آنها با ایمان، اعتقاد و اعتماد بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی، حضرت امام خمینی(ره) به جوانان، بدون تجهیزات لازم دفاعی به جبهه‌های حق علیه باطل رفته و با دست خالی فرماندهی جنگی نابرابر را بر عهده گرفتند.
آنها با تکیه بر اعتقادات و اراده‌های راسخ خود، در برابر دشمن بعثی مقاومت کرده و در نهایت اجازه اشغال وجبی از خاک مقدس جمهوری اسلامی ایران را به قدرت‌های جهان ندادند.
بر اساس تجمیع آمار «سایت جامع دفاع مقدس (ساجد)» و کتاب «دایره‌المعارف تاریخ جنگ ایران و عراق»، ۷۵ درصد شهدای جنگ تحمیلی زیر ۲۳ سال سن داشته و میانگین سنی شهداء نیز ۲۲ تا ۲۳ سال بود. همچنین فرماندهان دفاع مقدس نیز از سنین بالایی برخوردار نبودند که در ادامه به معرفی برخی از آنها می‌پردازیم.
شهید محمود کاوه را می‌توان یکی‌از جوان‌ترین فرماندهان دفاع مقدس دانست. او در شرایطی فرماندهی تیپ ویژه شهداء را بر عهده گرفت که تنها ۲۱ سال سن داشت. تیپ ویژه شهداء در آغاز جنگ برای جبران کمبود نیروهای آموزش‌دیده تاسیس شد و به همت شهیدان "علی قمی"، "گلاب" و "گنجی‌زاده" در پادگانی در کرمانشاه به آموزش‌های نظامی و عقیدتی پرداخت.
محمود کاوه پیش از آن‌که اول مرداد ۱۳۶۱ به فرماندهی تیپ ویژه شهداء برسد، از ۱۵ خرداد ۱۳۵۸ مربی آموزش نظامی، از سوم شهریور ۱۳۵۹ مسئول محافظان بیت امام خمینی رحمةالله‌علیه و از ۴ آبان ۱۳۵۹ مربی آموزش نظامی در پادگان کرمانشاه تیپ ویژه شهداء بود.
شهید محمدابراهیم همت در سال ۱۳۳۴، در شهر قُمشه اصفهان به دنیا آمد و از سنین پایین، به معلمی پرداخت. او در تشکیل سپاه پاسداران قمشه نیز نقش چشمگیری داشت و عضویت در شورای فرماندهی سپاه پاسداران و مسئولیت واحد روابط عمومی را بر عهده گرفت. به‌دنبال غائله کردستان، به شهرستان پاوه عزیمت کرد و مسئولیت روابط عمومی سپاه آنجا را بر عهده گرفت، اما با شهادت "ناصر کاظمی" به فرماندهی سپاه پاوه منصوب شد و تا آغاز جنگ تحمیلی در این سمت باقی ماند.
با شروع عملیات رمضان در تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۶۱ در منطقه شرق بصره، فرماندهی تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله(ص) را در سن ۲۷ سالگی بر عهده گرفت و بعدها با ارتقای این یگان به لشکر، تا زمان شهادتش در سمت فرماندهی آن‌لشکر انجام وظیفه کرد و سرانجام در عملیات خیبر دعوت حق را لبیک گفت و به شهادت رسید.
شهید مهدی باکری متولد ۳۰ فروردین ۱۳۳۳ از شهرستان میاندوآب است. او از فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در خلال جنگ ایران و عراق بود و فرماندهی لشکر ۳۱ عاشورا را بر عهده داشت.
شهید محمد بروجردی در سال ۱۳۳۳ در توابع شهرستان بروجرد به دنیا آمد. او در نخستین روزهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی، زمانی‌که فتنه و آشوب در مناطق کردنشین به راه افتاد، با فرمان تاریخی حضرت امام خمینی(ره) مبنی‌بر مقابله و سرکوب ضدانقلاب، عازم پاوه شد. پس از تصویب طرح تشکیل سازمان پیشمرگان کُرد مسلمان، مسئولیت این کار از طرف شهید آیت‌الله بهشتی و مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی به او سپرده شد.
