خبرگزاری مهر، گروه استانها - غفلت از معضلات زیست‌محیطی پیش روی کلانشهر اراک ریشه در بی‌توجهی مسئولان به موقعیت جغرافیایی و ژئوپولوتیک این شهر دارد، موضوعی که متاسفانه بیشترین نقش را در آلودگی هوای اراک دارد و متاسفانه کسی بدان توجه نمی‌کند.
فعالیت سازمان‌های مردم نهاد در خصوص مسائل زیست محیطی برجسته و نقش کلیدی در این راستا دارند.
سازمان‌های مردم نهاد در عین حال که از حقوق مردم دفاع می کنند و از مواضع خود کوتاه نمی آیند منطق را سرلوحه امور قرار داده و چنانچه پافشاری های آنها در بسیاری از مباحث زیست محیطی نبود شاهد مموفقیت های این حوزه نبودیم.
اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک به تنهایی پاسخگوی رفع مشکلات زیست محیطی نیست
رییس شبکه محیط زیست و منابع طبیعی استان مرکزی در گفت و گو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه متاسفانه استان مرکزی مجموعه‌ای معضلات زیست‌محیطی در حوزه آب، خاک و هوا است که اغلب در زیر سایه آلودگی هوا قرار گرفته‌اند و کمتر مورد توجه هستند، اظهار کرد: آلودگی هوای اراک ناشی از مازوت‌سوزی نیروگاه حرارتی شازند به دلیل مشهود بودن آن، دیگر آلودگی‌ها را تحت تاثیر قرار داه است و حل این مسئله، نیازمند یک مجموعه جامع مدیریت زیست‌بومی هستیم.
سیاوش آقاخانی افزود: طرح جامع کاهش الودگی هوای شهر اراک، به تنهایی و به روزرسانی نمی‌تواند معضلات سلامت مردم شهر اراک را رفع کند و باید به معضلات آب، خاک، هوا و سایر جنبه‌های محیطی توجه شود.
وی با اشاره به نشست با رئیس سازمان محیط زیست کشور و طرح مشکلات زیست محیطی شهر اراک و استان مرکزی، گفت: تهیه مجموعه جامع مدیریت زیست بومی برای شهر اراک به عنوان یک راهبرد اساسی و مطالبه جدی فعالان محیط زیست باید در دستور کار سازمان محیط زیست کشور قرار گیرد و این نوع نگرش این سازمان از نگاه چالش محور باید متحول شود.
عدم وجود برنامه راهبردی برای عبور از چالش‌های زیست محیطی
وی تصریح کرد: شهر اراک همواره و در طول سال درگیر چالش‌های زمستانی و تابستانی آلودگی هواست به شکلی که در زمستان‌ها، مسئله مازوت سوزی نیروگاه و در تابستان درگیر ریزگردهاست و هرسال هم موضوع به سال بعد موکول می‌شود در حالی که در کنار آن ناترازی‌های انرژی افزایش می یابد و در مقابل آن سرمایه‌های اجتماعی مدیران تصمیم‌گیر که مسائل را به زمان‌های دیگر موکول می‌کنند، از دست می‌رود و در واقع هیچ برنامه راهبردی برای عبور از این چالش‌های وجود ندارد.
رییس شبکه محیط زیست و منابع طبیعی استان مرکزی با اشاره به وجود ابرصنایع در دشت اراک، ساوه، دلیجان و شازند و کشاورزی ناپایدار و مصرف نامناسب آب در دشت‌ها که بحران آب را ایجاد کرده است، افزود: در این شرایط و با وجود چنین بحران‌هایی، شاهد ایجاد صنایع مانند فولاد امیرکبیر، پتروشیمی الوند در شازند و پتروشیمی خمین هستیم در حالی که در دشت‌های ممنوعه استان برای تامین آب آشامیدنی شهروندان مشکل دارند و این بارگذاری‌های عظیم به اسم توسعه انجام می‌شود در حالی که این توسعه از بین برنده پایداری سرزمینی استان مرکزی است.
شهرسازی و ایجاد جزیره‌های حرارتی و گنبد آلودگی
آقاخانی با اعلام آمادگی نسبت به تهیه طرح جامع مدیریت زیست بومی، بررسی و پایش آلودگی‌های هوا، خاک، آب و سایر موارد استان مرکزی برای اولین بار، گفت: حتی برش اولیه استانی این طرح را می‌توان در اراک کلید زد و به جای به روز رسانی طرح جامع کاهش آلودگی هوا که فقط بر مسئله آلودگی هوا متمرکز است، این طرح را می‌توان دنبال کرد.
