به گزارش اقتصادنیوز، نیویورک تایمز با انتشار گزارشی مدعی شد که تروئیکای اروپایی و ایالات متحده اقدام مدعی اند که ایران را به واسطه پیشرفت برنامه هسته ای اش تحت فشار قرار خواهند داد تا اعتبار ناظر هسته‌ای جهان را پیش از بازگشت دونالد جی. ترامپ به کاخ سفید تقویت کنند.در همین راستا ایالات متحده و سه کشور اروپایی - بریتانیا، فرانسه و آلمان - روز سه‌شنبه قطعنامه‌ای ارائه کردند که در آن ایران را به دلیل ادعایی امتناع از پاسخ به سؤالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سازمان نظارت بر فعالیت های هسته‌ای سازمان ملل، درباره فرایند عنی سازی در ایران را به چالش کشیدند. این در حالی است که تهران همزمان با برگزاری نشست شورای حکام اعلام کرد که در صورت توقف اقدامات خصمانه اروپا، حاضر است درصدغنی سازی اورانیوم را تا سطح 60 درصد نگاه داشته و با برخی از بازرسان آژانس همکاری داشته باشد.
هراس تروئیکای اروپایی از توافق تهران با ترامپ
به ادعای نیویورک تایمز قطعنامه ضد ایرانی در نشست عادی شورای حکام به رای گذاشته خواهد شد و اگر تصویب شود، در نهایت می تواند به تنش ها میان تهران و غرب دامن بزند.این قطعنامه در پی انتشار گزارشی در آژانس در اوایل این هفته ارائه شد؛ گزارشی که در قابش جزئیات گسترش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران که به ادعای نهاد ناظر اتمی موجب شده تا تهران در آستانه گریز هسته ای قرار داشته باشد و تلاش‌های مستمر این کشور برای جلوگیری از نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر پیشرفت برنامه هسته ای اش تعریف شده؛ داده هایی ادعایی که ایران بارها بدان اعتراض داشته و ادعاهای ارائه شده در این باره را به چالش کشیده است.
با این همه به ادعای این نشریه آمریکایی کشورهای غربی برای تحت فشار قرار دادن ایران خیز برداشته اند چرا که نگران هستند که تداوم رویکرد ایران تهدیدی جدی برای معاهده منع گسترش سلاح های هسته ای باشد و اعتبار آژانس بین المللی انرژی اتمی را تضعیف کند. همزمان تحلیلگران مدعی اند کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا با توسل به رویکرد سخت گیرانه ایران را تحت فشار قرار دهند، چرا که به باورشان این احتمال وجود دارد که ایالات متحده با بازگشت ترامپ به کاخ سفید وسوسه شده و با پیروی از رویکردی منعطفانه زمینه را برای توافق جدید با تهران هموار کند؛ توافقی که به ادعای تروئیکای اروپایی قادر است نقش آژانس بین المللی انرژی اتمی را تحت تاثیر قرار دهد. از همین رو به ادعای ناظران، ایالات متحده تا پیش از انتقال قدرت از بایدن به ترامپ تصمیم گرفته تا از قطعنامه ادعایی حمایت کند.
