درسال های اخیر هزینه مسکن خانوار شهری به شدت افزایش پیدا کرده است و افراد باید بیش از نیمی از درآمد ماهیانه خود را صرف داشتن سقف بالای سر کنند. این درحالی است که برنامه های دولت ها نیز دوایی از درد مسکن حل نکرده و چالش های این حوزه همچنان به قوت خود باقی است. 

به گزارش سرویس اقتصادی تابناک، طبق گزارش مرکز آمار ایران، سهم هزینه مسکن در سبد هزینه‌ای خانوار شهری کشور در سال ۱۴۰۲ به ۴۲.۴ درصد رسید که بیشترین هزینه را برای خانوار‌ها به شمار می رود. این در حالی است که بر اساس شاخص‌های جهانی، خانوار‌هایی که سهم مسکن در سبد هزینه‌های آنها بیش از ۳۰درصد باشد، دچار فقر مسکن هستند. پس با این حساب، سهم هزینه مسکن خانوار شهری در سال ۱۴۰۲ در حدود ۱۲.۴ واحد درصد بیشتر از استاندارد جهانی محسوب می شود. این امر بدان معنی است که هزینه‌های مسکن به قدری زیاد است که خانوار مجبور می‌شود سهم سایر بخش‌ها را کم یا حذف کند.

۵ میلیون واحد کسری واحد مسکونی داریم

بیت الله ستاریان، کارشناس مسکن در خصوص افزایش فقر مسکن به تابناک گفت: شاخص مسکن در سبد خانوار سرسام آوار شده است و افزایش هزینه‌های زندگی به گونه‌ای پیش می‌رود که باید یک نفر کار کند تا هزینه‌های مسکن را پرداخت کند و دیگران مخارج زندگی را بپردازند. 

وی علت افزایش هزینه‌های مسکن را به نساختن مسکن طی سال‌های اخیر مرتبط دانست و ادامه داد: یکی از مهم‌ترین دلایل گرانی خانه، نساختن مسکن بر اساس نیاز است به طوری که سالانه به بیش از ۱ مییلیون تا ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی نیاز داریم که در بهترین شرایط بخش خصوصی به عنوان متولی اصلی ساخت مسکن بتواند تنها ۶۰۰ هزار واحد مسکوونی را تولید کند و بیشتر از این میزان ظرفیت تولید نداریم.

عضو سابق هیات علمی دانشگاه تهران افزود: درحال حاضر بیش از ۵ میلیون واحد خانه کسری داریم و همین کسری ساخت، تاثیر خود را روی قیمت و یا رایج شدن شکل‌های دیگری از زندگی نامتعارف مانند کپرنشینی، چادرنشینی، پشت بام خوابی یا مسکن‌های اشتراکی می‌انجامد. 

اقتصاد کلان، بازیگر اصلی بازار مسکن

ستاریان به نقش تصدی گری دولت انتقاد کرد و بیان داشت: تجربه ناموفق نقش تصدی گری دولت در بخش مسکن آثار نامطلوب اش را بر مسکن گذاشته است. بنابراین دولت به جای نقش تصدی گری سعی کند تا تسهیل گر این بخش باشد. 

به گفته این کارشناس حوزه مسکن، مشکل کمبود مسکن موضوعی است که به اقتصادکلان مرتبط است و زمانی که تقریبا نیمی از سبد هزینه‌های خانوار به مسکن اختصاص می‌یابد می‌توان گفت که خانوار‌ها از دیگرهزینه‌ها مانند سلامت، آموزش و تفریحات باید کم کنند و سهم کمتری به این هزینه‌ها بدهند درحالی که براساس نرخ شاخص‌های جهانی تنها با ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت باید بتوان هزینه اجاره مسکن را تامین کرد، اما درایران کل درآمد روز صرف اجاره خانه می‌شود. 

به ده ها ابزار مالی درحوزه مسکن نیاز است

وی اظهار داشت: با این اقتصاد بسته و دارای رشد منفی نمی‌توان مشکل مسکن را حل کرد چراکه ساخت سالیانه ۱ میلیون مسکن نیازمند اقتصاد باز است و همچنین به ده‌ها ابزار مالی مانند بازار‌های رهنی، امکان اوراق مشارکت، فاینانس در بخش ساختمان و ... نیاز است که با اقتصاد انحصاوری و دولتی فعلی نمی‌توان کاری از پیش برد. 

ستاریان به نرخ استاندارد جهانی فقر مسکن اشاره کرد و گفت: فقر مسکن مشکل بسیاری از مردم است و به دلیل بالابودن هزینه‌های زندگی افراد نمی‌توانند مسکن مناسب تهیه کنند این درحالی است که مسکن جزء کالا‌های زیستی است و درصورت فقدان آن یا حیات اجتماعی افراد از بین می رود و با معضل خانواده از هم گسیخته یا خانه‌های اشتراکی مواجه خواهیم شد. 

این کارشناس بازار مسکن افزود: اثرات دیگر افزایش هزینه‌های مسکن برای خانوار در دراز مدت باعث مشکلات اقتصادی و فرهنگی متعددی می شود؛ برای مثال فقر مسکن می‌تواند موجب کوچ معکوس منفی به سمت شهر‌های کوچک شود که خود مولد بسیاری از آسیب‌های روحی و روانی به افراد است.