به گزارش همشهری آنلاین، یزد از گرم‌ترین شهرهای مرکزی ایران است و گردشگران از آن با نام یکی از معروف‌ترین مقصدهای کویری یاد می‌کنند؛ اما اطراف یزد مناطق خنک و خوش آب و هوایی قرار دارند که از بهترین جاهای دیدنی یزد به شمار می‌روند. دیدنی های یزد در تابستان شامل روستاها، جاذبه‌های طبیعی اطراف یزد و باغ‌های ایرانی در این شهر و نزدیک به آن می‌شوند که از آن جمله می‌توان به باغ دولت آباد، دامنه های شیرکوه، باغ پهلوان پور مهریز، روستای مبارکه تفت، روستای خرانق و آبشار دره گاهان اشاره کرد. در ادامه به معرفی جاهای خنک یزد برای ییلاق در تابستان خواهیم پرداخت.
باغ دولت آباد
فاصله تا شهر یزد: واقع در منطقه چهار منار در مرکز شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهر یزد، بلوار نواب صفوی، حدفاصل خیابان‌های مطهری و انقلاب
باغ دولت آباد یکی از ۹ باغ ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است که در بافت قدیمی شهر یزد قرار دارد. این باغ یکی از زیباترین جاذبه‌های تاریخی و طبیعی یزد و از خوش آب‌وهواترین مناطق این شهر است. قدمت باغ دولت آباد به دوره حکومت افشاریان می‌رسد و سراسر آن را درختان بلند و سبز پوشانده‌اند.
باغ دولت آباد مشخصه‌های معماری باغ‌های ایرانی را دارد و فضای سرسبز و پردرخت محوطه آن در جوار جریان آب در طول این باغ، سبب تعدیل هوای داخل باغ دولت آباد نسبت به خارج از آن می‌شود. در قدیم قناتی طولانی آبیاری درختان باغ دولت آباد را بر عهده داشت؛ اما امروزه گیاهان این باغ را با آب چاه آبیاری می‌کنند.
بیشترین پوشش گیاهی در باغ دولت آباد را درختان سرو و کاج و پس از آن گیلاس، انار و شبدر تشکیل می‌دهند. بوته‌های گل سرخ و درختان تاک نیز در بخش‌های مختلف این باغ به چشم می‌خورند.
باغ دولت آباد در گذشته محل تفرج پادشاهان بود و شامل دو بخش اندرونی و بیرونی می‌شد. بخش بیرونی را با نام «بهشت آیین» نیز می‌شناسند. عمارت هشتی تابستانه به‌همراه بادگیر باغ دولت آباد از زیباترین بخش‌های این مجموعه به شمار می‌روند. بادگیر این عمارت با ارتفاع بیش از ۳۳ متر بلندترین بادگیر خشتی جهان است. دیگر ساختمان‌های باغ دولت آباد عمارت سردر و اتاق زمستانه این مجموعه هستند که در مرز بین اندرونی و بیرونی این باغ قرار دارند.
بازدید از باغ دولت آباد با طبیعت سرسبز و تماشایی و بناهای زیبای این مجموعه در روزهای گرم سال نیز میسر است. جریان دائمی آب و انبوه درختان سبب کاهش چند درجه‌ای هوا در این مجموعه نسبت به بیرون از آن می‌شوند.
دامنه های شیرکوه
فاصله تا شهر یزد: ۵۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان تفت، کوهستان شیرکوه
شیرکوه از معروف‌ترین قله‌های ایران در استان یزد است که آب قنات‌های این استان از چشمه‌ها و یخچال‌های طبیعی موجود در آن تامین می‌شود. دامنه‌های این کوهستان را گونه‌های متنوع گیاهی پوشانده‌اند و روستاهای خوش آب و هوایی نیز در این دامنه‌ها قرار گرفته‌اند. معادن ارزشمندی در این نواحی قرار دارند که اهمیت کوهستان شیرکوه را افزایش می‌دهند.
آب و هوای مطلوب و چشمه‌های طبیعی در دامنه‌های کوهستان شیرکوه این نواحی را به بهترین تفرجگاه‌ها در نزدیکی شهر یزد تبدیل کرده‌اند و گردشگران زیادی به‌خصوص در روزهای گرم سال در این دامنه‌ها اتراق می‌کنند.