وی تاکید کرد: استان مرکزی و شهر اراک در بحث چالش‌های شهری، سازه‌ها، ساختمان‌سازی و سیاست‌های شهرسازی با وضعیت خوبی مواجه نیست به طوری که با بدترین شکل ممکن، با ناپایدارترین وضعیت و روش‌های قدیمی در کنترل ترافیک، المان‌ها، روند ساختمان‌سازی شهرها را دچار چالش‌های بزرگ از جمله جزیره‌های حرارتی، گنبد آلودگی، دره‌شهرها کرده است در حالی که این موارد در شهرهای دنیا و در طراحی شهرها مورد توجه قرار می‌گیرد و با وجود آنکه مسئولان ادعا می‌کنند در سیاست‌های شهرسازی، ارزیابی‌های زیست محیطی را دنبال می شود به این موارد توجه نمی شود و مهمترین کانون‌های انسانی امروز درگیر مسئله رو به رشد آلودگی هواست که سیاست‌های شهرسازی در آن تاثیرگذار است و باید این سیاست‌ها مورد بازنگری قرار گیرد.
خلا نگاه مشارکتی در مدیریت مناطق حفاظت شده
آقاخانی با انتقاد از وضعیت خودروسازی در کشور که خود در افزایش آلودگی هوا نقش دارد، گفت: تالاب‌ها در این استان نیز وضعیت مطلوبی ندارند در صورتی که می‌توانند بستر حیات، زایش و توسعه اقتصادی مناطق باشند، اما در حال تبدیل شدن به ابرچالش‌های زیست محیطی هستند و هیچ برنامه‌ای برای مقابله با این شرایط در کشور وجود ندارد و مسئله تنوع زیستی استان و توجه به حیات وحش و مناطق حفاظت شده نیز درگیر مشکل است.
وی تصریح کرد: متاسفانه در مناطق حفاظت شده استان، نگاه مشارکتی وجود ندارد و همچنان از روش‌های منسوخ شده در دنیا برای مناطق حفاظت شده خود استفاده می‌کنیم، اکنون حفاظت مشارکتی مدنظر است به این معنی که همه افراد حاشیه منطقه حفاظت در بهره‌برداری پایدار درگیر باشند که این امر تامین نیازهای جامعه محلی و حفظ محیط زیست را به همراه خواهد داشت و سازمان محیط زیست باید در مدیریت این مناطق نسبت به سیاست‌های خود شوند.
وی ادامه داد: این پیشنهاد نیز مطرح است که از ظرفیت رسانه‌ها در انتخاب کارشناسان استفاده شود چراکه هر کدام از فعالان رسانه‌ای نگاه پایش‌گونه و دقیق و جامعی دارد و امیدواریم که در استان نیز به جای انتخاب و استفاده از نیروهای سیاسی، از بدنه کارشناسی استفاده شود و مدیر نیز خود را به این کارشناسان پاسخگو بداند.
رییس شبکه محیط زیست و منابع طبیعی استان مرکزی تصریح کرد: محیط زیست استان مرکزی نیازمند همدلی و مشارکت دارد و این امر باید از سوی یک مدیر مشارکت طلب و قوی مورد توجه باشد.
آقاخانی گفت: نمی‌توان در یک منطقه حفاظت شده را ببندیم و اجازه ورود ندهیم چرا که اکنون دنیا به سمت حفاظت مشارکتی رفته است و برای مردم منافع اقتصادی تعریف می‌کند تا پایداری محیط زیست را رقم بزند.
لزوم استفاده از ظرفیت‌های بین‌المللی و اجرای طرح‌های مشترک
این فعال محیط زیست در استان مرکزی گفت: زمانی که از درناهای تالاب میقان اراک ظرفیت اقتصادی تعریف شود، مردم برای حفظ این درنا و تالاب، منطقه حفاظت شده را حفظ می‌کنند، اما متاسفانه ما همچنان درگیر رفتارهای غیرمشارکتی هستیم و بازنگری در سیاستگذاری مناطق حفاظت شده به ویژه در استان مرکزی باید انجام شود.
وی با بیان اینکه باید به معاهدات بین المللی در حوزه ترسیب کربن، حفاظت‌های مشارکتی و استفاده از طرح‌های بین‌المللی وارد شویم، گفت: امروز در بسیاری از موارد، حق عضویت‌های بین‌المللی پرداخت می‌کنیم اما از ظرفیت‌های بین‌المللی محیط زیست در دنیا استفاده نمی‌کنیم و این مهم مورد توجه باشد ککه کشورها طرح‌های مشترک مانند درختکاری‌های پایدار با اکوسیستم را دنبال می‌کنند اما از این طرح‌ها عقب افتاده‌ایم.
