بخشنامه سازمان توسعه تجارت درباره رجیستری گوشیهای آی‌فون مسافری که روز سه‌شنبه منتشر شد، موج تازه‌ای از تقاضای خریداران برای خرید این گوشی‌ها را به همراه آورد. این سازمان در بخشنامه خود تاکید کرده که امکان ثبت تلفن همراه با نشان تجاری اپل با رویه مسافری فراهم شده است؛ موضوعی که رسانه‌ها و کارشناسان این حوزه آن را سرآغازی بر رجیستری تمام گوشیهای اپل دانستند و حالا در انتظار هستند تا بخشنامه‌ها و مصوبه‌های جدیدتری به کمک بازار این برند در ایران بشتابد. البته نکته‌ای نیز در این بخشنامه ذکر شده بود که در دقایق اولیه کمتر مورد توجه قرار گرفت؛ موضوعی که نشان می‌داد سازمان توسعه تجارت گوشیهای مسافری را نیز غربال کرده و همه این آی‌فون‌ها در شرایط رجیستری قرار ندارند.
هفته پیش محمدعلی دهقان‌دهنوی، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه تجارت، اعلام کرده بود که امکان اظهار اولیه در گمرک تنها برای آن دسته از افرادی میسر است که آی‌فون خود را از ابتدای آبان ماه با رویه مسافری به کشور وارد کرده باشند. اکنون نیز امکان رجیستری فقط برای آن دسته از آی‌فون‌هایی فراهم شده است که از آبان‌ماه وارد کشور شده باشند. وجود این نکته در بخشنامه سازمان توسعه تجارت بار دیگر ابهامی را برای صاحبان این برند به وجود آورد. دارندگان مدل‌های مختلف آی‌فون می‌خواهند بدانند تکلیف گوشیهای اپلی که پیش از این تاریخ از طریق رویه مسافری به کشور وارد شده‌اند و سازوکار رجیستری آنها چگونه خواهد بود. مهدی عبقری، دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «آی‌فون‌هایی که پیش از موعد مقرر شده به کشور وارد شده‌اند شامل حال بخشنامه فعلی سازمان توسعه تجارت نیستند و باید روش جدیدی برای باقی گوشیهای اپل طرح‌ریزی شود. یکی از این سازوکارها می‌تواند رفت‌وبرگشت مسافران و ورود دوباره گوشیهای آی‌فون از طریق مسافری باشد. با این حال در مجموع نمی‌توان قانون را دور زد و باید رویه خاصی مصوب شود.»
البته ایده ورود دوباره آی‌فون‌های مسافری به کشور برای فعال‌سازی از سوی برخی کارشناسان مورد انتقاد قرار گرفته است و به اعتقاد آنها این سازوکار برای همه متقاضیان رجیستری گوشیهای اپل مقدور نیست و دولت باید در این خصوص تجدیدنظر کند. پیش از این نیز در پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» فعالان این حوزه به مردم توصیه می‌کردند که باید برای رجیستری دیگر گوشیهای اپل منتظر باشند. روح‌الله لطیفی، سخنگوی سابق گمرک درباره تکلیف رجیستری گوشیهای مسافری آی‌فون که پیش از ابتدای آبان ماه امسال به کشور وارد شده‌اند، به «دنیای اقتصاد» گفته بود: «ممنوعیت برای گوشی‌هایی که ورود آنها به کشور ممنوع است، دو صورت دارد؛ یکی از آنها ممنوعیت رجیستر و دیگری ممنوعیت برای ورود به کشور است. اگر کسی پیش از این با خود آی‌فون وارد کشور می‌کرد ممنوع نبود، اما فعال‌سازی آن ممنوع محسوب می‌شد. اکنون گفته شده که از ابتدای آبان امکان رجیستری به برخی داده می‌شود، اما این به این معنا نیست که این فرصت به همه تعلق می‌گیرد.»
