محمد هادی جعفر‌پور*

   "سلام‌ علیکم. گزارش فوتبال عادل فردوسی‌پور خلاف ضوابط پخش است،آن گزارش را از صفحه‌تون بردارید!"

   [اشاره به گزارش زنده دیدار دو تیم رئال‌مادرید و میلان که این گونه شروع شد: سلام به شما مردم عزیز، صبور، شجاع و دوست‌داشتنی کشورم! صدای من را از ایران می‌شنوید؛ بعد از ۲۰۶۴ روز دوری و جدایی]

   مبنای این دستور چیست؟ مدیران صدا و سیما در مقام مشروعیت بخشی به عملکرد ساترا مدعی‌اند: پخش تلویزیونی (برادکست) براساس قانون اساسی به صورت انحصاری در اختیار این سازمان است. در فضای مجازی (برادبند) نیز باید این ظرفیت برای آنها فراهم باشد. همچنین مدعی‌اند هرگونه پخش صوتی و تصویری در فضای مجازی باید تحت مدیریت و تحت نظارت و مقررات این سازمان انجام شود. این ادعا در شرایطی مطرح است که :

  اصل‏ 175 قانون اساسی مقرر می‌کند: در صدا و سیمای‏ جمهوری‏ اسلامی‏ ایران‏، آزادی‏ بیان ‏و نشر افکار با رعایت‏ موازین‏ اسلامی‏ و مصالح‏ کشور باید تأمین‏ گردد و در ادامه تصریح شده است خط مشی و ترتیب اداره سازمان و نظارت بر آن را قانون معین می‌کند.

  لذا پرواضح است که انشای هر قِسم تکلیف و ممنوعیتی میسر نخواهد بود جز با وضع قانون به معنای خاص آن یعنی مصوبه مجلس شورای اسلامی و لذا تا زمانی که چنین مقرره‌ای مصوب نشده هیچ مقام و مرجعی حق ندارد مانع فعالیت اشخاص حقیقی یا حقوقی در فضای مجازی شود.

 به رغم چنین امری -که در عالم حقوق از بدیهات تلقی می‌شود- در فضای مجازی فایل صوتی تماس تلفنی منتشر شده به این مضمون :

  "سلام علیکم و رحمة‌الل.ه از مرکز پایش مزاحم‌تون می‌شم. گزارش بازی‌هایی که عادل فردوسی‌پور گزارش می‌کنند خلاف ضوابط پخش هستند خواهشن امشب بازی که داره پخش میشه با گزارش ایشون از صفحه‌تون برداشته بشه و هر چه زودتر این اقدام صورت بگیرد متشکرم."

عطف به مطلب فوق‌الذکر این پرسش مطرح است که مرکز پایش یا ساترا (‌سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های فراگیر) و یا شبکۀ تنظیم‌گران اجتماعی ساترا بنا به کدام مصوبه قادر به اعمال چنین محدودیت‌هایی است؟

   بنا به کدام مصوبه شخصی از این سازمان حق دارد با برقراری تماس تلفنی دستور یا حکم توقیف پخش گزارش فوتبال یا برداشتن محتوایی از صفحه‌ی مجازی یک پلتفرم نمایش خانگی را صادر کند؟

 سرپرست این اداره چندی پیش در گفت‌و‌گویی اعلام کرده : در اداره کل دو رویکرد اساسی وجود دارد: رویکرد اصلی «هم‌تنظیم‌گری» است. بر این اساس، ما با همکاری و کمک سازمان های مردم نهاد و اقشار و افرادی که در این حوزه موثر هستند به عنوان یک واسطه بین حاکمیت و مردم عمل خواهیم کرد تا یک فضای مجازی پاک را با همراهی کاربران ایجاد کنیم.

   وی رویکرد دیگر را «تنظیم‌گری اجتماعی» دانست و گفت: این رویکرد ما را مستقیما به کاربران وصل می‌کند. در ادامه هم: درباره ضرورت ایجاد سامانه های پایش مردمی در دنیا بسیار بحث شده و به چند نمونۀ خارجی اشاره شده کرد.

   اما پرسشی که بنا به اظهارات مدیران این نهاد و مستند به قاعده‌ی حکومت قانون نیاز به پاسخی صریح و روشن دارد آن است که پیش‌گیری و توقیف گزارش مسابقۀ فوتبال توسط عادل فردوسی‌پور مستند به چه مصوبه و قانونی است؟

  آیا اقدام و عملکرد عادل در ارائه گزارش فوتبال را نوعی هنجارشکنی اجتماعی در فضای مجازی می‌دانید‌؟ و یا تشخیص داده‌اید کلام و رفتار او مخالف موازین اخلاقی و اسلامی است؟ معیار و ملاک مدیران ساترا برای اعمال چنین محدودیتی چه بوده؟

اینها پرسش های ساده و روشنی است که مدیران سازمان صدا و سیما و سایر نهادهای وابسته به آن مکلف اند به موجب قانون به آن پاسخ دهند.

-------------------------

* وکیل دادگستری