به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، گفتگوی ویژه خبری شامگاه امروز شنبه ۲۴ شهریور با حضور امیردریادار رستگاری، معاون وزیر دفاع و مدیرعامل شرکت صنایع الکترونیک ایران و سردار علی جعفرآبادی فرمانده فضایی نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بررسی ابعاد مختلف ماهواره تحقیقات چمران یک و ماهواره بر قائم صد و پیشرفت‌هایی که در صنعت فضایی کشور حاصل شده است پرداخت.
مقدمه: امروز صبح ماهواره تحقیقاتی چمران یک، با ماهواره بر قائم صد در مدار ۵۵۰ کیلومتری قرار گرفت و سردار سلامی فرمانده کل سپاه در پیامی به وزیر دفاع و وزیر ارتباطات پرتاب موفقیت آمیز ماهواره تحقیقاتی چمران یک را تبریک گفتند و پرتاب موفق این ماهواره نماد همکاری دولت و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عنوان کردند.
سوال: بفرمایید ماهواره چمران یک با چه ماموریتی پرتابش انجام گرفت؟
رستگاری: امروز خبر مسرت بخشی را ملت بزرگ ایران شنیدند و ماهواره چمران یک که یک ماهواره تحقیقاتی است با ماموریت اثبات فناوری انتقال و تغییر مدار به فضا پرتاب شد، تا حالا امروز ماهواره‌هایی که به فضا پرتاب کرده بودیم عمدتا در حوزه تصویربرداری و مخابراتی بود و وقتی در مدار قرار می‌گرفت ما هیچ گونه امکانی برای تغییر مدار و جابه جایی مدار و مانور مداری برای ماهواره‌های ارسالی مان نداشتیم.
در راستای طرح تحول صنعت فضایی کشور این ابلاغ به شرکت صنایع الکترونیک وزارت دفاع داده شد که با همکاری شرکت‌های دانش بنیان روی یک ماهواره تحقیقاتی کار کنند که قابلیت تغییر فاز و تغییر مدار را در فضا داشته باشد و اصلاح مداری داشته باشد که این مهم انجام شد و امروز این ماهواره الحمدالله در مدار قرار گرفت و از صبح تا به امروز چهار بار ما از این ماهواره رصد داشتیم و الحمدالله در روز اول این افتخار را دارم که به استحضار ملت بزرگ برسانم که این ماهواره کاملا در اختیار همکاران کنترل زمینی ما قرار گرفته است و در مدار تثبیت شده است و در دارد در مسیر خودش حرکت خودش را ادامه می‌دهد.
سوال: خبری که هم اکنون امیر رستگاری به آن اشاره کردند خبری است که دقایق قبل از برنامه همکاران و بزرگواران در این صنعت و این عرصه خدمت امیر اطلاع دادند و نخستین و داغ‌ترین خبری است که شاید از گفتگوی ویژه خبری مخابره شد.
سردار بپردازیم به دستگاه‌ها و مجموعه همکاری که در پرتاب ماهواره چمران یک با شما همکار بودند و همان طور که در مقدمه اشاره کردم، سردار سلامی اشاره کردند به همکاری موفقیت آمیز دولت و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؟
جعفرآبادی: خدا را شاکرم که رحمتش شامل ما شد و ماهواره بر قائم صد در دومین پرتاب خود موفق عمل کرد و ماهواره چمران در مدار ۵۵۰ کیلومتری قرار داد.
پرتاب امروز یک ویژگی منحصر به فرد داشت و یک پروژه چند وجهی بود، کارفرمای این پروژه سازمان فضایی است که متعلق به دولت است، ماهواره بر سپاه پاسداران ساخته، نیروی هوافضای سپاه و ماهواره را صاایران که متعلق به وزارت دفاع هست ساخته است، پژوهشگاه فضایی ایران که مربوط به دولت است ناظر فنی پروژه بوده است و شرکت‌های فناور و دانش بنیان در ساخت زیرسیستم‌های ماهواره بر و ماهواره حضور داشتند و این نشان دهنده این است که همه ارکان فضایی کشور در حوزه کشوری و لشکری در این پروژه نقش داشتند و اگر نشان داد که اگر همدلی و هم افزایی باشد آن وقت داشته‌های ما این جور نیست که با هم جمع شود، داشته‌های ما در هم ضرب شده و به یک محصول به دردبخوری می‌رسیم که امروز شاهد بودیم.
