حافظه انسان می‌تواند امر رازآلودی باشد. برخی از رویدادهای زندگی بدون توجه به مدت زمانی که اتفاق افتاده‌اند در ذهن ما باقی می‌مانند، در حالی که ممکن است برخی اتفاقات روز قبل از یاد رفته و به خاطرآوردن آنها دشوار باشد.

مطالعه‌ای که به تازگی در مجله ساینس (science) منتشر شد، نشان می‌دهد که چرا این اتفاق می‌افتد. دانشمندان دریافته‌اند که مغز انسان و سایر پستانداران دارای سیستمی برای انتخاب است که کدام تجربیات زندگی به اندازه‌ای مهم هستند که در حافظه بلندمدت تثبیت شوند یا اجازه داده شود محو شوند.

آزمایش روی موش‌ها نشان داد که در ساعات بیداری، سلول‌های هیپوکامپ مغز با الگویی خاص به نام موج‌های تیز جرقه می‌زنند که تجربیات مهم برای حرکت را در حافظه بلندمدت در طول خواب علامت‌گذاری می‌کند. یعنی خواب نقش مهمی در تثبیت خاطرات در حافظه بلندمدت دارد.

به عنوان بخشی از این تحقیق، بوزاکی و همکارانش موش‌ها را در پیچ و خم‌هایی قرار دادند که در پایان برای آنهاهایی که با موفقیت به آن رسیدند، پاداش شیرینی وجود داشت. آن‌ها مشاهده‌کردند که وقتی موش‌ها برای خوردن خوراکی‌هایشان مکث می‌کردند، مغزشان موج‌های شدیدی را ایجاد می‌کرد که تا 20 بار تکرار شد. الگوی امواج تند در طول شب دوباره تکرار شد، فرآیندی که تجربه را به حافظه بلندمدت منتقل کرد. در هنگام خواب است که تجربیات مربوط به ساعات بیداری که مهم تلقی می‌شوند به خاطرات ماندگار تبدیل می‌شوند. محققان خاطر نشان کردند که این فرآیند برچسب‌گذاری در طول ساعات بیداری هم کاملا ناهشیار است. آنها افزودند:«مغز خودش تصمیم می‌گیرد، نه اینکه ما داوطلبانه تصمیم بگیریم».

آرامش لازم برای حافظه بلندمدت

این تحقیقات نشان می‌دهد که کارهایی وجود دارد که می‌توانیم برای افزایش احتمال ذخیره دائمی یک حافظه انجام دهیم.

بوزاکی پیشنهاد کرد ما به یک زمان آرامش نیاز داریم، زمانی که به هیچ چیز توجه دقیقی نداریم، در این زمان امواج تیز شکل می‌گیرند. این فرآیند بیداری بخش ضروری از ایجاد یک حافظه دائمی است. از نظر عملی و کاربردی، این بدان معناست که مثلا اگر به صورت پشت سر هم قسمت‌های یک سریال رو تماشا می‌کنید، احتمالا چیز زیادی از هیچ قسمت را به یاد نمی‌آورید به جز آخرین قسمتی که تماشا کرده‌اید. محققان پیشنهاد می‌کنند اگر فیلمی را تماشا می‌کنید و دوست دارید آن را به خاطر بسپارید، بهتر است بعد از آن به پیاده‌روی بروید.