پلن تروئیکای اروپایی
همزمان متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت: «ما پیش از نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با شرکای خود در اروپا(فرانسه، آلمان و بریتانیا) هماهنگ هستیم و قویا از تلاش‌ها برای پاسخگو کردن ایران حمایت می‌کنیم. به ادعای نیویورک تایمز کمتر از 1 درصد اورانیوم موجود در طبیعت، فرم رادیواکتیوتر است که به نام U-235 شناخته می شود. غنی سازی اورانیوم برای فعالیت نیروگاه های هسته ای بین 3 تا 5 درصد است و برای برخی از انواع تحقیقات تا 20 درصد می تواند افزایش یابد. این در حالی است که یک بازیگر برای گریز هسته ای به غنی سازی تا 85 درصد U-235 یا بیشتر نیاز دارد.ایران با پیشنهاد محدود کردن تولید اورانیوم غنی شده تا سطح 60 درصد - و ابراز تمایل برای پذیرش چهار بازرس جدید آژانس به عنوان جایگزینی برای بازرسانی که ایران حضورشان را ممنوع کرده، به دنبال جلوگیری از افزایش تنش ها است. با این حال کارشناسان مدعی اند اورانیوم 60 درصدی را می توان در مدت زمان نسبتاً کوتاهی افزایش داد و در آستانه گریز هسته ای قرار گرفت.با این همه هستند گروهی دیگر که رویکرد منعطف تهران را نمادین می دانند و می گویند تهران با توسل به این رویکرد نشان داده که خواهان رایزنی با دولت جدید آمریکا است تا بدین با پذیرش برخی از محدودیت ها در ارتباط با برنامه هسته ای خود زمینه را برای عبور از تحریم ها هموار سازد.
با این حال، ایران هشدار داده که رد صورت تصویب قطعنامه ادعایی از رویکرد تلافی جویانه پیروی کرده و بعید است که از پیشنهادها برای محدود کردن غنی سازی پیروی کند.از همین رودیپلمات ها و تحلیلگران می گویند که همه منتظرند ببینند ترامپ پس از بازگشت به قدرت از چه نوع سیاستی در ارتباط با ایران پیروی خواهد کرد.الی گرانمایه، کارشناس مسائل ایران در شورای امور خارجه اروپا در این باره مدعی است: اروپایی‌ها می‌خواهند به ترامپ نشان دهند که از همکاری با او در باب سیاست جدید سختگیرانه در قبال ایران خوشحال هستند، تروئیکای اروپایی نمی خواهند ترامپ آنها را کنار زده و بستر را برای توافق با تهران هموار کند.در همین راستا این فرض ادعایی وجود دارد که ترامپ به عنوان رئیس جمهور مجدداً تلاش خواهد کرد فشار اقتصادی بر ایران را افزایش دهد تا با توسل به توافقی سخت گیرانه تر از توافق 2015 محدودیت های اعمالی بر برنامه هسته ای ایران را افزایش دهد.ترامپ پیشتر منتقد جدی برجام بود و این توافق را ضعیف خواند و در سال 2018 از آن خارج شد و تحریم‌های آمریکا علیه ایران را دوباره اعمال کرد. سیاست "فشار حداکثری" او در آن زمان ایران را به پشت میز بازنگرداند. پس از او جو بایدن نیز نتوانست زمینه را برای احیای برجام هموار سازد.
دیدار پرحاشیه!
به ادعای نیویورک تایمز، پس از خروج آمریکا از برجام و انفعال اروپا در باب اجرای تعهدات برجامی، ایران به طور پیوسته ذخایر اورانیوم بسیار غنی خود را افزایش داده که به ادعای این نشریه موجب شده تا تهران در آستانه گریز هسته ای قرار بگیرد. این در حالی است ایران تاکید دارد که برنامه هسته‌ای‌اش غیرنظامی است به دنبال دستیابی به سلاح هسته ای نمی باشد.اما دیپلمات ها و تحلیلگران مدعی اند که اکنون تصور می شود که ایران به فشارهای اقتصادی و جنگ در منطقه، به دنبال تنش زدایی و تعریف رویکردی جهت عبور از تحریم ها است. در همین راستا در ایران دو گفتمان برجسته شده؛ گفتمانی که خواهان تغییر دکترین هسته ای است و گفتمان دیگر که بر تنش زدایی و رایزنی با لحاظ کردن خطوط قرمز تاکید دارد.دیپلمات ها و تحلیلگران ادعا کردند که این احتمال بالا است که ایران با اروپایی ها برای مذاکره مستقیم بر سر توافق هسته ای جدید با واشنگتن رایزنی داشته باشد . اما نکته این است که ایران خواهان توافقی است که در قابش منافع اقتصادی اش تامین و به واسطه اش ایالات متحده و اسرائیل متعهد شوند که از حمله ادعایی به تاسیسات هسته ای و نفتی اش خودداری کنند.