پرتاب امروز نشان داد که اگر همدلی باشد در عین کثرت می‌شود به وحدت رسید و یک پیام دیگری هم داشت که سردار سلامی در پیام شان اشاره کردند که با وجود تمام محدودیت ها، تحریم‌ها و تهدیداتی که وجود دارد فعالیت‌های فضایی کشور نه تنها نه متوقف شده و نه کند شده است بلکه امروز شاهد بودیم که پیشرفت‌های چشمگیری در این حوزه اتفاق می‌افتد.
این می‌تواند برای سایر حوزه‌های دولت و کشور هم الهام بخش باشد.
سوال: نکته‌ای که اشاره کردید حتما بیشتر راجع به آن صحبت می‌کنیم، شرایط تحریمی کشور و البته تلاش متخصصان و ظرفیت‌هایی که در مجموعه‌های مختلف کشور برای پیشبرد و پیشرفت جمهوری اسلامی ایران در این عرصه هست. الان ما جزو اولین کشور مسلمانی هستیم که در این عرصه و با این شرایط پیش می‌رویم، در عرصه پرتاب ماهواره و ماهواره بر؟
رستگاری: ایران اسلامی اولین کشور اسلامی هست در جهان اسلام که موفق شده است هر سه زنجیره تکمیل حوزه فضا یعنی طراحی ماهواره بر، طراحی ماهواره و انواع ماهواره‌ها و طراحی انواع سامانه‌های کنترل زمینی و این سه تا تکمیل کننده زنجیره حوزه فضایی هستند الحمدالله امروز در داخل کشور توسط دانشمندان و متخصصان خودش بومی سازی کند و در عین سخت‌ترین شرایط تحریمی که سردار بزرگوار اشاره کردند، افتخار ما این است که ما در سخت‌ترین شرایط کشور‌های دیگر اگر کار می‌کنند به صورت کنسرسیوم کار می‌کنند و ارتباط با هم دارند و هر بخش را یک کشور به عهده می‌گیرد ولی ما در این حوزه کاملا تنها و با افتخار روی پای خودمان و با کمک جوانان خودمان که میدان را برای شان باز کردیم و امروز دستاورد عظیمش را می‌بینیم.
سوال: از این دست همکاری‌ها بین دولت و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شاهد بودیم، باز هم ادامه خواهد داشت در پروژه‌های دیگر که تعریف شده است و در بازه زمانی مشخص؟
جعفرآبادی: سپاه پاسداران در همه حوزه‌های سازندگی، اقتصادی و مردم یاری هر جا که از دستش بربیاید به دولت کمک می‌کند، در حوزه فضایی یک همکاری خوبی در دولت سیزدهم شروع شده است و ما با ماهواره قائم صد اولین پرتاب برای دولت انجام دادیم که ماهواره ثریا به مدار ۷۵۰ کیلومتری رفت.
سوال: همزمان با صحبت‌های شما ماهواره قائم صد هست که مایلید توضیحات تان را روی تصاویر بدهید و بشنویم.
جعفرآبادی: این پرتاب امروز است که یک توضیحی راجع به ماهواره بر بدهم، یک ماهواره بر سه مرحله‌ای سوخت جامد است که هفتاد ثانیه مرحله اولش، این جا از داخل ماهواره بر دیده می‌شود که جدا شد موتور مرحله اول بعد از هفتاد ثانیه، موتور مرحله دوم روشن شد و خاموش و جدا شد و خیلی سریع نشان داده شد و در نه دقیقه این اتفاقات افتاده است.
در مرحله بعد موتور مرحله سوم روشن شد و خلیج همیشه فارس ایران در پایین صحنه مشاهده می‌فرمایید و این جا جدایش ماهواره است که اتفاق می‌افتد و چقدر آرام و با نوازش ماهواره در مدار زمین صحیح و سالم قرار می‌گیرد.
