علاقه‌مندان جدی آثار تجسمی به خوبی می‌دانند برپایی این رویداد چه اتفاق بزرگی است هرچند رسانه‌ها خیلی به آن اهمیت ندهند.«چشم در چشم» در پنج گالری موزه هنرهای معاصر در حال برگزاری است و پرتره‌ها از آثار گنجینه موزه انتخاب شده‌اند.
جمال عرب‌زاده، نمایشگاه‌گردانِ این رویداد، گفته شاید ده سال دیگر طول بکشد تا چنین آثاری در ایران به تماشا گذاشته شوند.او گفته پرتره اولین ژانری است که در تمامی دوره‌ها خلق شده و امروزه هم اهمیت و اعتبار خود را تا حد قابل‌توجهی حفظ کرده است.
عرب‌زاده با اشاره به اهمیت بررسی ژانر پرتره از منظر تحولات تاریخی گفته است: پرتره فارغ از تکنیک، یک ژانر تصویری است و زمانی که از آن سخن می‌گوییم درباره یک ژانر تصویری حرف می‌زنیم.در باور عامه، عکاسی در هنرِ مدرن و معاصر، به صورت گسترده‌ای جایگزین نقاشی و به طور مشخص، پرتره‌نگاری شد؛
با این وجود نقاشی نیز سعی کرد از طریق دیگر، پرتره‌نگاری را گسترش دهد و بر همین اساس می‌توان پرتره‌های دوره مدرن و معاصر را از ابعاد دیگری نگریست.
او افزود: نگاه به اثر از زاویه ارتباطِ درونیات و وضعیت روانی هنرمند با پرتره‌نگاری، حاصل پیچیدگی ارتباط پیچیده پرتره و خالق آن است که بسیار مورد توجه هنرمندان دوره مدرن و معاصر بوده است.
کیوریتور نمایشگاه «چشم در چشم» به دسته‌بندی آثار این نمایشگاه اشاره کرد و گفت: آثارِ نمایشگاه بر اساس تکنیک دسته‌بندی نشده‌اند و همین امر سبب شده به عنوان مثال اثر اندی وارهول در کنار اثر پیکاسو چیدمان شود؛ یا مثلا اثر سوررئال خوان میرو در کنار اثر کوبیسم پیکاسو و اثری از بهمن محصص را در یک ردیف ببینیم، چرا که آثار این هنرمندان ذیل پرتره‌های مدرن دسته‌بندی شده‌اند.
عرب‌زاده با بیان اینکه امروزه مدیومِ دیجیتال نقش مهمی در ژانر پرتره ایفا می‌کند، گفت: امروزه پرتره‌ها پیوند محکمی با هویتِ ما برقرار کرده‌اند و در فضای مجازی از نقشی اساسی برخوردارند و ارتباط تنگاتنگی با انسان امروز دارند.
او افزود: باید دید این پرتره‌ها که پیوندی عمیق با هویت انسان امروز دارند، در گذر زمان و تحت تاثیر هوش مصنوعی چه نقشی را ایفا خواهند کرد.امروزه آثار دیپ‌فیک را در فضای مجازی می‌بینیم که از پرتره‌های معروف جعل می‌شوند.
عرب‌زاده گفته: امیدوارم نمایش این آثار که با دقت انجام شده طولانی‌مدت باشد تا همه علاقه‌مندان به آنها دسترسی داشته باشند چون شاید برگزاری دوباره چنین نمایشگاهی به صورت خوشبینانه یک دهه دیگر انجام شود.
نمایشگاه «چشم در چشم» یکشنبه گذشته افتتاح شد و جمعیت زیادی خودشان را به موزه هنرهای معاصر رساندند تا از نزدیک آثار هنرمندان سرشناس را تماشا کنند.
محمد خراسانی‌زاده، مدیرکل هنرهای تجسمی و سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران، گفت این نمایشگاه یکی از غنی‌ترین نمایشگاه‌ها از آثار هنرمندان جهانی است که با رویکرد روانشناختی گردآوری و مدیریت شده است. هرکدام از نام‌های حاضر در این نمایشگاه برای برگزاری یک نمایشگاه مجزا کفایت می‌کند که همگی گرد هم آمده است.
در استیتمنت این نمایشگاه آمده است: «تصویری حاوی بازنمایی خصوصیات فردی سوژه؛ این عمومی‌ترین تعریف ارائه‌شده از یک پرتره است. در‌حالی‌که تاریخ پرتره‌نگاری مشتمل بر مفاهیمی فراتر از آن است در واقع پرتره یکی از عمومی‌ترین و کهن‌ترین اشکال تصویری است که خاستگاه آن را می‌توان تا تمدن‌های اولیه دنبال کرد. اولین ارجاعات بصری پرتره، عموما کارکردی نمادین داشتند، یعنی از همان ابتدا پرتره بر چیزی ورای ظاهر سوژه‌اش دلالت می‌کرد. تجلی ملموس یک خدای باستانی یا نمادی از یک حکمران خیلی زود ارتباط بین این ژانر تصویری و بازنمایی قدرت در جامعه آشکار و در تمدن‌هایی مانند مصر و یونان به صورتی گسترده به کار گرفته شد. همچنین کشف گستردگی ابعاد جایگزینی در پرتره امکان گسترش این قدرت نمادین را به عرصه‌ای فراتر از حیات سوژه یعنی مرگ مهیا ساخت؛ لذا سبب شد برای قرن‌ها پرتره‌ها قدرت نمادین مردگان را برای زندگان نمایندگی کنند. اگرچه آغاز این کارکرد پرتره از دوران باستان بود اما در پایان قرون وسطی و به واسطه پذیرفته شدن شمایل‌های مقدس (آیکن) در مسیحیت به اوج خود رسید؛ هرچند این جنبه گرایش به فردگرایی را در پرتره کم‌رنگ‌تر کرد.
بازگشت دوباره به فردگرایی که ثمره اومانیسم دوران رنسانس بود جان تازه‌ای به پرتره‌نگاری بخشید. نمایش فردیت در خصوصیات ظاهری سوژه در پرتره نه تنها مدیون تغییر نگاه به انسان، بلکه مرهون ابداع تکنیک‌های تصویری به‌ویژه در شمال اروپا بود. برخی از این ابداعات تصویری شامل رنگ روغن و ابزارهای اپتیکی مانند اتاق تاریک بود؛ امری که در قرن هفدهم به دوران شکوه پرتره‌نگاری با هنرمندانی مانند روبنس، ولاسکز و رامبراند ختم و موجب شد پرتره جایگاه مهمی در میان دیگر ژانرهای نقاشی در آکادمی پیدا کند. ابداع عکاسی در نیمه اول قرن نوزدهم اگر چه باعث شد پرتره بازنمایانه به‌تدریج از نقاشی به عکاسی مهاجرت کند اما هم زمان نقاشان پرتره را به کاوش در مسیری جدید واداشت. جهان پنهان روح سوژه این نمایشگاه با ارجاع به بعضی از مفاهیم دخیل در پرتره‌نگاری منتخبی از آثار پرتره هنر مدرن و معاصر ایران و جهان متعلق به گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران را به نمایش می‌گذارد.»
«چشم در چشم» آن‌گونه که اعلام شده فعلا تا 27 آبان‌ماه ۱۴۰۳، همه روزه به‌جز روزهای دوشنبه میزبان علاقه‌مندان خواهد بود.