کوهستان شیرکوه در مقایسه با سایر نقاط استان یزد اقلیم متفاوتی دارد که سبب تعدیل هوا و کاهش گرمای آزاردهنده کویری در طول سال می‌شود. حجم بارش‌های سالانه در دامنه‌های شیرکوه بالا است و به همین دلیل این کوهستان نقش قابل‌توجهی در شکل‌گیری اکوسیستم نواحی اطراف خود دارد. هرگونه آسیب به پوشش گیاهی این منطقه سبب تخریب اکوسیستم آن می‌شود و تاثیر غیرقابل‌جبران بر اقلیم نواحی اطراف آن دارد.
در دامنه های شیرکوه بیش از ۶۰۰ گونه گیاهی به چشم می‌خورند که بیشتر آن‌ها گیاهان معطر هستند. تنوع گونه‌های جانوری در این کوهستان نیز به بیش از ۹۰ نوع می‌رسد. کوهستان شیرکوه در بخش جنوب غربی استان یزد قرار دارد و روستاهای ییلاقی زیبایی در بخش‌های مختلف آن قرار گرفته‌اند که برای سفر در فصل تابستان گزینه‌های مناسبی هستند. از معروف‌ترین روستاهای واقع بر دامنه‌های شیرکوه می‌توان روستاهای طزرجان، بنادک و ده بالا را نام برد.
روستای مبارکه
فاصله تا شهر یزد: ۲۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان تفت، ابتدای جاده تفت به یزد
روستای مبارکه تفت در مرکز استان یزد قرار گرفته است و فاصله کوتاهی تا شهر یزد دارد. در این روستا خانه‌هایی سنتی با معماری اصیل به چشم می‌خورند که از دیرباز محل سکونت زرتشتیان بوده‌اند. در حال حاضر برخی از خانه‌های این روستا به مرکز بومگردی تبدیل شده‌اند و در طول سال میزبان گردشگران زیادی هستند.
روستای مبارکه در مقایسه با شهرهای اطراف آن آب‌وهوایی معتدل دارد و بازدید از بخش‌های مختلف این روستا در نخستین ساعت‌های روز و عصرهنگام در فصل‌های گرم خالی از لطف نیست. ساکنان این روستا در طول سال جشن‌های اصیل ایرانی را باشکوه تمام برگزار می‌کنند. از معروف‌ترین جشن‌های این منطقه می‌توان به جشن‌های سده و انار اشاره کرد که البته هر دو در نیمه دوم سال برگزار می‌شوند.
در سفر به روستای مبارکه می‌توانید زمانی را به بازدید از بقایای ساختمان‌های تاریخی این روستا مانند آتشکده اختصاص دهید. «سرو دو تا» یا «سرو دوقلو» از دیگر جاذبه‌های دیدنی این روستا به شمار می‌رود که قدمتی بیش از ۵۰۰ سال دارد. این درخت در جوار آتشکده تاریخی روستای مبارکه واقع شده است و ارتفاع دو سرو آن به حدود ۱۵ متر می‌رسد.
طبیعت اطراف روستای مبارکه ظرفیت‌های گردشگری مناسبی برای اتراق گردشگران در طبیعت دارد؛ گرچه برای اقامت در این روستا اقامتگاه‌های بومگردی و خانه‌های سنتی نیز گزینه‌هایی مناسب هستند. با وجود گرمای بی سابقه و خشکسالی در طول سال‌های اخیر، طبیعت این روستا هم‌چنان سرسبز و زیبا است. در بازدید از روستای مبارکه در حفظ طبیعت اطراف این روستا بکوشید و هیچ آسیبی به پوشش گیاهی این منطقه وارد نکنید.
باغ پهلوان پور
فاصله تا شهر یزد: ۴۵ کیلومتری جنوب شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان مهریز، شهر مهریز، خیابان مطهری
باغ پهلوان پور یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی در استان یزد و شهر مهریز است. قدمت این باغ به اواخر دوره قاجار می‌رسد و پوشش گیاهی متنوع و جوی‌های آب روان در آن، این باغ را به مقصدی خنک برای گردش در تابستان تبدیل کرده‌اند؛ این باغ در گذشته به شخصی به نام «حسن ملارضا» تعلق داشت که بعدها آن را به داماد خود، «علی پهلوان» بخشید.
باغ پهلوان پور مهریز یکی از ۹ باغ ایرانی فهرست میراث جهانی یونسکو است. این باغ محوطه‌ای مرکزی دارد که عمارت کوشک اصلی میان آن قرار گرفته است. از سایر قسمت‌های باغ پهلوان پور می‌توان به مجموعه‌های ورودی، زمستان‌خانه، شربت‌خانه، آشپزخانه، حمام و ساختمان اصطبل و کاهدان اشاره کرد.
