همشهری آنلاین - گروه سیاسی: برخی درآمدهای دولتها در همه کشورهای دنیا عجیب و غریب جلوه میکنند و سیاستمداران در همه کشورها در تعامل با مردم بر سر قیمتهای مالیاتی و عوارض چانهزنی میکنند. در برخی کشورهای غربی درآمدی تحت عنوان اصطلاحی مالیات گناه اشاره به دریافتیهای این دولتها از محل مصرف مخدرها، مشروبات و حتی نوشیدنیهای قندی دارد؛ آن چیزهایی که به تعبیر عامه ضرر دارند و مالیاتهای ویژه روی آن شاید باعث شوند مردم کمتر سراغ آنها روند. ارقام برخی از این مالیاتها بهنسبت برای برخی دولتها یا ایالات آمریکا قابل توجه بودهاند و از قرن بیستم مستمری ارزشمند این دولتها بودهاند ولی در این معادله با فشار هزینهها، مردم این مناطق مصرف دخانیات و مواد الکلی را کاهش دادهاند و برخی رسانههای انگلیسی همچون اکونومیست از کاهش درآمد متقابل دولتها در این رفتار پرهیزگارانهتر مردم در مقایسه با دهههای قبل گزارش میدهند.
بهعنوان مثال ایالت کالیفرنیا در ایالات متحده کسری بودجهای پیدا کرده است که سیاستمداران سعی میکنند آن را کاهش دهند. قوانین محلی افزایش مالیات را دشوار میکند و به اکثریت دو سوم نیاز دارد. بدتر از آن، منابع مالیای که زمانی قابل اعتماد بودند رو به اتمام است. پیشبینی میشود که با روی آوردن رانندگان به خودروهای برقی، درآمد مالیات بر سوخت به شدت کاهش یابد. درآمد حاصل از مالیات بر سیگار از سال۲۰۱۷ تاکنون ۵۰۰میلیون دلار یا ۲۹درصد کاهش یافته است. در حال حاضر عواید مالیات الکل نیز دارد کاهش مییابد. این یک نگرانی است: در حال حاضر، درآمدهای این سهگانه مالیاتی تقریبا نیمی از هزینهای است که دولت برای آموزش عالی هزینه می کند.
برخی کشورهای دیگر نیز در وضعیت مشابهی هستند. اتحادیه اروپا قصد دارد سوختهای فسیلی را به تدریج کنار بگذارد، حتی در شرایطی که وزارتهای دارایی آن همچنان به مالیات بر سوخت وابسته هستند. سازمان دیدهبان بودجه بریتانیا پیشبینی میکند که ناپدید شدن خودروهای بنزینی و دیزلی تا سال ۲۰۳۰ سالانه ۱۳میلیارد پوند (۱۷ میلیارد دلار) از درآمدهای مالیاتی میکاهد. در ۳۰اکتبر، ریچل ریوز، وزیر اقتصاد انگلیس از افزایش مالیات سوخت بریتانیا خودداری کرد، زیرا از واکنش منفی میترسید.
دریافتیهای انگلیس از سایر محصولات و فعالیتهای «بحثبرانگیز» شامل الکل، قمار، تنباکو و شکر از ۴.۵ درصد مالیات انگلیس به ۳.۵ درصد در دهه گذشته کاهش یافته است. دولتها سالها صرف مبارزه با گناه کردند و دوباره یاد آن افتادهاند.
در آغاز قرن بیستم، حدود ۹۰درصد از درآمد فدرال آمریکا از مالیات الکل و تنباکو تامین میشد. با بزرگتر شدن دولت، مالیاتهای عمومی رایجتر شدند و مالیات بر گناه بیشتر بهعنوان ابزاری برای تغییر رفتار استفاده میشد. اخیرا محبوبیت این مالیات دوباره افزایش یافته است، زیرا دولتها بیش از پیش نگران سلامت جمعیت خود شدهاند. در حال حاضر مالیات سیگار بیشتر از نصف قیمت یک پاکت سیگار را در بریتانیا تشکیل میدهد که به افزایش ۲۲۰درصدی هزینه یک پاکت سیگار در ۳۰سال گذشته انجامیده است. اگرچه مالیات بر سوخت بهطور دقیق همان مالیات بر گناه محسوب نمیشود، چون برای پرداخت هزینه تعمیر و نگهداری جاده وضع میشود، اما کاهش آنها ناشی از مبارزه با گناه مدرن است: انتشار دیاکسیدکربن.