سوال: به محضی که در مدار ۵۵۰ کیلومتری قرار می‌گیرد فعالیت‌ها و عملکردش از زمین برای او تعریف خواهد شد؟
رستگاری: بله ماهواره که در مدار تزریق می‌شود به دلیل این که از ماهواره بر رها می‌شود شروع می‌کند به چرخیدن و یک حالت غیر استیل و غیر پایداری دارد، اولین کاری که سامانه کنترل زمینی می‌کند این ماهواره را از حالت چرخش خارج کند و به یک پایداری برساند و مطلب دوم این است که این را به سمت زمین نگهش دارد و آنتن‌ها و سامانه‌های ارتباطی اش رو به زمین باشد که بتواند سامانه زمینی با او ارتباط برقرار کند و تثبیت موقعیت مسیر است و در این مرحله ماهواره را به دست گرفته و ادامه می‌دهیم و حسن کار امروز این بود که در این روز اول این مراحل چهارگانه همکاران زمینی من انجام دهند و ماهواره تثبیت شده در موقعیت خودش است.
سوال: الان به آن چه به عنوان هدف بود رسیدیم؟
رستگاری: نکته حائز اهمیت در همین روز اول تمامی فرآیند‌های طراحی و تمامی مراحل تست و آزمایشگاهی که در آزمایشگاه مرجع ما انجام شده نشان از اثبات فناوری و اثبات کیفیت کار‌ها بوده است و طراحی بوده و الحمدالله دستاوردش را می‌بینیم که همین روز اول کنترل ماهواره را همکاران زمینی ما به دست گرفتند.
سوال: در دولت شهید رئیسی دولت سیزدهم شاهد افزایش تلاش‌ها، برنامه ریزی‌ها، سیاست گذاری‌ها در موضوع پرتاب ماهواره و ماهواره بر‌ها بودیم، این نگاه در دولت چهاردهم، دولت آقای پزشکیان چگونه خواهد بود؟
جعفرآبادی: قبل از هم تشکر می‌کنیم از دولت سیزدهم و درود می‌فرستیم به روح بلند شهید رئیسی و شهدای خدمت، شهید رئیسی کسی بود که بعد از یک دوره رکود که در حوزه فضایی ایران شکل گرفت، دوباره این چرخ را به حرکت درآورد و درخت فضایی ایران دوباره شکوفا شد.
در خصوص دولت چهاردهم الحمدالله با افتخار اولا پرتاب امروز به نوبه خودم تقدیم کنم به رئیس جمهور عزیزمان جناب آقای پزشکیان، ایشان الحمدالله از چهره‌های دانشگاهی و خودشان از نخبگان علمی هستند و اتفاقا حوزه فضایی محلی است که بچه‌های نخبه و کسانی که عاشق پیشرفت و فناوری کشور هستند در آن جمع شدند و فکر می‌کنم یک درک متقابل خوبی بین حوزه فضایی و تفکرات رئیس جمهور عزیز وجود دارد و امیدواریم این نهضتی که در دولت سیزدهم شروع شده است، در دولت چهاردهم ادامه پیدا کند.
اخیرا سردار حاجی زاده به عنوان کسی که سلسله جنبان فعالیت‌های فضایی سپاه هستند و دغدغه دارند جلسه‌ای خدمت آقای پزشکیان داشتند و گفتند خود ایشان دغدغه دارند و تاکید دارند فعالیت‌های فضایی کشور با قوت ادامه پیدا کند و این شتابی که در طی سه سال اخیر رشد فضایی کشور شروع کرده نه تنها کم نشود بلکه در سال‌های آتی اضافه هم بشود.
سوال: امیر رستگاری اشاره کردید که یکی از ویژگی‌های چمران یک تغییر فاز و فضایی هست که در این ماهواره می‌توانیم مشاهده کنیم. اگر بخواهیم ساخت ماهواره چمران یک اشاره کنید به کدام نکته‌های دیگر اشاره می‌کنید و نکته دیگر که حائز اهمیت است، طراحی و مراحل مختلف ساخت طی چه بازه زمانی انجام شد، چه چالش‌هایی را برطرف کردید، به کدام موارد توانستید در عرصه طراحی و ساخت دست پیدا کنید؟
رستگاری: ماهواره چمران یک، یک ماهواره تحقیقاتی است و در دسته بندی‌ها در کلاس میکروماهواره‌ها دسته بندی می‌شود.