جریان دائمی آب در مسیر اصلی میان باغ پهلوان پور و انشعاب‌های فرعی آن سرسبزی و طراوت به درختان و گیاهان این باغ بخشیده است. آب این رودها از قنات‌های «حسن آباد»، «مزویر آباد» و «شاه حسینی» تامین می‌شود. درختان میوه مانند بادام، انار و خرمالو در بخش‌های مختلف این باغ قرار گرفته‌اند و اطراف جوی‌ها را درختان چنار کهنسال پوشانده‌اند.
در حال حاضر در بخش زمستان‌خانه و ساختمان سرایداری باغ پهلوان پور اقامتگاه بومگردی دایر کرده‌اند که امکان اقامت گردشگران در این بخش‌ها وجود دارد. گرچه بهترین زمان برای بازدید از این باغ فصل‌های بهار و پاییز است، تماشای زیبایی‌های این باغ در روزهای گرم تابستان و به‌خصوص در ساعت‌های نخست روز و عصرهنگام خالی از لطف نیست.
روستای طزرجان
فاصله تا شهر یزد: ۴۵ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان تفت، بخش مرکزی، دهستان شیرکوه
روستای طزرجان تفت در منطقه‌ای کوهستانی، میان دامنه‌های سرسبز و خوش آب و هوای شیرکوه واقع شده است که مهم‌ترین منطقه ییلاقی در استان یزد به شمار می‌رود. وجود چشمه‌های آب طبیعی، قنات‌ها، یخچال‌های طبیعی و رودخانه‌های محلی در اطراف این روستا تاثیر قابل‌توجهی بر آب و هوا و پوشش گیاهی روستای طزرجان گذاشته‌اند.
به‌دلیل آب و هوای مناسب در روستای طزرجان، باغداری و کشاورزی در این روستا رونق دارد. اطراف این منطقه نیز آبادی‌ها و ییلاق‌های استان یزد قرار گرفته‌اند که از محبوب‌ترین مقاصد طبیعت گردی در این استان هستند. در بازدید از روستای طزرجان می‌توانید زمانی را به بازدید از نواحی اطراف آن مانند روستاهای ده بالا، هنزا و بنادک اختصاص دهید.
در روستای طزرجان جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متنوعی قرار دارند. چنار ۱۵۰۰ ساله طزرجان معروف‌ترین جاذبه طبیعی این روستا است که در مرکز آن قرار دارد و منظره‌ای زیبا به محیط داخل روستا بخشیده است. از دیگر جاذبه‌های طبیعی روستای طزرجان می‌توان کوهستان برفخانه، کوهستان برزین، کوهستان دخمه و چشمه‌های متنوع و غارها در دامنه‌های کوهستان‌ها را نام برد. باغ حافظی با قدمت دوره قاجار و ییلاق دومنار نیز از معروف‌ترین جاذبه‌های طبیعی این روستا هستند.
از مهم‌ترین جاذبه‌های تاریخی در روستای طزرجان می‌توان به مسجد جامع طزرجان، گورستان تاریخی، خانه شاهزاده، آسیاب‌های آبی و حمام شاهزاده اشاره کرد. قدمت سرستون‌های چوبی مسجد جامع طزرجان به حدود ۷۰۰ سال می‌رسد. برای بازدید از این روستای خوش‌آب‌وهوا باید از تفت حدود ۲۵ کیلومتر به طرف جنوب بروید.
روستای فراشاه یا اسلامیه
فاصله تا شهر یزد: ۳۶ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان تفت، بخش مرکزی، دهستان پیشکوه
روستای اسلامیه یا فراشاه از دیگر روستاهای شهرستان تفت است و در غرب شهر تفت قرار دارد. ارتفاع این روستا از سطح دریا بیش از ۱,۷۰۰ متر است و به همین دلیل آب و هوایی خنک و معتدل دارد. اطراف روستای اسلامیه را کوهستان‌های «انجیری»، «گلو بادام»، «عقاب» و «سهراب» پوشانده‌اند که سبب اعتدال نسبی هوای این روستا در تابستان می‌شوند.
در روستای فراشاه چنار تاریخی قرار دارد که نام آن در فهرست میراث طبیعی ایران به چشم می‌خورد. این درخت در حدود ۱,۵۰۰ سال قدمت دارد و ارتفاع آن بیش از ۱۴ متر است. داخل این چنار کهنسال خالی است و در گذشته مغازه‌ای داخل آن قرار داشت. «چشمه تامهر» نیز از نزدیک‌ترین جاذبه‌های طبیعی این روستا است که گردشگران زیادی را به سوی خود جلب می‌کند.