شهید بروجردی در کردستان تمام حرکات ضدانقلاب را به‌عنوان فرمانده عملیات زیر نظر داشت؛ در جریان درگیری پاوه، درگیری سنندج و حوادث دردناک شهرهای کردستان، همواره یکه‌تاز مقابله با ضدانقلاب بود و شهرها یکی پس از دیگری با دلاوری‌های محمد بروجردی و یارانش آزاد شد. شهید محمد بروجردی سرانجام اول خرداد ۱۳۶۲ در حالی‌که با عده‌ای دیگر از هم‌رزمانش در مسیر جاده مهاباد - نقده حرکت می‌کردند، بر اثر انفجار مین به آرزوی دیرینه‌اش رسید و به فوز عظیم شهادت نایل آمد.
در میان افراد شاخص و نخبگان سال‌های اولیه بعد از پیروزی انقلاب و دفاع مقدس، شخصیت شهید «حسن باقری (غلامحسین افشردی)» به‌عنوان یکی از شاخص‌ترین این افراد مطرح بوده است.
شهید یونس زنگی‌آبادی در سال ۱۳۶۰ به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی درآمد و شجاعت و دلیری او باعث شد در حالی‌که تنها ۲۱ سال داشت، از سوی سردار قاسم سلیمانی فرمانده لشکر ۴۱ ثارالله، به فرماندهی تیپ امام حسین علیه‌السلام برسد.
او که در سال ۱۳۴۰ در زنگی‌آباد کرمان متولد شده بود، ۲۵ دی ۱۳۶۵ در عملیات کربلای ۵، زمانی که تنها ۲۵ سال داشت، در شلمچه به شهادت رسید.
شهید مهدی زین‌الدین که در سال ۱۳۳۸ در تهران متولد شده بود، پس از انقلاب اسلامی و با تاسیس سپاه پاسداران، به واحد اطلاعات آن پیوست و تا پیش از آغاز جنگ تحمیلی، در شهرهای تبریز و قم به فعالیت‌های مختلف پرداخت.
با آغاز جنگ، به همراه یک گروه ۱۰۰ نفره برای گذراندن آموزش‌های کوتاه‌مدت به جبهه‌ها رفت. او از همان ابتدای جنگ و در حالی‌که تنها ۲۱ سال سن داشت، توانست مسئول واحد شناسایی و پس از آن مسئول واحد اطلاعات و عملیات سپاه پاسداران در دزفول و سوسنگرد شود و چندی بعد به فرماندهی لشکر علی‌ابن ابیطالب علیه‌السلام منصوب شد.
مهدی زین‌الدین که یکی‌از خوش‌فکرترین و جوان‌ترین فرماندهان دفاع مقدس بود، سرانجام ۲۷ آبان ۱۳۶۳ در شرایطی که همراه با برادرش مجید زین‌الدین با هدف شناسایی مناطق جنگی از کرمانشاه به سردشت می‌رفت، با گروه‌های مسلح جدایی‌طلب غرب کشور درگیر شد و در حالی به همراه برادرش به شهادت رسید که تنها ۲۵ سال داشت.
سردار سرلشکر شهید حاج‌احمد کاظمی یکی دیگر از فرماندهانی است که در سال‌های جوانی به نقش‌آفرینی در جبهه‌های جنگ علیه رژیم بعث عراق پرداخت.
او در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی برای مقابله با دشمنان داخلی انقلاب در اوایل سال ۱۳۵۹ به کردستان رفت. او که جزء اولین اعضای سپاه پاسداران بود که به همراه یک گروه ۵۰ نفره در آبادان حضور یافت؛ گروهی که پس‌از مدتی لشکر زرهی ۸ نجف اشرف به فرماندهی احمد کاظمی را تشکیل داد و صدها دستگاه تانک، نفربر و ماشین‌آلات جنگی از نیروهای عراقی به غنیمت گرفت.
