بورس تهران یکی از متلاطم‌ترین عملکرد‌های ۶ ماهه را از سال ۹۵ پشت سر گذاشته است.
به گزارش دنیای اقتصاد، شاخص سهام در حالی که هفته نخست فروردین را پرقدرت آغاز کرده بود، پس از مواجهه با ریسک‌های سیستماتیک، منفی شد و همه بازدهی فروردین را به سرعت واگذار کرد. اما در شهریور به دنبال فروکش کردن تنش‌های منطقه‌ای ورق برگشت. به این ترتیب، نماگر اصلی بازار سهام با کسب بازدهی منفی ۴.۴۷ درصدی از ابتدای سال به استقبال پاییز خواهد رفت.
عملکرد ۶ ماهه شاخص هموزن نیز به قدری مایوس‌کننده است که آمار‌ها می‌گویند نماگر مذکور از ابتدای سال بیش از ۷ درصد نزول را ثبت کرده که از تاریخ آغاز به کار این شاخص بی‌سابقه محسوب می‌شود. این در حالی است که بازار سهام معاملات شهریور را صعودی به اتمام رساند.
شاخص اصلی بورس در آخرین ماه تابستان ۲.۹۴ درصد افزایش یافت. با این حال بورس تهران به دلیل ریسک‌های چند وجهی نتوانست مسیری را در پیش بگیرد که منجر به کانال‌شکنی شاخص کل و تثبیت موقعیت محکم این نماگر در سطوح مورد انتظار شود. بر اساس اظهارات کارشناسان بازار سرمایه، بازدهی حدود ۳ درصدی در ششمین ماه پُر حادثه ۱۴۰۳، وامدار سیگنال مثبت دولتمردان اقتصادی و حمایت‌های لفظی از بازار سهام بود. بازدهی منفی ۶.۲۱ درصدی بورس در مردادماه به وضوح نشان می‌دهد؛ تالار سهام بعد از اظهارات تیم اقتصادی دولت پزشکیان تغییر مسیر داده و از فضای منفی ماه‌های قبل فاصله گرفته است.
اما این روند تا کجا می‌تواند تداوم یابد؟ با توجه به مهم‌ترین مولفه اثرگذار بر تغییر مسیر بورس طی شهریورماه می‌توان گفت اگر اظهارات حمایتی متوقف و از ریل خارج شود طبیعتا نباید امید چندانی به بهبود اوضاع بورس با فرارسیدن پائیز داشته باشیم. به ویژه اینکه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ۵ نوامبر نقش مهمی در وضعیت بازار سهام ایفا می‌کند. اکثر تحلیلگران می‌گویند شاخص‌های سهامی تا آبان ماه رویکرد محتاطانه توام با نوسان فرسایشی در پیش خواهند گرفت. البته این مهم در نوع خود سناریویی خوش‌بینانه محسوب می‌شود و منوط به این است که شوک نوظهور دیگری به بازار وارد نشود.
کما اینکه بر اساس وضعیت متغیر‌های اثرگذار بر بورس، سهامداران نمی‌توانند عملکرد شهریور را «متر و معیار مناسبی» برای ادامه روند معاملات طی هفته‌های آینده تلقی کنند. بر اساس آنچه آمار‌ها متذکر می‌شوند؛ بورس تهران از ابتدی سال تاکنون و در بازه زمانی ۶ ماهه ۴.۴۷ درصد از ارتفاع خود را ازدست داده است و برای چرخش از این فضا و رشد شاخص کل، کار سختی در پیش دارد این شرایط حتی ممکن است به شناسایی سود توسط سهامداران منجر شود. ضمن اینکه انتظار برای گزارش عملکرد ۶ ماهه شرکت‌ها خود از عواملی است که بر کاهش تقاضای سهام و حتی افت شاخص در هفته‌های آینده موثر ارزیابی می‌شود.
بررسی‌های آماری حاکی از آن است که از ۱۱۲ روز معاملاتی ۱۴۰۳، شاخص کل ۶۱ روز را لباس سرخ برتن داشته است و در ۵۱ روز مثبتی هم که به ثبت رسانده آنقدر کم فروغ ظاهر شده که پولی وارد گردونه داد‌وستد‌ها نشده است. در اکثر روز‌های معاملاتی این ۶ ماه، تالارشیشه‌ای نظاره گر خروج پول بوده است. طی این مدت مبلغی به میزان ۲۰ هزار و ۴۱۳ میلیارد تومان سهامداران حقیقی از بازار خارج کردند و فشار فروش دراکثر نماد‌ها رخ داد. این موضوع نیز بر نگرانی‌های بورس‌بازان افزوده است.
هر چند در هفته‌های گذشته کمتر شاهد «کم واکنشی سهامداران به تحولات منفی بیرونی» زیر سایه حمایت‌های وزیر اقتصاد بودیم، اما به نظر می‌رسد همچنان وضعیت متغیر‌های سیاسی و ابهامات پیرامون مذاکرات ایران با آمریکا مهم‌ترین موضوعی است که به دقت از سوی سهامداران رصد می‌شود.