ماهواره‌ها با توجه به وزن و ابعادش دسته بندی می‌کنند در دنیا، زیر یک کیلوگرم ماهواره‌های حوزه کلاس پیکو می‌نامند، از یک کیلو تا ده کیلوگرم ماهواره‌های حوزه‌های نانو می‌گویند، از ده کیلو تا صد کیلو ماهواره‌های حوزه میکرو می‌گویند و همین ماهواره چمران یک با وزن حدود ۶۰ کیلو در آن قرار دارد، از صد کیلو تا ۵۰۰ کیلو ماهواره‌های مینی محسوب می‌شوند.
از ۵۰۰ کیلو تا هزار ماهواره‌های کلاس متوسط، از هزار کیلوگرم یک تن به بالا ماهواره‌های سنگین، این یک ماهواره تحقیقاتی در گروه میکرو که ۱۸ ماه زمان برد طراحی ماهواره، حدود ۲۳۰ هزار نفر ساعت کار برد.
هشت شرکت دانش بنیان با شرکت صنایع الکترونیک وزارت دفاع همکاری کردند.
این را با ارزش دلاری عرض کنم، زیر سیصد هزار دلار کل هزینه ماهواره برای جمهوری اسلامی ایران کاملا اقتصادی انجام گرفت.
اگر به یک کشور صاحب فناوری زیر شش میلیون دلار، هم دانش در کشور رسوب کرد و هم دانشمندان فرصت پیدا کردند در این حوزه تحقیق و پژوهش کنند و هم سامانه‌های تولیدی و خطوط تولیدی ما در این زمینه به کار گرفته شد، آزمایشگاه‌ها به کار گرفته شد و کلی نیروی متخصص در کنار این قضیه قرار گرفتند با هزینه زیر سیصد هزار دلار.
از هر نظر چه به لحاظ اقتصادی، فناوری و دانشی حقیقتا برای کشور یک آورده بزرگ بود ماهواره چمران یک و اولین ماهواره‌ای بود که در حوزه تغییر مدار و اصلاح مدار با استفاده از پیشرانش سرد، در این زمینه با استفاده از گاز سرد استفاده کردیم، تکنیک‌های مختلفی وجود دارد، الکتریکی هست و سوخت جامد ولی در این پروژه از گاز سرد استفاده کردیم و این اولین باری است که تغییر مدار، تغییر فاز و اصلاح مدار را موفق شدیم برای ماهواره پرتاب شده ایجاد کنیم.
سوال: راجع به یک موضوع مشترک صحبت کنم، هم در حوزه ماهواره، هم در حوزه ماهواره بر.
امیر اشاره کردند به حضور دویست و سی هزار نفرساعت در مراحل مختلف چمران یک، به تربیت نیروی متخصص و به کارگیری دانشمندان، متخصصان، تکنیسین‌ها و حتی برنامه ریزان این حوزه‌های ماهواره و ماهواره بر که در جمهوری اسلامی در کجای راه درحوزه توانمندسازی و بومی سازی هستیم؟
جعفرآبادی: حق این جلسه است که بنده به ماهواره بر قائم صد یک اشاره‌ای بکنم که این قدر امروز عملکردش خوب بود که ما مجذوبش شدیم.
امروز دومین پرتاب ماهواره برقائم صد بود که اولین پرتابش در ماهواره هشت ماه پیش که ماهواره ثریا را در مدار ۷۵۰ کیلومتری قرار داد و امروز ماهواره دولت چهاردهم در مدار ۵۵۰ کیلومتری انجام داد که دو پرتاب موفق در دو نوبت متوالی انجام داد.
این ماهواره توان این را داشت که ماهواره در مدار ۷۵۰ کیلومتری هم قراردهد و حتی این ماهواره بر می‌تواند ماهواره‌های تا هشتاد کیلوگرم را هم در مدار قرار دهد، الان یک ماهواره بری داریم که اولا خیلی ارزان است، سوخت جامد است، خاصیتش این است که ارزان است، سبک است کلا ۱۸ تن وزن ماهواره براست.
دلیلش این است که از تکنولوژی روز و از الیاف‌های کامپوزیت استفاده کرده است و جثه اش خیلی کوچیک شده است و یک ماهواره بر تاکتیکی است و این ماهواره بر در روی یک خودرو قرار می‌گیرد، یعنی شما از هر جای کشور یا خارج از کشور اگر ایجاب کند، می‌تواند ماهواره را به فضا پرتاب کنید، بحث بعدی به خاطر سادگی ساختار ماهواره بر، تولید آن خیلی آسان صورت می‌گیرد.