عدم نظارت محیط زیست بر حوزه خاک و مواد غذایی
آقاخانی با تاکید بر اینکه متاسفانه در حوزه سیاست‌های فرهنگی محیط زیست نیز شاهد بی توجهی هستیم، افزود: سازمان محیط زیست هیچ مجموعه مشارکتی با رسانه‌ها در بحث آموزش عمومی ندارد و تنها رپورتاژ آگهی به رسانه ها را شاهدیم در حالی که دنیا به اثر رسانه‌ها مجازی و الکترونیکی معترف است و این برنامه‌های مشارکتی را تعریف کرده‌اند و سازمان محیط زیست در دوره جدید خود باید از گروه رسانه‌ای استفاده کند تا تاثیرات مثبت آن را در بین مردم ببیند.
وی با اشاره به مسئله سلامت زیستی در حوزه خاک و مواد غذایی افزود: دانشگاه علوم پزشکی و سازمان در تولید محصولات کشاورزی، ردپای اکولوژیکی، کیفیت و مواد غذایی باید نظارت داشته باشند، اما نظارتی را شاهد نیستیم در حالی که در شرح وظایف سازمان محیط زیست درج شده است.
مغفول ماندن آلودگی خاک در سازمان محیط زیست
رییس شبکه محیط زیست و منابع طبیعی استان مرکزی در خصوص کیفیت آب و خاک بیان کرد: کیفیت آب در شرب شهری معمولاً پایش می‌شود، اما سایر آب‌ها مدنظر نیست و آب همراه با نیترات و نیتریت و فلزهای سنگین وارد کشاورزی می‌شود که در گیاهان رسوب می‌کند و در کنار آن نیز آلودگی خاک را به همراه خواهد داشت، اما مسئله اینجاست که موضوع آلودگی خاک در سازمان محیط زیست به صورت کامل به دست فراموشی سپرده شده است مسئله آلودگی خاک بسیار موضوع راهبردی است.
وی تصریح کرد: استان مرکزی در حوزه پسماندهای صنعتی، کشاورزی و شهری و بیمارستانی و آلودگی خاک چالش جدی دارد و حتی آلودگی هوا نیز بر آلودگی خاک و اسیدی شدن آن و افزایش فلزات سنگین در خاک تاثیر دارد، اما متاسفانه این مسئله متولی مشخصی ندارد درحالی که متولی آن سازمان محیط زیست است و باید در کل کشور به ویژه استان مرکزی به دلیل استقرار صنایع بزرگ این مسئله به صورت جدی دنبال شود.
ضعف استان در انتقال مشکلات زیستی محیطی به مدیران کشوری
وی با بیان اینکه ریاست سازمان محیط زیست شناختی در حد شناخت رسانه‌ای و اخبار و اطلاعات این چنینی نسبت به استان مرکزی داشت، تاکید کرد: در شرایط کنونی نیاز است که مدیریت ارشد استان به صورت شفاف و دقیق چالش‌های محیط زیستی استان را به ریاست سازمان منتقل کند و البته پیش از آن وظیفه مدیران میانی است که اطلاعات کامل و دقیقی به تیم مدیریتی استان بدهند.
وی ادامه داد: در این راستا باید یک سیاست مشخصی وجود داشته باشد که چالش‌ها به صورت دقیق به سازمان منتقل شود و باید از ظرفیت رسانه استفاده شود چراکه با جنگ روایت‌های روبرو هستیم و هر استانی که چالش‌ها و مشکلات خود را با صراحت و شفافیت بیشتری منتقل کند به طور حتم می‌توان سهم بیشتری از منابع داشت.
این فعال محیط زیست گفت: متاسفانه علیرغم فعال بودن رسانه‌های استان در انعکاس مشکلات زیست محیطی، در این راستا همچنان با ضعف روبرو هستیم و راهبری درستی از سوی اداره کل محیط زیست استان در انتقال این مسائل و مشکلات و آماده‌سازی تصمیم‌گیران کشور صورت نگرفته است و در واقع چالش‌های زیست محیطی استان به خوبی به مدیران ارشد کشور و سازمان انتقال نیافته است.
استفاده از مدیر مشارکت جو و کارشناسان رسانه ای در محیط زیست استان
آقاخانی با بیان اینکه اگر قرار است در دولت جدید مدیران استان تغییر کند باید با تکیه بر بومی بودن و نگاه مشارکتی به همه بخش‌ها انتخاب صورت گیرد، افزود: چالش‌های محیط زیست استان مرکزی فقط با اداره کل محیط زیست حل نمی‌شود و نیاز به مدیرکل مشارکت محور متخصص است تا مردم، دستگاهها و رسانه‌ها را پای کار بیاورد و در یک چارچوب درست مسائل را جلو ببرد و با این مشخصات می‌توان اثرات مثبت را ببنیم، البته نگرش سازمان محیط زیست این است که مدیران از بدنه سازمان انتخاب شود.