آثار تاریخی و بناهای قدیمی روستای اسلامیه قابل‌توجه هستند. مسجد قدمگاه، مسجد جامع، آسیاب‌های آبی، آب‌انبار صیف الدین، قلعه اسلامیه و باغ مظفری از معروف‌ترین جاهای تاریخی این روستا به شمار می‌روند. متاسفانه در طول سال‌های اخیر بخش قابل‌توجهی از آثار و بناهای تاریخی روستای اسلامیه دستخوش آسیب‌های جدی شده‌اند و لزوم رسیدگی به این آثار بیش از پیش احساس می‌شود.
کوچه‌های سنگ‌فرش روستای اسلامیه برای گشت و گذاری تابستانی در جوار کوهستان‌های بلند مناسب هستند. کوهستان‌های اطراف نیز توجه بسیاری از علاقه‌مندان به کوهنوردی را به خود جلب می‌کنند. دامنه‌های کوهستانی این نواحی در طول بهار و تابستان مملو از گیاهان معطر و دارویی می‌شوند. در مسیر کوهنوردی این روستا غاری تاریخی وجود دارد که از آن با نام «غار اسلامیه» یاد می‌کنند. در این غار بقایایی از یک قلعه تاریخی به چشم می‌خورد.
در بازدید از روستای اسلامیه می‌توانید زمانی را به گشت‌وگذار در روستاهای ییلاقی اطراف منطقه مانند روستاهای ده بالا، طزرجان، بنادکوک و توران پشت نیز اختصاص دهید. برای سفر به روستای فراشاه یا اسلامیه باید از جنوب غربی شهر یزد به‌سمت شهرستان تفت بروید و از مسیر فرعی روستای اسلامیه در امتداد شهر تفت خود را به این آبادی برسانید.
روستای ده بالا
فاصله تا شهر یزد: ۴۵ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان تفت، منطقه نیر
روستای ده بالا یکی دیگر از روستاهای ییلاقی و خوش آب و هوا در شهرستان تفت است که ارتفاعات شیرکوه در اطراف آن سبب اعتدال هوا در این منطقه شده‌اند. ارتفاع این روستا در حدود ۲,۳۰۰ متر از سطح دریا است و آب‌وهوای آن در طول تابستان نیز خنک می‌ماند.
در روستای ده بالا رودخانه‌ای دائمی جریان دارد که سبب طراوت و سرسبزی این روستا در طول سال می‌شود. در این منطقه به‌جز جاذبه‌های طبیعی بناهای تاریخی قابل‌توجهی مانند مسجد جامع و قدمگاه نیز قرار دارند که توجه گردشگران را به سوی خود جلب می‌کنند.
چشمه‌ها و قنات‌های اطراف روستای ده بالا کشاورزی و باغداری در این آبادی را پررونق کرده‌اند. این روستا بافتی منسجم دارد و از دو بخش سنتی و مدرن تشکیل می‌شود. در بخش قدیمی این روستا خانه‌های خشتی و گلی به چشم می‌خورند؛ اما در بخش نوساز روستای ده بالا خانه‌های ویلایی و جدید قرار دارند که ساکنان شهر یزد و برخی دیگر از شهرهای اطراف، آن‌ها را برای ییلاق در تابستان ساخته‌اند.
در سفر به روستای ده بالا می‌توانید زمانی را به اتراق و کمپ در طبیعت بگذرانید. ارتفاعات اطراف این روستا پوشیده از دشت‌های سرسبز و چشمه‌سارهای جاری هستند؛ به همین دلیل از روستای ده بالا با نام «نگین سبز کویر» یاد می‌کنند. از معروف‌ترین ییلاق‌ها در نزدیکی این روستا می‌توان به ییلاق‌های «قرق»، «باغستان»، «توده»، «باغ شاهی» و «جانبرازان» اشاره کرد.
با شروع بهار، ییلاق‌ها و ارتفاعات اطراف روستای ده بالا مملو از گیاهان معطر و دارویی می‌شوند و درختان باغ‌های میوه به بار می‌نشینند. برای بازدید از این روستا باید به شهرستان تفت در جنوب غربی یزد بروید و از مسیر جاده روستای ده بالا-طزرجان، خود را به این روستای خوش آب و هوا برسانید.
