مراسم اختتامیه رویداد تولید مسئولانه و بهرهوری در روز 23 مهر ماه با حضور کارشناسان، فعالان صنعت و صاحبنظران حوزه پایداری توسط انجمن بهرهوری ایران، شرکت مدیریت دنیای رویداد نوین و به میزبانی اتاق ایران برگزار شد. رویدادی کم نظیر در کشور که با هدف ارائه راه‌حل و پاسخ برای تسهیل در مسیر توسعه پایدار ایران؛ برنامه‌ریزی گردیه بود.
بخشی جذاب از این رویداد برگزاری پنلهای گفتگو محور میان کارشناسان بود که در حاشیه رویداد توجه حاضرین را به خود جلب کرد. پنلهای گفتگویی که با رهبری امین سرتیپی مدیر ارشد پایداری و تعامل با ذی‌نفعان شرکت ایرانسل برگزار گردید. پنل(نشست) به برنامه ای گفته می‌شود که عده ای از کارشناسان با یکدیگر به تبادل نظر و ارائه راه حل درباره موضوعی خاص می‌پردازند. پنل اول رویداد تولید مسئولانه و بهرهوری با موضوع " پایداری و بهرهوری در چرخه حیات کالا / خدمات" برگزار گردید. جایی که سرکار خانم سمیه رضوی ( مشاور مرکز پایش مسئولیت اجتماعی و فرهنگی جهاد دانشگاهی شهید بهشتی) ، سرکار خانم نیلوفر رئیسی (مدیر پایداری گروه سن‌ایچ)، سرکار خانم معصومه تورانی ( پژوهشگر حوزه زنجیره تامین پایدار)، و دکتر ابوعلی گلزاری ( متخصص مدیریت پسماند و اقتصاد چرخشی ) حضور داشتند.
چرخه حیات کالا با Life Cycle به چرخه ی عمر یک کالا یا خدمت از زمان مطرح شدن به عنوان یک طرح اولیه تا زمان مصرف و دورریز اتلاق می‌شود که شامل مراحلی مانند شکل‌گیری ایده، برنامه‌ریزی، تامین و تدارکات، تولید، پخش،مصرف و دور ریز می‌شود. هر کدام از این مراحل می‌تواند ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی خاص خود را داشته باشد. لذا بحث و گفتگو در اینباره می‌تواند راه‌‌حل‌هایی را برای رفتارهای پایدار تر به بنگاه‌های اقتصادی ارائه دهد. در این نوشته به خلاصه ای از پیشنهادات و نقطه نظرات کارشناسان حاضر در این پنل(نشست) می‌پردازیم.
بر طبق آمار سازمان ملی استاندارد ۳۵۶۱ استاندارد به شکل بین المللی در حوزه تولید و مصرف مسئولانه منتشر شده است. من می‌خواهم راجع به گلوگاه بین مسئولیت پذیری و تولید صحبت کنم. در بحث فرآیندی اولین نکته درباره پایداری بحث تولید است. در بهرهوری ما به دنبال افزایش تولید هستیم اما در بخش پایداری مستقیما به مسئله بهرهوری اشاره نمی‌شود و می‌بایست مسائل دیگری را هم در نظر گرفت. اما پایداری به صورت مستقیم می‌تواند به افزایش بهرهوری کمک کند. در کل بحث رسیدن به پایداری از طریق بهرهوری کمی متفاوت است.
تقریبا از سال ۲۰۱۱ به بعد در هر استانداردی به موضوع مسئولیت اجتماعی نگاه متفاوتی شده است.مثلا Due diligence تکنیکی است که به سازمان‌ها گوشزد می‌کند در هر مرحله از فرایندهاشون باید تاثیرات منفی آن اقدام چه بالقوه و چه بالفعل را در نظر بگیرند. در عین حال باید تصمیمات و اقداماتی برای کنترل این اثرات را پیش بینی کرده و دستورالعمل آن را قبل از اجرای فرآیند تهیه کنند.
چرخه عمر یک محصول از ابتدای شکل‌گیری و فرایند تامین آن آغاز در زمان مصرف توسط مشتری به اتمام می‌رسد.یکی از بزرگترین معضلات ما صنعت نساجی و پوشاک است. مهم‌ترین موضوعات اول بحث fast fashion است و بعد از آن این موضوع که برخی از کمپانی‌های بزرگ با هدف کاهش هزینه‌های تولید فرایند تولید محصولات را به کشورهای در حال توسعه واگذار می‌کنند تا به این ترتیب هزینه کارگر، بیمه و نظارت بر کارگران کاهش پیدا کند و همچنین کشورهای محل استقرار این کمپانی‌ها، از این طریق خود را از آلودگی‌های محیطی ناشی از تولید پوشاک نیز دور نگه می‌دارند.