دو سال فرماندهی جبهه فیاضیه آبادان و ۶ سال فرماندهی لشکر ۸ نجف اشرف از مسئولیت‌های او در جنگ تحمیلی و همچنین یک‌سال فرماندهی لشکر ۱۴ امام حسین علیه‌السلام، ۷ سال فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهداء و قرارگاه رمضان و همچنین ۵ سال فرماندهی نیروی هوایی سپاه، بخشی از مسئولیت‌های او بوده است. شهید حاج‌احمد کاظمی از ناحیه پا، دست و کمر بارها مجروح شد و انگشت دستش نیز قطع شده بود. یکی از جوان‌ترین فرماندهان دفاع مقدس سرانجام در ۱۹ دی ۱۳۸۴ در جریان سانحه هوایی سقوط هواپیمای فالکن در نزدیکی ارومیه به همرزمان شهیدش پیوست.
سردار شهید غلامعلی پیچک سال ۱۳۳۸ در تهران و در یک خانواده متوسط چشم به جهان گشود. او در سن پنج‌سالگی پای در راه مدرسه گذاشت. غلامعلی با موفقیت و نمره‌های عالی، دوره ابتدایی را به پایان برد و هر سال شاگرد ممتاز شد. وارد دبیرستان شد و به تحصیل ادامه داد و در سن ۱۶ سالگی با بهترین معدل، مدرک دیپلم را دریافت کرد و همان‌سال در کنکور و رشته انرژی اتمی وارد دانشگاه شد. در دانشگاه به خاطر کسب امتیاز بالا، بورس تحصیل در خارج از کشور به وی تعلق گرفت، ولی از پذیرفتن بورس سر باز زد و تحصیل در داخل کشور را به خارج ترجیح داد.
هنگامی که تهاجم رژیم بعثی عراق به کشورمان آغاز شد؛ عازم جبهه‌های نبرد شد تا از وطن خود دفاع کند. به دلیل لیاقت و توان بالای خود نزد فرماندهان جبهه کردستان، فرمانده محور غرب شد و در این جایگاه نیز توان بالای خود را به همه اثبات کرد.
شهید پیچک در عملیات مطلع الفجر، در نوک پیکان گردان وارد نبرد علیه دشمن شد و در منطقه «قاسم‌آباد» واقع در ارتفاعات «برآفتاب» با نیروهای دشمن تن به تن درگیر شد. در سن ۲۲ سالگی و نزدیک ظهر روز ۲۰ آذر ۱۳۶۰ بر اثر اصابت گلوله به گلو و سینه‌اش به شهادت رسید.
سردار شهید مجید بقایی از فرماندهان جوان دفاع مقدس است که بهمن سال ۱۳۳۷ در خانواده‌ای مذهبی و متدین در شهرستان بهبهان چشم به جهان گشود. او از ابتدای زندگی خود به فعالیت‌های مذهبی مشغول شد و مکبّر مسجد محل‌شان بود.
جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق علیه ایران که آغاز شد، آبان سال ۱۳۵۹ ماموریت پیدا کرد تا برای جلوگیری از هجوم دشمن که قصد تسخیر جاده شوش را داشت و در آن‌موقع در ۳ کیلومتری آن مستقر شده بود، به شهرستان شوش برود. هنگامی که در آنجا بود، مدتی مسئولیت جانشینی فرمانده سپاه شوش را بر عهده داشت و سپس با نشان دادن توانمندی خود، مسئول سپاه پاسداران شوش شد.
اودر عملیات فتح‌المبین به عنوان فرمانده قرارگاه در طرح‌ریزی و هدایت یگان‌های عمل‌کننده جهت آزادسازی ارتفاعات ابوصلبی - خات نقش بسیار موثر و مهمی داشت؛ در واقع آزادسازی این محور حساس و مهم با همکاری، هماهنگی و هدایت مناسب این شهید بزرگوار و شهید حسن باقری در فرماندهی قرارگاه نصر، محقق شد.
سرانجام ۷ اسفند ۱۳۶۵ در ۲۹ سالگی در عملیات کربلای ۵ به شهادت رسید.
محمدعلی جعفری فرمانده سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز یکی از جوان‌ترین فرماندهان دفاع مقدس بوده است.