یعنی اگر اراده‌ای باشد زیرسیستم هایش موجود است و در پروسه تولید قرار گرفته است و اگر اراده باشد کمتر از یک ماه این ماهواره بر آماده پرتاب ماهواره است و با وجود قائم صد هیچ مشکلی در پرتاب ماهواره‌های زیر ۸۰ کیلوگرم نداشته باشیم.
هر ماهواره‌ای آماده شود توسط ماهواره بر قائم صد پرتاب می‌شود و گام بعدی ماهواره قائم صد که امروز یک زیربنای خیلی خوبی شکل داد و جوری بود که یک تست تکرارپذیری بود و دفعه دومش بود و تثبیت شد این ماهواره بر و امیدواریم که ماهواره قائم صد و پنج هست خیلی قدم هایش را محکم‌تر برداریم و زیرساخت‌ها در حال تکمیل است و در طی یک سال آتی این ماهواره بر اولین تست تحقیقاتی اش را انجام می‌دهد و این ظرفیت هشتاد کیلوگرم و یک پله می‌خورد و به دویست کیلوگرم می‌رسیم که با توجه به فناوری روز که ماهواره‌ها کوچک و بهینه شدند و می‌توانیم درصد بالایی از ماهواره‌ها را با قائم صد و پنج در مدار قراردهیم.
سوال: قائم صد و پنج در یک سال پیش رو منتظرش باشیم؟
جعفرآبادی: بله یک اشارتی حضرت آقا کردند و چندین بار تاکید کردند برای رسیدن کشور به مدار ۳۶ هزار کیلومتر که هم وزارت دفاع در حوزه پرتاب فعالیت می‌کند و هم این که در نقشه راه سپاه هم بعد از قائم ۱۰۵ ما ماهواره بر ۴ مرحله‌ای قائم ۱۲۰ را خواهیم داشت؛ که در واقع چند صد کیلوگرم را می‌تواند در مدار پایین قرار دهد که فکر نمی‌کنم هیچ ماهواره‌ای سنگینی وجود داشته باشد که این ماهواره بر نتواند در مدار قرار دهد و با همین ماهواره امیدواریم این خواسته به حق حضرت آقا را اجابت کنیم و این ماهواره بر برای اولین به مدار ۳۶ هزار کیلومتر برود که بسیار مدار ارزشمندی است که برای ماهواره‌های مخابراتی استفاده می‌شود که کاربرد فراوانی دارد.
سوال: امیر رستگاری راجع به سابقه شرکت صنایع الکترونیک ایران در وزارت دفاع در حوزه فضایی بیشتر صحبت کنیم. چه ماهواره‌هایی توسط این شرکت ساخته شده است، طراحی شده است و در مسیر قرار گرفته است؟
رستگاری: ورود شرکت صنایع الکترونیکی ایران به حوزه فضایی برمی گردد به سال ۱۳۷۶ وقتی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ساخت یک ماهواره سنجش از راه دور تصویربرداری را به یک شرکت روسی محول کرد و در آن پروژه شرکت صنایع الکترونیک ایران ماموریت پیدا کرد که در دفتر طراحی مشترکی با روس‌ها این ماهواره را طراحی کنند که حدود هشت سال آن ماهواره طول کشید به نام ماهواره سینا که در آبان ۸۴ آن ماهواره پرتاب شد و در اسفند گروه فضایی شرکت صنایع الکترونیکی ایران ماموریت پیداکرد که با تجربه ماهواره سینا اولین ماهواره بومی که ماهواره مخابراتی و ارتباطی بود و اثبات فناوری در این حوزه را طراحی کند و موفق شد ظرف دو سال ماهواره امید را طراحی کند که ماهواره در بهمن ۱۳۸۷ به فضا پرتاب شد و اولین ماهواره ایرانی با ماهواره بر سفیر امید و با سامانه کنترل زمینی.
با پرتاب این ماهواره، ما با پرتاب ماهواره سینا توسط روس‌ها جزو ۴۳ کشور جهان قرار گرفتیم که دارایی ماهواره فضا بودیم و در بهمن ۱۳۸۷ با پرتاب ماهواره امید توسط ماهواره بر سفیر امید ما جزو ۱۰ کشور جهان قرار گرفتیم.