مقامات اروپایی و ایران در ماه سپتامبر در سازمان ملل متحد، پس از درگذشت ابراهیم رئیس، رئیس جمهور پیشین ایران و انتخاب مسعود پزشکیان به عنوان چهره ای معتدل، برای گفتگو در مورد تنش زدایی و تعامل مجدددیدار داشتند، اما در این زمینه پیشرفت چندانی حاصل نشده است.به ادعای نیویورک تایمز در چنین شرایطی اروپایی‌ها از دیدار مخفیانه ایلان ماسک و سفیر ایران در سازمان ملل در 11 نوامبر، که اولین بار در نیویورک تایمز گزارش شد، متعجب شدند، دیداری که نشان‌دهنده تلاش‌های اولیه آزمایشی دولت دوم ترامپ برای کاهش تنش‌ها قلمداد می شود.این ادعا در حالی رسانه ای شد که تهران هرگونه دیدار با مقام های امریکایی را تکذیب کرد.گرانمایه و کورنلیوس ادبهر، کارشناس ایران فعال در بنیاد کارنگی اروپا مدعی شدند که همزمان با مواضع پیچیده غرب، بحث ها در ایران در باب گفتمان هسته ای نیز متفاوت می باشد.
مقدمه چینی برای فعال شدن ماشه؟
به ادعای این نشریه برخی صداها می گویند که ایران شانس بیشتری برای مذاکره با رئیس جمهور جمهوری خواه دارد که می خواهد از جنگ جلوگیری کند و کنگره را کنترل نماید. به ادعای این گروه، رایزنی با آمریکا شاید آخرین فرصت برای تنش زدایی باشد و امید این است که به واسطه گفتگوها منافع اقتصادی ایران تامین گردد.برخی دیگر، که عمدتا چهره های محافظه کار هستند، استدلال می کنند که نمی توان به غرب اعتماد کرد و ایالات متحده یک قدرت رو به زوال است. آنها همچنین براین باورند که اسرائیل آنقدر جسور شده که ایران باید در مسیر بازدارندگی هسته ای حرکت کند.ادبهر مدعی است: «ایران در شرایط اقتصادی سختی قرار دارد، و علنی بودن بحث ها از عدم اطمینان سیاست‌گذاران در ایران حکایت دارد.» با این حال گروهی دیگر این ادعا را رد کرده و با استناد به واکنش مقام های ایران می گویند، تهران برای هرسناریویی آماده است و در صورتی که شرایط برای رایزنی هموار نشود، می تواند به گزینه های سخت گیرانه ای متوسل شود.
به ادعای نیویورک تایمز هر اتفاقی که برای مذاکرات هسته ای رخ دهد، موضوع پایبندی به ان پی تی و همچنین نظارت بازرسان آژانس موضوعیمتفاوت است. اروپایی‌ها و مقام های واشنگتن بر این باورند که کنار گذاشته شدن تعهدات تسط ایران، از یک طرف معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را تحت تاثیر قرار خواهد داد و از طرفی دیگر رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه را کلید خواهد زد.در این میان گزارش‌های آژانس به وضوح نشان می‌دهد که ایران نخواسته تا سؤالات مربوط به منشأ مواد هسته‌ای ادعایی اعلام‌نشده که قبلاً در ایران پیدا شده بود را حل و مجوز تعبیه تجهیزات نظارتی از جمله دوربین‌هایی که در ژوئن 2022 برداشته بودند، را صادر کند.به ادعای نیویورک تایمز در صورت تصویب قطعنامه ادعایی، آژانس باید گزارشی جامع در باب برنامه هسته ای ایران ارائه داده و رد قابش به سوال ها در باب فعالیت های تهران در این باره بپردازد. علاوه بر این این قطعنامه می تواند زمینه را برای بازگشت تحریم های معلق هموار ساخته و بستر را برای فعال شدن ماشه در اکتبر 2025 هموار سازد.