این موضوع سبب گسترش نابرابری و به کارگیری ناعادلانه نیروی کار شده است که در برخی موارد گریبان‌گیر شرکت‌های بزرگ نیز گردیده، به طور مثال که همین اتفاق تحریم محصولات شرکتی مثل نایکی را رقم زد. این امر باعث شده شرکت‌ها در امر زنجیره تامین و تولید مسئولانه‌تر رفتار کرده و با گسترش فعالیت‌های تحقیقاتی پایدارتر نمودن فرایند زنجیره تامین را دنبال کنند. این موضوع در ایران نیز به شکلی مشابه رخ داده است و گلوگاهی همانند عدم توجه کارفرمایان به قوانین کار یکی از موارد معضل زاست.
موضوع پایداری از لحظه‌ای که ایده و طرح تکوین و توسعه یک محصول مطرح می‌شود، آغاز می‌گردد. یعنی از نقطه‌ای که طرح و ایده مسیر را به سمت تولید طی می‌کند، زمانی که پس از تولید به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد ادامه‌دار است و حتی ممکن از پس از مصرف نیز پیوسته در جریان باشد. بنابراین این دید که تولیدکننده صرفا تا پایان مرحله تولید مسئولیت دارد، به طور کلی غلط است. تولیدکنندگان باید درک کنند تولید و سپس مصرف محصولاتشان و حتی دفع اصولی پسماندهای ناشی از آن، احتمالا چه اثراتی برای اجتماع، اقتصاد و محیط‌زیست دارد و چه فکر و چاره‌ای برای این اثرات می‌توان اندیشید. این موارد مختص یک صنعت خاص نیست و در همه صنایع صادق است.
به نظر من اگر بخواهیم نقاط پایداری در یک محصول را شناسایی کنیم، می‌بایست به مرحله طراحی و طرح اولیه برگردیم. در قدم اول می‌توانیم نقاط مرتبط با پایداری را شناسایی کنیم و به چگونگی اجرایی کردن اصول پایداری در ذات محصول بیاندیشیم و برای آن برنامه‌ریزی کنیم.
به طور مثال در صنعت غذا و نوشیدنی، مرحله اول کشاورزی است. با دانستن این موضوع به عنوان یک شرکت غذایی به این سمت حرکت می‌کنیم که محصولاتی را در اولویت تولید قرار دهیم که از لحاظ تنش‌های آبی یا موارد محیط‌زیستی اثر کمتری داشته باشند. حتی شاید بتوان از این طریق مزیت‌های رقابتی نیز ایجاد کنیم.یا حتی توسعه محصول همراه برنامه‌ریزی در زمینه بسته‌بندی مواد غذایی، می‌تواند به گونه‌ای باشد که پس از مصرف قابلیت بازیافت یا به‌کارگیری مجدد را دارا باشد.
به نظر می‌رسد ما آخرین نسلی هستیم که می‌توانیم تمدن ایرانی را حفظ کنیم. همه ما در ایران مانده‌ایم، در آن کار و تلاش می‌کنیم و عاشق ایران و خاکش هستیم. اما خاکی که هر روز شاهد فرسایش آن هستیم. کشوری که ۸۰ درصد از تالاب‌هایش در حال خشک شدن است، روستاهایش خالی از سکنه شده و همین موضوع این موضوع نشان از نابود شدن فرهنگ غنی روستاهایی را دارد که برای شکل گیری تمدن و زندگی هزاران سال وقت صرف شده است. لباس‌های محلی ما، گویش‌های محلی و فرهنگ‌های محلی در طی گذر این سال‌ها در حال نابود شدن هستند.
باید بدانیم که در طول تاریخ هیچ وقت اقتصاد و معضلات آن یک تمدن را از بین نبرده، بلکه این همیشه محیط زیست و نابودی آن بوده که منشأ از بین رفتن تمدن‌ها است. وضعیت فعلی محیط زیست ایران مشخص است. اما در راستای بهبود و حفظ آن، اقتصاد چرخشی می‌تواند یک راهکار برای ایجاد تاثیرات مثبت در چرخه حیات کالا باشد.
موردی که می‌تواند با مدیریت صحیح پسماندهای تولید و پس از مصرف به شرط اجرای صحیح قانون کمک کننده باشد.
رویداد تولید مسئولانه و بهرهوری 23 مهر ماه به همت انجمن بهرهوری ایران، شرکت مدیریت دنیای رویداد نوین و اتاق بازرگانی برنامه‌ریزی و اجرا شد.