فرماندهی قرارگاه غرب، فرماندهی قرارگاه نجف، فرماندهی تیپ‌های عاشورا و معاونت سپاه شوشتر از مسئولیت‌های او بوده است. او که خرداد ۱۳۶۰ به سپاه پاسداران پیوست، از ۲۴ سالگی در جبهه‌های جنگ حضور یافت و در عملیات‌های کربلای ۴ و ۵ جانباز شد. کتاب "کالک‌های خاکی" مجموعه‌ای خاطرات سرلشکر محمدعلی جعفری، در تیر ۱۳۹۲ منتشر شده است.
سپهبد شهید حاج‌قاسم سلیمانی کی دیگر از فرماندهان جوان جنگ تحمیلی بود که در ۲۰ اسفند ۱۳۳۵ متولد شده و در عملیات‌های فتح فاو، کربلای ۴ و ۵ و همچنین تک شلمچه حضور داشته است. او که در ابتدای انقلاب برای مبارزه با جدایی‌طلبان به مهاباد رفته بود، پس از بازگشت، مسئولیت پادگان قدس سپاه در کرمان را عهده‌دار شد و با آغاز جنگ به آموزش چندین گردان از سپاهیان کرمان پرداخت. سردار سلیمانی پس از جنگ به مبارزه با اشرار در کرمان پرداخت و از سال ۱۳۷۶ همزمان با اوج‌گیری طالبان در افغانستان، به فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب شد.
شهید سلیمانی در طول دوران فرماندهی خود با سازماندهی نیروهای مقاومت در منطقه غرب آسیا، "محور مقاومت" را در کشورهای منطقه ایجاد کرد و به تقویت آن پرداخت.
دوران ۲۲ ساله فرماندهی شهید سلیمانی در نیروی قدس، دوران شکوفایی این نیرو و حضور موثر آن در منطقه قلمداد می‌شود.
سپهبد شهید «حاج قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و قهرمان مبارزه با تروریسم در منطقه غرب آسیا، در بامداد روز ۱۳ دی ۱۳۹۸ با دستور مستقیم رئیس‌جمهور آمریکا، در فرودگاه بغداد هدف حمله ارتش تروریستی ایالات متحده قرار گرفت و به همراه جمعی از همراهان خود به شهادت رسید.
علی شمخانی دبیر سابق شورای‌عالی امنیت ملی ایران، از پایه‌گذاران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرمانده سپاه در استان خوزستان بود و در آغاز جنگ تحمیلی ۲۵ سال داشت و پس از پایان جنگ با انتقال به ارتش، به فرماندهی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد.
محمدباقر قالیباف هم در سال ١٣٦١ در حالی که تنها ۲۱ سال سن داشت، به عنوان فرمانده تیپ امام رضا(ع) و یک‌سال بعد در جایگاه فرمانده لشکر ۵ نصر خراسان، انتخاب شد.
حسین دهقان وزیر اسبق دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، محمدابراهیم همت فرمانده لشکر محمد رسول‌الله(ص)، حمید باکریجانشین لشکر ۳۱ عاشورا، حسن باقری قائم‌مقام فرمانده نیروی زمینی سپاه، حسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران در دوران جنگ تحمیلی، مهدی باکری فرمانده لشکر ۳۱ عاشورا، سیدمحسن صفوی فرمانده قرارگاه صراط المستقیم، محمد بروجردی فرمانده سپاه کردستان و محمد جهان‌آراء که شکست حصر آبادان مرهون تلاش‌ها و مجاهدت‌های او و یارانش بود، همگی فرماندهانی بودند که در ابتدای آغاز جنگ تحمیلی ۲۵ تا ۲۶ ساله بودند.
همچنین "غلامعلی رشید"، "احمد متوسلیان"، "سیدیحیی رحیم‌صفوی"، "سیدعطاءالله صالحی"، "نورعلی شوشتری"، "داوود کریمی"، "علی صیادشیرازی" و "عبدالحسین برونسی" هم در زمره‌ی فرماندهانی بودند که در آغاز دفاع مقدس ۲۷ تا ۳۸ ساله بودند.
منبع: ایسنا
