امروزه نیروگاه‌های خورشیدی در سراسر جهان کم کم به بخشی جدایی‌ناپذیر از صنعت انرژی تبدیل شده‌اند. در کشور ما ایران نیز همین اتفاق کم و بیش در حال رخ دادن است. نیروگاه‌های خورشیدی بزرگ و کوچک ایرانی کم کم در گوشه و کنار ایران راه‌اندازی شده و شروع به کار کرده‌اند تا در آینده‌ای نه چندان دور شاهد استفاده کمتر از سوخت‌های فسیلی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در کشور باشیم اما آیا با بزرگترین این نیروگاه‌های خورشیدی در ایران آشنایی دارید؟ آیا می‌دانید بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران کجا واقع شده است؟ در این مقاله، با بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران آشنا می‌شوید.
در بهمن ماه سال ۱۴۰۱ خبری در خبرگزاری‌های ایران مخابره شد که توجه همه علاقه‌مندان به محیط زیست و انرژی‌های تجدیدپذیر را به خود جلب کرد. نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان در شرق اصفهان افتتاح شد. این نیروگاه در منطقه کوهپایه اصفهان احداث شد. منطقه کوهپایه در استان اصفهان و کویر مرکزی ایران یکی از مناطق آفتاب‌گیر و پرتابش محسوب می‌شود که در عین حال، دمای آن نسبتاً متعادل است.
تابش آفتاب فراوان در این منطقه از یک سو و تعادل نسبی دما از سوی دیگر سبب شده که کوهپایه اصفهان به بهترین نقطه از کویر مرکزی ایران برای راه‌اندازی نیروگاه خورشیدی تبدیل شود.
نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق در زمینی به مساحت ۱۲۰۰ هکتار یا ۱۲ کیلومتر مربع احداث شده است. اگر بخواهیم مقیاس این نیروگاه را در اندازه‌های ملموس‌تر بیان کنیم، باید بگوییم که این نیروگاه به اندازه ۲۰۰۰ زمین فوتبال مساحت دارد. این بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران با ۲۰هزارمیلیارد تومان یا ۴۰۰میلیون دلار سرمایه‌گذاری احداث شد و ۱میلیون پنل خورشیدی را در خود جا می‌دهد.
پنل‌های خورشیدی به کار رفته در نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه از نوع پنل‌های bifacial هستند که انرژی خورشیدی تابیده شده به سطح روی پنل و بازتابش آن از زمین و مناطق اطراف به پشت پنل را هم دریافت و به انرژی برق می‌کند. هر یک از این پنل‌ها حداکثر ۶۶۰ وات توان دارند که حداکثر توان پنل خورشیدی در دنیا به شمار می‌رود. پنل‌های خورشیدی فتوولتائیک این نیروگاه می‌توانند در طول سال در مجموع ۶۰۰ مگاوات برق تولید کنند.
نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق با تولید انرژی پاک به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز کمک می‌کند. این گازها که یکی از مهم‌ترین عوامل گرمایش جهانی هستند در شهری صنعتی مانند اصفهان بیش از همه تولید می‌شوند اما با آغاز به کار نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه میزان کاهش انتشار این گازها به ویژه مونوکسید کربن در طول سال به ۱میلیون تن خواهد رسید. بنابراین، و با توجه به ویژگی‌های این بزرگترین نیروگاه خورشیدی در ایران می‌توان امیدوار بود که آینده‌ای سبز و پایدار در این منطقه رقم خواهد خورد.
نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان به عنوان یکی از پروژه‌های شرکت صنایع نیرو و انرژی پاک فولاد (صناپ) در دو فاز به بهره‌برداری می‌رسد. فاز اول این پروژه در سال ۱۴۰۱ شروع شده و در سال ۱۴۰۳ به بهره‌برداری می‌رسد. در این فاز از ۱۲۰ مگاوات برق خورشیدی بهره‌برداری خواهد شد. فاز دوم پروژه نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق نیز تا پایان سال ۱۴۰۴ به بهره‌برداری خواهد رسید. در این فاز از ۴۸۰ مگاوات برق خورشیدی بهره‌برداری خواهد شد و فناوری توسعه پنل خورشیدی بومی‌سازی خواهد شد. همچنین، نیروگاه با فناوری بومی استقرار خواهد یافت.
در حال حاضر، نیروگاه خورشیدی فولاد مبارکه اصفهان در حال احداث است و تاکنون طبق گزارش‌های دریافت شده، نزدیک به ۳۰ درصد از کار احداث و بهره‌برداری از آن تکمیل شده است.
در حال حاضر، گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی یکی از مهم‌ترین مسائل روز دنیا به شمار می‌رود. این مسئله در کشور ما به ویژه در شهرهای صنعتی همچون اصفهان اهمیت بیشتری یافته است. بنابراین، بسیاری از کارشناسان محیط زیست به راه‌هایی فکر می‌کنند که بتوانند از انرژی پاک استفاده کنند و بدون ایجاد آلودگی یا حداقل با کمترین میزان آلودگی هوا انرژی مورد نیاز بخش‌های صنعتی و خانگی را تأمین کنند. یکی از این راه‌ها استفاده از انرژی تولید شده در نیروگاه‌های خورشیدی، بادی و نظایر آن است. همین دغدغه وجود یک نیروگاه بزرگ خورشیدی در شهری مانند اصفهان را ضروری‌تر می‌سازد.
از سویی دیگر، منابع انرژی بشر از گذشته تاکنون سوخت‌های فسیلی بوده‌اند. هر چند ایران از ذخایر نفتی و گازی فراوانی برخوردار است اما این منابع تا ابد پایدار نخواهند بود. در عوض، انرژی‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی می‌توانند جایگزین منابع انرژی تجدیدناپذیر شوند. بهره‌برداری از نیروگاه‌های خورشیدی مانند نیروگاه خورشیدی آفتاب شرق نیز به بهره‌برداری از انرژی خورشیدی به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تجدیدپذیر کمک می‌کند. این نیروگاه در مکان برتر از نظر جغرافیایی یعنی کوهپایه اصفهان این قابلیت را دارد که هم از انرژی حاصل از تابش نور خورشید در کویر مرکزی ایران بهره‌برداری شود و هم با دمای نسبتاً متعادل راندمان خوبی داشته باشد.
در آینده‌ای نه چندان دور، به جای نیروگاه‌های گازی و پالایشگاه‌های نفت شاهد مناظری از مزارع خورشیدی بزرگ در سراسر جهان خواهیم بود. انرژی خورشیدی به عنوان یکی از منابع انرژی تجدیدپذیر به بحران انرژی پایان می‌دهد و می‌تواند انتشار گازهای گلخانه‌ای را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. نیروگاه‌ها و مزارع خورشیدی بسیاری در گوشه و کنار دنیا ساخته شده یا می‌شوند. در ایران نیز این اتفاق در حال رخ دادن است و بزرگترین نیروگاه خورشیدی ایران یعنی نیروگاه آفتاب شرق کم کم به بهره‌برداری کلان می‌رسد. این نیروگاه که بیستمین نیروگاه خورشیدی در دنیا به شمار می‌رود، در منطقه کوهپایه که یکی از بهترین مناطق جغرافیایی برای ساخت مزرعه خورشیدی در ایران است، قرار دارد و با تولید ۶۰۰ مگاوات برق خورشیدی در آینده به سبزتر شدن ایرانی آباد کمک خواهد کرد.
