همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: خیلی از افراد که درگیر یکی از اختلالات روانی هستند و دارو مصرف می‌کنند، به محض این که عوارض و علائمی در خود مشاهده کردند، خودسرانه و بدون تجویز روانپزشک داروهای خود را قطع یا دوز داروها را کم می‌کنند. درحالی‌که درباره عوارض و خطرات قطع یا کاهش خودسرانه مصرف داروهای اعصاب و روان آگاهی مناسبی ندارند. موضوعی که می‌تواند بر سیر بیماری تاثیر منفی بگذارد و حتی آن را تشدید کند.

دکتر وحید شریعت، روانپزشک، متخصص اعصاب و روان و رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران در این باره به همشهری‌آنلاین می‌گوید: خیلی وقت‌ها زمانی که دوز دارو کم یا مصرف آن قطع می‌شود، احتمال برگشت علائم بیماری خیلی زیاد می‌شود. به خصوص زمانی که قطع ناگهانی رخ بدهد، ممکن است که تاثیر منفی روی سیر بیماری بگذارد. یعنی باعث شود که علائم بیماری با شدت بیشتری عود کنند. همان داروها اگر به تدریج قطع یا کم شوند، ممکن است عوارض شدیدی نداشته باشد. اما قطع ناگهانی داروهای حوزه روان معمولا بسیار مخرب است و تاثیرات خیلی بدی روی سیر بیماری می‌گذارد و در خیلی از موارد - بیماری را تشدید می‌کند. گرچه تاکید می‌کنم که قطع تدریجی داروها اگر با تجویز پزشک انجام شود، عوارضش خیلی کمتر است.

به گفته دکتر شریعت، قطع ناگهانی داروها علائم جسمانی هم می‌تواند ایجاد کند که معمولا شدید نیست و گذرا است.

عوارض قطع ناگهانی مصرف دارو

اما قطع ناگهانی مصرف داروهای اعصاب و روان یا کاهش دوز داروها توسط بیمار چه عوارضی می‌تواند برای او داشته باشد؟ دکتر شریعت در این باره توضیح می‌دهد: بسته به نوع داروها و نوع مشکل و اختلالی که فرد دارد، عوارض هم کمی متفاوت است. ولی به طور کلی می‌توان عوارض و مشکلات را به دو دسته تقسیم کرد؛ یکی خود عوارض قطع دارو است.

به گفته این روانپزشک، قطع بعضی داروها اصطلاحا علائم قطع مصرف ایجاد می‌کند. حالت‌ها و علائمی مثل بیقراری، بی‌خوابی، اضطراب و درمجموع حالت‌هایی که چند روزی فرد را دچار مشکل ‌می‌کند و اذیت می‌شود. اما اینها معمولا گذرا است و مشکل اصلی ما هم این مساله نیست. بلکه مساله عود علائم است.

بیشتر بخوانید؛

• اضطراب و افسردگی؛ شایع‌ترین اختلالات روانی در ایران

• از کجا بدانیم افسرده‌ایم یا نه؟

• ۱۳ علامت که نشان می‌دهد روان سالمی ندارید

یک توصیه به افرادی که تازه شروع به دارودرمانی کرده‌اند

خیلی از افراد وقتی برای اولین بار با تجویز پزشک، شروع به مصرف داروهای روان می‌کنند، دچار عوارضی می‌شوند که آنها را می‌ترساند و بنابراین عده‌ای خودسرانه داروهای خود را کم یا قطع می‌کنند تا از دست عوارض و علائم نجات پیدا کنند. اما دکتر شریعت در این زمینه می‌گوید: اگر عوارض و علائم ناشی از مصرف دارو شدید نباشد، معمولا با گذشت یک تا ۲ هفته بدن به آن داروها عادت می‌کند و علائم هم کمتر می‌شود. اما زمانی که علائم و عوارض ناشی از مصرف داروها شدید و آزاردهنده است، یا علائم حساسیت در فرد بروز کرده است یا دوز دارو زیاد است و بیمار باید فوری و بلافاصله با پزشکش تماس بگیرد. چون این طور وقت‌ها معمولا نیاز به تغییر دارو است. این موردی نیست که بگوییم حالا بیمار کمی ادامه بدهد، شاید حالش بهتر شود یا بدنش عادت کند.

رئیس انجمن علمی روانپزشکان ایران اتاکید می‌کند: اگر با مصرف داروهای روان، علائم حساسیت در فرد بروز کرد، گاهی لازم است فرد حتما به اورژانس مراجعه کند تا درمان مناسبش شروع شود. اما اگر علائم خفیف است، معمولا با کم کردن موقت دوز دارو یا تحمل یکی دو هفته – اگر قابل تحمل باشد – معمولا آن علائم برطرف می‌شوند.

کدام علائم شدید و آزاردهنده محسوب می‌شوند؟

دکتر شریعت در پاسخ به این که کدام علائم شدید محسوب می‌شوند، توضیح می‌دهد: علائمی مثل بیقراری خیلی زیاد، خواب‌آلودگی شدید، مشکلات گوارشی شدید و آزاردهنده، سردردهای شدید و هر حالت و علائمی که شدتش زیاد و غیر قابل تحمل باشد به گونه‌ای که زندگی روزمره فرد را مختل کند، طبیعی است که نمی‌شود انتظار داشت فرد آن داروها را با آن دوز ادامه دهد.

این متخصص اعصاب و روان ادامه می‌دهد: گاهی علائمی که فرد در خود می‌بیند، ناشی از تاثیر داروها است و ۳ تا ۶ هفته طول می‌کشد تا اثر داروها در فرد شروع شود. اکثر داروهای حوزه اعصاب و روان ۳ تا ۶ هفته زمان می‌برد تا اثربخشی خود را نشان دهند و باید صبر کرد تا بدن به آن عادت کند، اما عوارض داروها ظرف یکی دو هفته خود را نشان می‌دهد و طوری است که یا قابل تحمل است یا جوری است که باید درمانی برایش در نظر گرفت.

آیا بیمار می‌تواند خودسرانه دوز داروهایش را کم کند؟

این متخصص اعصاب و روان درباره این که آیا افراد می‌توانند خودسرانه دوز داروها را کاهش دهند، می‌گوید: افرادی که در شروع مصرف داروهای روان هستند، می‌توانند موقتا دوز برخی داروهای خود را که فکر می‌کنند دارد اذیت‌شان می‌کند، کم کنند. اما این در مورد همه داروها مصداق ندارد و فرد بهتر است حتما با پزشک خود مشورت کند و خودسرانه دوز داروها را کم نکند یا مصرف آنها را قطع نکند.