تقریبا تمام مطالعات در مورد تاثیر مالیات بر گناه یک نتیجه دارند. بهعنوان مثال، یک بررسی دولت بریتانیا که به تاثیر مالیات بر نوشابهها میپردازد، نشان میدهد که تولیدکنندگان را وادار میکند تا محتوای قند محصولات خود را تا ۴۶درصد کاهش دهند. تغییرات اجتماعی نیز نقش مهمی را ایفا میکند، بهطوری که جمعیت سراسر جهان ثروتمند بهطور فزایندههای به سمت امساک از مصارف مضر رو میآورد. در سال۱۹۸۰، ۳۳درصد آمریکاییها سیگار میکشیدند. اکنون فقط ۱۲درصد این کار را انجام میدهند.
در مورد حفره روبهرشد بودجه چه باید کرد؟ افزایش مالیات بر گناهان موجود یک انتخاب آشکار است. مشکل این است که انجام این کار باعث تغییر رفتار و کاهش بیشتر درآمد میشود. بهعنوان مثال، کالیفرنیا از سال۲۰۱۹ هر سال مالیات سوخت خود را افزایش داده است. بودجه بریتانیا در ۳۰اکتبر از عوارض سنگینتری بر مشروب، سیگار و نوشابهها خبر داد. اسلواکی در سپتامبر قوانین جدیدی برای افزایش مالیات بر نوشیدنیهای شیرین و محصولات تنباکو تصویب کرد؛ یکی از مجموعه اقداماتی که رابرت فیکو نخستوزیر این کشور میگوید به حل مشکلات بودجه این کشور کمک خواهد کرد.
همچنین جستجو برای گناهان جدید برای مالیات ادامه دارد. در بودجه، ریچل ریوز وزیر اقتصاد انگلیس عوارض گمرکی جدیدی بر سیگارهای الکترونیکی وضع کرد (کمی کمتر از سیگارهای واقعی). عادتهای بد فعلی در آمریکا ماریجوانا و قمار ورزشی است. بسیاری از ایالتها هر ۲ را در دهه گذشته قانونی کردهاند که تا حد زیادی بهواسطه چشمانداز درآمدهای مالیاتی فوقالعاده فریفته شدهاند.
در سال ۲۰۲۲ کالیفرنیا ۲برابر مالیات بر ماری جوانا، درآمد کسب کرد. جک ایوانز، نویسنده لایحهای که شرطبندی ورزشی را در سال۲۰۱۸ در واشنگتندیسی قانونی کرد، گفت: فقط امیدوار باشیم که افراد زیادی قمار کنند و ما پول زیادی به دست آوریم.
جایگزینی مالیات بر سوخت چالش سختتری است. مالیات این مساله که رانندگان باک خودروی خود را پر میکنند، ساده و منصفانه است: کسی که زیاد رانندگی میکند و در نتیجه جاده ها را فرسوده میکند، مالیات بیشتری هم میپردازد.
مالیاتهای ثابت بر روی ثبتنام وسایل نقلیه برای کسانی که زیاد رانندگی نمیکنند، سنگینی میکند. یک خودروی الکتریکی را میتوان در هر مکانی شارژ کرد و تشخیص برق مورد استفاده برای این هدف را دشوار میکند. گزینه دیگر این است که از رانندگان به ازای هر مایل رانندگی شارژ دریافت شود. ویرجینیا در حال آزمایش چنین رویکردی است، اما برنامه داوطلبانه آن تنها ۳۰هزار شرکتکننده از ۶میلیون راننده دارد و ایالت در این پروژه ضرر میکند.
پرخورها، قماربازها و گازسوزها ممکن است در موقعیت ضعیفی برای جروبحثکردن قرار داشته باشند، اما حتی گناهکاران هم حق رای دارند، همانطور که ریوز زمانی که از افزایش هزینه سوخت خودداری کرد نسبت به این موضوع آگاهی بود. و سیاستگذاران میخواهند از یک گناه از طرف خودشان اجتناب کنند: طمع.