در همین رابطه محمد غفوری، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به مولفه‌های اثرگذار بر روند بازار سهام طی ماه‌های آینده، گفت: شاخص کل در جریان معاملات نیمه نخست سال، تحت تاثیر شوک‌های غیراقتصادی تمام رشد خود را در فروردین (۰.۶ درصدی) از دست داد به طوری که تعدد ریسک‌های سیستماتیک اجازه تنفس برای یک آغاز پرقدرت را نداد. اکنون که به «پایان ۶ ماه پرهیایوی معاملاتی»، رسیدیم بازار سهام همچنان با چالش‌های متعددی دست به گریبان است. امری که مسیریابی بورس را سخت خواهد کرد. به ویژه اینکه اتفاق مهمی همچون انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در آبان ماه را نیز در پیش داریم. علاوه بر این موضوع با ورود به زمستان نیز بازار سهام با ابهاماتی نظیر مباحث مرتبط با بودجه ۱۴۰۴ مواجه خواهد شد. در سال‌های اخیر «حواشی بودجه ای» سبب شده تا معامله گران سهام با ترس و ابهام مضاعف پرتفوی خود را بچینند. بدون تردید این ریسک‌ها به طور مشخص می‌تواند معاملات سهام را مورد هدف قرار دهند.
اما در چهارشنبه شب گذشته شاهد یک اتفاق مهم دیگر در بازار‌های جهانی بودیم. تصمیمات فدرال رزرو و شیفت سیاستگذار پولی آمریکا از سیاست‌های انقباضی به انبساطی در روز‌های اخیر سرنوشت بازار کامودیتی‌محور سهام تهران را نیز متاثر خواهد کرد. به این ترتیب همان‌طور که ملاحظه کردیم، ۶ ماه دوم سال از وضعیت حساسی برای سرمایه گذاران برخوردار است. «سقف زنی جدید طلای جهانی» به دنبال عبور از سیاست‌های انقباضی می‌تواند حاکی از بازگشت رونق به بازار‌های جهانی باشد. برخی از سناریو‌ها این موضوع را به بازگشت رونق به بورس تهران نیز گره می‌زنند. اما باید دید این اتفاق درچه صورتی رخ خواهد داد. به رغم ثبات نسبی بازار ارز، بازدهی بازار‌های موازی نظیر سکه و طلا احتمالا افزایش خواهد یافت.
رخدادی که می‌تواند برای بازار سهام از یکسو تهدید تلقی شود و مأمن جذابی برای پول‌های سرگردان باشد. اما بر اساس اظهارات وزیر اقتصاد اگر سیاستگذاری‌های دستوری به سمت تعدیل شدن حرکت کند و تغییرات جدیدی در وضعیت نرخ بهره اعمال شود بورس به سرعت می‌تواند جذابیت از دست رفته را بازیابد. در چنین شرایطی به نظر می‌رسد به نقطه تعادل جدیدی نزدیک می‌شویم. البته با توجه به اینکه ممکن است ریسک‌های پیرامونی مجددا پدیدار شوند نمی‌توان با قطعیت در این خصوص اظهارنظر کرد و از آنجاست که فراز و فرود قیمتی به صورت یکدست عمل نخواهد کرد و جریان پول مسیریابی مجددی خواهد داشت.
به گفته محمد غفوری، کاهش فاصله نرخ دلار نیما با بازار آزاد از جمله محرک‌های قوی برای ورود پول به بازار سهام است. در حال حاضر نرخ دلار نیما وارد کانال ۴۶ هزار تومان شده که در صورت تداوم در مسیر صعودی می‌تواند منجر به برآورده شدن انتظارات سهامداران شود. رشد مستمر دلار نیمایی بر سودآوری آتی همه شرکت‌ها اثرگذار است. از ابتدای سال حدود ۱۴ درصد دلار نیمایی رشد را ثبت کرده این درحالی است که بازدهی دلار در ۶ ماه ابتدای سال در حدود منفی ۱.۵درصد بوده است. اگرچه رشد دلار نیما بر عملکرد ۶ ماهه شرکت‌ها اکنون نمایان نیست، اما به طور قطع اثرات آن را در گزارش عملکرد ۹ ماهه خواهیم دید.
یکی از نکات حائز اهمیت درجریان معاملات سهام طی هفته اخیرکه پیام مثبتی نیز به همراه داشت افزایش ارزش معاملات خرد است. میانگین این سنجه آماری در تابستان در محدوده ۳ هزار میلیارد تومان بوده است. ارزش معاملات سیگنال مهمی از وضعیت رکودی بازار مخابره می‌کند. اگر ارزش معاملات بالای سطح ۴ هزار میلیارد تومان حرکت کند، تا حدود زیادی از فضای رقت انگیز معاملات کاسته خواهد شد و حتی می‌تواند به ورود پول حقیقی منجر شود.
در نیم‌سال نخست ۱۴۰۳ سکه و طلا به روند صعودی خود ادامه دادند، هر چند فضای بازار دلار آزاد آرام و کم نوسان بود و دلار طی این مدت ۱.۵ درصد کاهش قیمت را ثبت کرد. با وجود ثبت این آمار می‌توان دریافت که بورس در قعر جدول بازدهی بازار‌ها قرار دارد و بیش از رقبایش تحت‌تاثیر ریسک‌های اقتصادی و سیاسی بوده است. حتی می‌توان گفت برخی از این ریسک‌ها باعث انتظارات افزایشی و تحریک نرخ طلای ۱۸ عیار با رشد ۱۴.۹ درصدی، سکه امامی ۱۴ درصد افزایش قیمت و ربع‌سکه با ۱۰.۴ درصد شده است. موضوعی که به الگوی اثرگذاری ریسک‌ها بر این بازار باز می‌گردد.