از سوی دیگر، انتشار اخبار مربوط به رجیستری گوشیهای آی‌فون وارد شده با رویه مسافری بار دیگر ابهامات در خصوص زمان ثبت اظهار گمرکی و رجیستری گوشیهای آی‌فون را پررنگ کرده است. موضوعی که محمدرضا فرجی‌تهرانی، رئیس اتحادیه فناوران رایانه و عضو هیات رئیسه اتاق اصناف تهران، آن را مرتبط با وظایف وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌داند. او در این باره به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «به نظر می‌رسد وزارت صمت تصمیم گرفته که ابتدا به دلیل زمان‌بر شدن بیش از حد ثبت سفارش و واردات تلفن‌های همراه، تعیین تکلیف این گوشی‌ها در اولویت قرار بگیرد، سپس تکلیف ثبت سفارش‌های جدید گوشیهای آی‌فون را مشخص کند.» فرجی در ادامه با بیان این مطلب پیش‌بینی می‌کند که امکان رجیستری آی‌فون‌هایی که از طریق رویه تجاری به کشور وارد می‌شوند، از نیمه دوم آذرماه یا نیمه اول دی ماه فراهم شود. پیش از این، عبدالمجید دهقانیان، مدیرکل دفتر ارزش گمرک نیز در مصاحبه با «دنیای اقتصاد» در خصوص زمان اعلام ارزش تجاری آی‌فون بیان کرده بود که تعیین ارزش نیازمند شروطی است که زمان می‌برد، مانند بررسی آن در وزارت صمت. به همین دلیل ابتدا ارزش گمرکی رویه مسافری آی‌فون اعلام شده است و در آینده ارزش تجاری آن نیز مشخص می‌شود.
ممنوعیت واردات و عدم رجیستری گوشیهای آی‌فون طی دو سال گذشته بازار این برند را در ایران تحت تاثیر قرار داده و موانع بسیاری برای آن به وجود آورده است. در حال حاضر کارشناسان و فعالان ارزیابی مثبتی از تعیین تکلیف نسبی رجیستری این مدل گوشی‌ها دارند. رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل و فعال این حوزه درباره تاثیر رجیستری گوشیهای آی‌فون مسافری در بازار به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «رجیستری گوشیهای آی‌فون حتی در قالب مسافری می‌تواند تاثیرات مثبتی در بازار داشته باشد. این اتفاق می‌تواند فضای مثبتی برای ارزش‌‍‌گذاری مدل‌های قبلی گوشیهای آی‌فون ایجاد کند. همچنین اگر مسیر رجیستری تمامی مدل‌های آی‌فون هموار شود، بازار تلفن همراه رونق پیدا می‌کند و بازار باقی برندها را نیز به حرکت می‌اندازد. بر اساس قانون، کالای مسافری نباید خرید و فروش شود، اما این اتفاق می‌افتد، خرید و فروش صورت می‌گیرد و تاثیر نهایی خود را بر بازار خواهد گذاشت.»
البته به نظر می‌رسد همین حالا نیز انتشار اخبار مربوط به رجیستری آی‌فون‌های مسافری تاثیر خود را بر تصمیم‌گیری مردم برای ورود به بازار گذاشته است. بر اساس داده‌هایی که یکی از پلتفرم‌های مطرح کشور در حوزه تجارت الکترونیک منتشر کرده است بعد از اعلام خبر رجیستر شدن آی‌فون۱۶ تعداد ۱۵هزار نفر از کاربران دیجی‌کالا گزینه «موجود شد به من اطلاع بده» آی‌فون ۱۶، ۱۶پرو و ۱۶پرومکس را فعال کرده‌اند. این در حالی است که پیش از این بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌داد انتشار اخبار ضد و نقیض درباره رفع ممنوعیت واردات آی‌فون و رجیستری گوشیهای اپل بازار خرید و فروش این برند را در رکود فرو برده بود؛ موضوعی که تا ساعت‌های پیش از انتشار بخشنامه سازمان توسعه و تجارت نیز بر بازار تاثیر گذاشت. فعالان بازار موبایل همچنین خبر از کاهش ارزش سری 13 آی‌فون می‌دادند که پیش از اخبار مربوط به رجیستری آخرین مدل رجیستر شده محسوب می‌شد و صعود قیمت چشمگیری را تجربه کرده بود و حالا به نظر می‌رسد اخبار مربوط به رجیستری آی‌فون‌های مسافری، بار دیگر بازار این گوشی تلفن همراه را تحت تاثیر قرار دهد.
