهای مالی خاصی مانند مشتقات استفاده می‌کنند تا به‌صورت اهرمی سرمایه‌گذاری کنند و در نتیجه می‌توانند چند برابر بازدهی (یا زیان) شاخص پایه را ارائه دهند. برخی از ویژگی‌های ETFهای تخصصی عبارت‌اند از:
حالا که با انواع مختلف ETF آشنا شدیم، در ادامه مقاله به مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در ETFها می‌پردازیم:
با درک کامل از این مزایا و معایب، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیمات بهتری را درباره استفاده از ETFها در سبد سرمایه‌گذاری خود بگیرند.
برای سرمایه‌گذاری در ETFها، شما می‌توانید از طریق بروکرها یا صرافی‌ها اقدام کنید. بسیاری از بروکرهایی که به‌ویژه در صنعت ETF شناخته شده‌اند، اطلاعات و منابع مفیدی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌دهند. برای معامله ای‌تی‌اف‌ها مراحل زیر را دنبال کنید:
برای خریدوفروش ETFها، نیاز به یک حساب معاملاتی در یک بروکر یا صرافی معتبر دارید. مراحل کلی شامل موارد زیر است:
درحال‌حاضر، ETFهای مختلفی در بورس ایران معامله می‌شود که توسط شرکت‌های مختلف، از جمله کارگزاری‌های بورس، عرضه شده است؛ اما بازار سرمایه ایران عمدتاََ به سهام و اوراق بهادار داخلی محدود است و ابزارهای مالی خارجی مثل ETFهای بین‌المللی در بورس تهران معامله نمی‌شود.
بااین‌حال، برخی از سرمایه‌گذاران ایرانی ممکن است از طریق بروکرهای بین‌المللی یا پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری آنلاین که به کاربران ایرانی خدمات ارائه می‌دهند، به خریدوفروش ETFهای خارجی بپردازند. این کار معمولاً به داشتن حساب‌های بین‌المللی و رعایت قوانین و مقررات مربوط به انتقال ارز و مالیات نیاز دارد.
ETF یک ابزار مالی است که مجموعه‌ای از اوراق بهادار یا دارایی‌های دیگر را در بر می‌گیرد و سرمایه‌گذاران به‌جای خرید اصل این دارایی‌ها، ETF آن را می‌خرند.
تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری، کاهش هزینه معاملات، مدیریت ریسک و محافظت از نوسانات و امکان تمرکز بر بخش‌ها و صنایع خاص در بازار.
ETFها یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله، ابزارهای مالی متنوعی هستند که به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند به‌سادگی در مجموعه‌ای از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند. انواع مختلف ETF شامل ETFهای سهامی که در سهام شرکت‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند و ETFهای اوراق قرضه دولتی و شرکتی هساند. همچنین، ETFهای کامودیتی، که به کالاهای فیزیکی مانند طلا و نفت مرتبط هستند، ETFهای تخصصی و ای تی اف‌های ارزی، که در بخش‌های خاصی از اقتصاد یا استراتژی‌های سرمایه‌گذاری مشخص تمرکز دارند، نیز وجود دارند.
این تنوع به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا با توجه به اهداف مالی و میزان ریسک‌پذیری خود، انتخاب‌های مختلفی داشته باشند و پورتفوی سرمایه‌گذاری خود را بهبود بخشند. با توجه به ویژگی‌هایی مانند هزینه‌های کم و قابلیت معامله در طول روز، ETFها به‌عنوان ابزاری انعطاف‌پذیر و مناسب برای مدیریت سرمایه به‌شمار می‌آیند.