روستای خرانق
فاصله تا شهر یزد: ۷۵ کیلومتری شمال شرقی شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان اردکان، بخش خرانق
روستای خرانق یکی از مناطق باستانی ایران در استان یزد است که قدمت آن به بیش از ۴,۵۰۰ سال می‌رسد. این روستا به دو بخش جدید و قدیمی تقسیم می‌شود که در حال حاضر ساکنان آن در بخش جدید روستا سکونت دارند. خرانق به معنی زادگاه خورشید است.
روستای خرانق در منطقه‌ای کوهستانی و خوش آب و هوا قرار دارد که از نواحی حفاظت‌شده دره انجیر به شمار می‌رود و آب و هوایی معتدل نسبت به کویرهای اطراف دارد. در روستای خرانق آبشاری فصلی نیز به چشم می‌خورد که از آن با نام «آبشار ساعتی» یاد می‌کنند. این آبشار در فصل‌های پر بارش جریان پیدا می‌کند و پس از آن خشک می‌شود.
یکی از دلایل شهرت روستای خرانق وجود یکی از بزرگ‌ترین سازه‌های خشتی ایران در این روستا است. این سازه «قلعه خرانق» نام دارد و آثاری از سکونت ساسانیان در آن دیده شده است؛ اما باستان‌شناسان سابقه سکونت در این قلعه را مربوط به بیش از ۴,۰۰۰ سال پیش می‌دانند. از دیگر جاهای دیدنی روستای خرانق می‌توان به کاروانسرای قدیمی، منار جنبان، مسجد جامع، پل خرانق، آب‌انبار، آسیاب آبی و گورستان قدیمی خرانق اشاره کرد.
در حال حاضر امکان اقامت گردشگران در کاروانسرای تاریخی روستای خرانق وجود دارد. برای بازدید از این روستای خوش آب و هوا باید از شمال غربی شهر یزد به‌سمت روستای زارچ بروید و پس از عبور از روستای حسن آباد مسیر خود را از جاده سمت راست به‌سمت طبس ادامه دهید. روستای خرانق در فاصله ۵۰ کیلومتری این جاده قرار دارد.
آبشار دره گاهان
فاصله تا شهر یزد: ۳۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد
آدرس: استان یزد، شهرستان تفت، منطقه طزرجان
آبشار دره گاهان از زیباترین جاذبه‌های طبیعی در استان یزد است که در جنوب غربی تفت قرار دارد. این آبشار از بهترین مقاصد طبیعت گردی در این استان به شمار می‌رود؛ اما چنانچه قصد بازدید از آن در تابستان را دارید، باید تا پیش از نیمه مرداد ماه به این منطقه سفر کنید. آبشار دره گاهان فصلی است و از نخستین روزهای فصل بهار تا اواسط تابستان جریان دارد.
ارتفاع آبشار دره گاهان در پرآب‌ترین زمان به حدود ۲۰ متر می‌رسد. این آبشار از چشمه‌های شیرکوه در بالادست روستاهای طزرجان و ده بالا سرچشمه می‌گیرد. بخشی از آب این آبشار نیز از ذوب یخ‌های کوهستان شیرکوه با شروع فصل بهار تامین می‌شود. دره گاهان منطقه‌ای کوهستانی با هفت دره فرعی است که ارتفاع دیواره‌های آن در برخی نقاط به ۲۰۰ متر می‌رسد.
وجود آبشار دره گاهان میان منطقه‌ای کویری در استان یزد سبب شهرت بالای این آبشار شده است. اطراف آبشار دره گاهان ظرفیت‌های مناسبی برای سنگ‌نوردی وجود دارد که سبب استقبال ورزشکاران از این منطقه می‌شود. اطراف این منطقه برف‌خانه‌های طبیعی و روستاهای ییلاقی متنوعی نیز قرار دارند که مقصد مناسبی برای گردشگران در فصل‌های گرم سال هستند.
منطقه دره گاهان باستانی است و جاذبه‌های تاریخی قابل‌توجهی مانند «قلعه پهلوان آبادی» نیز در آن به چشم می‌خورد. ییلاق‌های سانیچ، منشاد، توده، زردین، سخوید و تنگ چنار از مهم‌ترین مناطق خوش آب و هوا در دره گاهان هستند. این مناطق پوشش گیاهی گسترده‌ای دارند که سبب اختلاف بالای دمای هوا در این نواحی نسبت به نقاط کویری اطراف می‌شوند.
برای بازدید از آبشار دره گاهان باید در ابتدای مسیر ورودی به شهر تفت وارد جاده ابرکوه و سپس مسیر فرعی آبشار دره گاهان شوید. ۵۰۰ متر انتهای این مسیر تا آبشار را باید به‌صورت پیاده طی کنید.
