به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی (Hawksbill turtles)، به‌عنوان یکی از گونه‌های دریایی در معرض خطر انقراض، نه تنها از زیبایی‌های خلیج فارس هستند بلکه نقشی حیاتی در حفظ تعادل اکوسیستم‌های دریایی ایفا می‌کنند.
این لاک پشت ها با ویژگی‌های خاصی چون پوسته سخت و منقار مانند خود، در مناطق ساحلی و مرجانی خلیج فارس از جمله جزایر قشم، کیش و هرمز مشاهده می‌شوند. اما تهدیدات جدی که در این سال‌ها متوجه این گونه بوده، نشان از نیاز فوری به تدابیر حفاظتی بیشتر دارد.
سازمان محیط‌زیست ایران از اوایل دهه 1370 برنامه‌هایی را برای حفاظت از این لاک‌پشت‌ها آغاز کرده است. این اقدامات که بیشتر بر پایش جمعیت و حفاظت از ساحل‌های تخم‌گذاری متمرکز بوده‌اند، شامل ایجاد منطقه‌های حفاظت‌شده، محدود کردن فعالیت‌های انسانی در این مناطق، و برنامه‌های آموزشی برای جوامع محلی و گردشگران است. با این حال، سوالی که در این میان مطرح می‌شود این است که آیا این اقدامات کافی بوده‌اند؟
اگرچه این اقدامات گام‌های مثبتی در جهت حفاظت از لاک‌پشت‌ها به شمار می‌آیند، اما وضعیت کنونی این گونه همچنان نگران‌کننده است. تخریب زیستگاه‌ها به دلیل فعالیت‌های انسانی، آلودگی دریاها، شکار غیرقانونی، آسیب‌های ناشی از قایق‌ها و تورهای ماهیگیری، و تغییرات اقلیمی از جمله مهم‌ترین تهدیداتی هستند که همچنان لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی با آنها روبرو هستند. به‌ویژه، گرم شدن آب دریاها و کاهش منابع غذایی، تاثیرات منفی شدیدی بر بقای این گونه گذاشته‌اند.
در حالی که سازمان محیط‌زیست ایران با تلاش‌های خود در این زمینه قدم‌های مهمی برداشته، واقعیت این است که برای رسیدن به یک وضعیت پایدار و تضمین بقای این گونه در درازمدت، نیاز به اقدامات بیشتری در سطح ملی و بین‌المللی وجود دارد. افزایش همکاری‌های بین‌المللی، اجرای پروژه‌های حفاظت از زیستگاه‌های مرجانی و کاهش آلودگی دریاها تنها بخشی از اقداماتی هستند که می‌توانند تأثیر قابل توجهی در حفظ جمعیت این گونه داشته باشند.
متاسفانه، اینگونه اقدامات هنوز به حد کافی موثر نبوده‌اند و لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی همچنان در معرض خطر انقراض قرار دارند. بنابراین، باید از مسئولین و سازمان‌های زیست‌محیطی خواست که با نگاهی جدی‌تر به وضعیت این گونه، برنامه‌های حفاظتی را گسترش دهند و با اعمال قوانین محکم‌تر، از تخریب بیشتر زیستگاه‌ها جلوگیری کنند. در غیر این صورت، ممکن است دیر یا زود شاهد نابودی این موجودات بی‌نظیر و آسیب جبران‌ناپذیر به اکوسیستم‌های دریایی باشیم.
در نهایت، می‌توان گفت که اقدامات انجام‌شده گامی مثبت در مسیر حفاظت از لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی بوده‌اند، اما این گونه هنوز در خطری جدی قرار دارد و تا زمانی که تهدیدات موجود به‌طور کامل مرتفع نشود، نمی‌توان از حفاظت واقعی آنها سخن گفت.
محمد طالبی متین، مدیر حفاظت سواحل دریایی سازمان محیط‌زیست، در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی رکنا از آخرین وضعیت حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی چنین گفت : «نقشه‌های تخم‌گذاری مشخص شده‌اند و پس از آن، کار پایش در حال انجام است. استانها به طور مستقیم وارد عمل شده‌اند و هر ساله، زمانی که این لاک‌پشت‌ها برای تخم‌گذاری به سواحل می‌آیند، تیم‌هایی از استانها وارد منطقه می‌شوند. این تیم‌ها ابتدا اقدام به پاکسازی سواحل می‌کنند و پس از آن، زمانی که لاک‌پشت‌ها برای تخم‌گذاری به ساحل می‌آیند، عملیات ادامه پیدا می‌کند.»
وی در خصوص آمار آخرین وضعیت لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی گفت: «لاک‌پشت‌های ماده تنها برای تخم‌گذاری به سواحل می‌آیند. این آمار مربوط به آن دسته از لاک‌پشت‌های ماده است که برای تخم‌گذاری به سواحل می‌آیند و ثبت می‌شوند. آمار دقیق به طور کامل در دسترس نیست، اما می‌توان تأکید کرد که با اجرای سالانه پروژه‌های حفاظتی، تعداد لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی که به سواحل می‌آیند افزایش یافته است. این امر نشان‌دهنده موفقیت برنامه‌های حفاظتی و تأثیر مثبت و مفید این اقدامات است.»
طالبی متین در خصوص اقداماتی که برای حفاظت از لاک‌پشت‌های پوزه‌عقابی در برابر گردشگران طبیعت که از روند مراقبت و محافظت این گونه در معرض انقراض آگاهی ندارند و به محل تخم‌گذاری نزدیک می‌شوند، گفت: «منطقه آزاد برنامه خاصی برای این گردشگران ندارد، اما از گردشگری استقبال می‌کنیم به شرطی که این افراد قوانین را رعایت کنند. در غیر این صورت، ممکن است با چالش‌هایی مواجه شویم. خوشبختانه در حال حاضر، گردشگران به این موضوع توجه دارند و ضوابط را رعایت می‌کنند.»
وی در پاسخ به این پرسش که آیا نزدیکی گردشگران بی‌اطلاع به لاک‌پشت‌ها خطراتی برای مراحل تخم‌گذاری ایجاد نمی‌کند، اظهار داشت: «در حقیقت، لاک‌پشت‌ها در زمان تخم‌گذاری دچار استرس نمی‌شوند. با این حال، برای اطمینان خاطر، راهنمایانی برای گردشگران در نظر گرفته شده است که به آنها نحوه رفتار صحیح را آموزش می‌دهند.»
در نهایت، وی افزود: «این موجودات در مرز انقراض قرار دارند و ما باید در جهت نجات آنها اقدام کنیم. همچنین، این لاک‌پشت‌ها تنها در خلیج فارس دیده می‌شوند و در سواحل کشورهای حاشیه این خلیج باید از آنها حفاظت شود تا از انقراض آنها جلوگیری شود.»
