به گزارش ایسنا، محوطه کلندی در مرکز روستای امروزی تیس، از توابع بخش مرکزی شهرستان چابهار، در ۵ کیلومتری شمال شهر چابهار و در محدوده سرزمینی منطقه آزاد چابهار واقع شده است. فصل دوم کاوش‌های باستان‌شناسی در این محوطه، اضطراری و نجات‌بخشی بوده که با همکاری منطقه آزاد چابهار و مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در حال انجام است.
نوذر حیدری که سرپرست هیأت باستان‌شناسی کلندی است، درباره ضرورت انجام کاوش نجات‌بخشی در این محوطه گفت: متاسفانه این محوطه در همه این سال‌ها باوجود شناخته بودن به ثبت نرسیده است و به واسطه قرار داشتن در مرکز روستا و ساخت‌وسازهای بی‌رویه و غیرقانونی و فاقد مجوزِ ساخت که از یک دهه پیش رشد بسیار فزایندهای داشته تقریبا در معرض نابودی کامل قرار دارد. بخش‌هایی از این محوطه (در حدود ۲۰ درصد) هنوز باقی مانده است که ضرورت دارد ضمن نجات دادن بخش‌های باقی‌مانده، از جزئیات و کم و کیف این استقرار اطلاعات بیشتری به دست آورد و مقدمات نجات‌بخشی و ثبت ملی آن فراهم شود و از دست‌اندازی بیشتر به آن جلوگیری شود.
این باستان‌شناس با بیان اینکه این محوطه برای نخستین بار در سال ۱۹۳۷ میلادی در نقشه توپوگرفی که «ارل اشتاین» از روستا و بندر تیس تهیه کرد، معرفی شد، افزود: محوطه از دو برجستگی شرقی و غربی تشکیل شده است که بخش‌های حاکم‌نشین بندر محسوب می‌شدند و بخش‌هایی از این دو برجستگی با وجود تفکیک اراضی و داشتن مالک شخصی هنوز ساخت‌وسازی در آنها صورت نگرفته است.
سرپرست هیأت باستان‌شناسی اظهار کرد: کاوش‌ها در برجستگی شرقی متمرکز و ترانشه‌ای به ابعاد ۱۰×۵ متر ایجاد شده است که حاوی عناصر متعدد معماری و فضاهای مختلف است و کاوش آن تا رسیدن به خاک بکر و کف فضاها ادامه خواهد یافت. قطعات سفال لعابدار و دارای کتیبه‌های قرآنی و اشیاء برنزی، شیشه و ... از جمله یافته‌های کاوش تا این مرحله هستند. مصالح اصلی ساخت عناصر معماری را قطعات ماسه‌سنگ تشکیل می‌دهد که در ابعاد مختلف هندسی تراش خورده و مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
این باستان‌شناس ادامه کاوش در کارگاه‌های کاوش‌شده در فصل نخست و رساندن آنها به خاک بکر، آگاهی از آثار مدفون در بخش‌های دست‌نخورده محوطه و مقدمات تهیه پرونده ثبتی آن، نجات‌بخشی آثار در معرض ساخت و ساز، کاوش و حفاظت آثار تاریخی مدفون در محدوده‌هایی که در معرض ساخت و ساز هستند، مستندنگاری و آسیب‌شناسی محوطه و ارائه آن به استان سیستان و بلوچستان و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری برای تأمین اعتبار بیشتر برای کاوش‌های باستان‌شناسی، حفظ، مرمت و احیاء آثار باقی‌مانده و نیمه تخریب‌شده، شناخت و بررسی دوره‌های تاریخی و استقراری در محوطه، تملک اراضی شناسایی واقع شده در محوطه و آماده‌سازی محوطه برای تبدیل به سایت موزه باستان‌شناسی را از اهداف این پروژه عنوان کرد.
بنابر گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، بندر تیس از پیشینه تاریخی طولانی دارد. با وجود اینکه تاکنون به لحاظ پژوهش‌های باستان‌شناختی و به طور مشخص کاوش، هیچ‌کار جدی در آن صورت نگرفته است، با این وجود پیشینۀ آن در منابع مکتوب به پیش از اسلام و سده‌های نخستین میلادی بازمی‌گردد. نام این بندر در متون تاریخی با املاهای مختلفی ثبت شده است که «تیز»، «طیس» و «تیس» از رایج‌ترین شکل نوشتاری نام این بندر است که املای نام «تیز» (Tiz) از بیشترین فراوانی برخوردار است. بر پایۀ برخی مشابهت‌های ظاهری در متون کلاسیک یونانی و تطبیق موقعیت جغرافیایی، برخی پیشنهاد داده‌اند که قدمت این نام ممکن است تا زمان هخامنشی به عقب بازگردد. غیر از این منابع کهن یونانی، کهن‌ترین سند تاریخی که به نام این بندر (تیز) اشاره کرده، کتاب صوره‌الارض، تألیف محمد بن موسی خوارزمی (۱۸۴-۲۳۲ قمری) است. همچنین کتب معتبر جغرافیدانان و مورخان بزرگ دیگری از سده‌های آغازین، میانه و متأخر اسلامی مانند اصطخری (سدۀ ۴ قمری)، در المسالک و الممالک، مقدسی (سدۀ ۴ قمری) در احسن التقاسیم به نام این بندر (تیز) اشاره کرده‌اند.
انتهای پیام
