سیگار کشیدن یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بهداشتی در جوامع مدرن است که به طور مستقیم با بیماری‌های قلبی، سرطان‌ها و بیماری‌های تنفسی مرتبط است اما مضرات سیگار تنها به مصرف آن محدود نمی‌شود؛ ته سیگارها که پس از کشیدن سیگار باقی می‌مانند، مشکلات زیست‌محیطی جدی را ایجاد می‌کنند.
متاسفانه بسیاری از افراد از خطرات زیست‌محیطی و بهداشتی ناشی از رها کردن ته سیگارها بی‌خبر هستند یا اهمیت زیادی به آن نمی‌دهند. بسیاری از افراد سیگاری فکر می‌کنند که رها کردن ته سیگار روی زمین، مشکلی ایجاد نخواهد کرد و این عمل را بی‌ضرر می‌دانند ولی این بی‌توجهی، همراه با نبود فرهنگ درست در این زمینه، باعث می‌شود که ته سیگارها به راحتی در معابر عمومی و مکان‌های طبیعی رها شوند.
ته‌سیگارهای رهاشده در خیابان‌ها یکی از چالش‌های جدی زیست‌محیطی هستند که اغلب نادیده گرفته می‌شوند. این زباله‌های کوچک اما خطرناک، حاوی مواد شیمیایی سمی مانند آرسنیک، فلزات سنگین و نیکوتین هستند که به‌راحتی به منابع آب و خاک نفوذ کرده و محیط زیست را آلوده می‌کنند.
هر ته‌سیگار می‌تواند تا ۴۰۰۰ ماده شیمیایی مختلف را در خود داشته باشد که بسیاری از آنها سرطان‌زا هستند. این مواد علاوه بر آسیب به گیاهان و جانوران، با ورود به زنجیره غذایی می‌توانند سلامت انسان را نیز تهدید کنند.
چرایی بی‌توجهی به این زباله خطرناک در جامعه
به نظر می‌رسد یکی از دلایل عمده رها کردن ته سیگارها روی زمین، نبود سطل‌های مخصوص برای دفع آنها در مکان‌های عمومی است. در بسیاری از شهرها و مناطق، فضای مناسب و بهداشتی برای جمع‌آوری ته سیگارها وجود ندارد و این مسأله باعث می‌شود که افراد ته سیگارهای خود را به طور ناخودآگاه یا به دلیل راحتی، روی زمین بیندازند.
علت بعدی که بر این پدیده اجتماعی، زیست محیطی و بهداشتی تاثیر گذاشته، این است که آموزش و آگاهی‌رسانی در زمینه آلودگی‌های ناشی از ته سیگار هنوز در جامعه به درستی انجام نشده است.
اطلاع‌رسانی در این زمینه می‌تواند از طریق رسانه‌ها، کمپین‌های محیط زیستی و آموزش در مدارس صورت گیرد و به نظر می‌رسد اگر مردم بیشتر از خطرات زیست‌محیطی ناشی از رها کردن ته سیگار آگاه شوند، ممکن است این رفتار را کاهش دهند.
از مهم‌ترین تاثیراتی که ته سیگاهای رها شده بر زمین می‌تواننند داشته باشند، تاثیراتی است که سلامت انسان را تهدید می‌کند. با توجه به این امر به سراغ «محسن میرزائی» عضو هیات علمی مرکز تحقیقات پایش سلامت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد رفتیم تا در این باره اطلاعات بیشتری را کسب کنیم.
۱.۲ میلیون تن ته سیگار رها شده در جهان
میرزائی در گفت‌وگو با ایسنا ضمن بیان این که پیش‌بینی می‌شود تولید و رهاسازی ته‌سیگار در جهان، به علت افزایش مصرف سیگار و تعداد افراد سیگاری تا ۵۰ درصد افزایش یابد، گفت: در حال حاضر وزن تخمینی ته‌سیگارهای رهاشده در سطح جهان سالانه حدود ۱.۲ میلیون تن است.
وی با تأکید بر تأثیرات زمان و مکان بر پراکندگی این زباله‌ها، اظهار کرد: تعداد ته‌سیگارها در محیط‌های مختلف به حضور و تراکم افراد وابسته است.
این عضو هیات علمی دانشگاه با بیان این که در اماکن تفریحی و توریستی به‌ویژه در ایام تعطیل و فصل‌های گرم، حجم ته‌سیگارهای رها شده بیشتر است، اضافه کرد: با این حال حجم ته سیگارها در محیط‌های شهری، طی ایام کاری افزایش می‌یابد.
وی تصریح کرد: عوامل دیگری مانند فاصله زمانی نظافت شهری توسط مدیریت شهر، شرایط فیزیکی محیط مانند عرض پیاده‌روها و شرایط محیطی مانند جریان باد و آب نیز در تراکم ته‌سیگارها مؤثر هستند.
وی با اشاره به این که محیط‌های اطراف رستوران‌ها، کافه‌ها، سوپرمارکت‌ها و دکه‌ها معمولاً محل تجمع ته‌سیگار هستند، گفت: اماکنی مانند کانال‌های روباز آب و فضای بوته‌کاری‌شده کنار معابر، به دلیل دسترسی کمتر برای نظافت، تراکم بیشتری از ته‌سیگار دارند.
فیلتر سیگار، پسماندی مقاوم در برابر تجزیه بیولوژیکی
میرزائی ضمن بیان این که فیلتر سیگار از الیافی از جنس استات سلولز ساخته شده است، اظهار کرد: علی‌رغم این که سلولز در حالت طبیعی تجزیه‌پذیر است، افزودن مواد شیمیایی در فرآیند تولید، این فیلتر را به یک پسماند مقاوم در برابر تجزیه بیولوژیکی تبدیل کرده است.
وی افزود: فیلتر سیگار برای به دام انداختن آلاینده‌های دود طراحی شده است اما همین بخش، به دلیل وزن و حجم و همچنین آلودگی، مهم‌ترین قسمت ته‌سیگار محسوب می‌شود.
میرزائی تأکید کرد: هیدروکربن‌های آروماتیک، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آلاینده‌های موجود در ته‌سیگار و به دلیل خاصیت سرطان‌زایی خود، این پسماند را در زمره زباله‌های خطرناک قرار داده است.
وی با اشاره به این که فلزات سنگین موجود در ته سیگارها می‌تواند آب و خاک را آلوده کند، گفت: هنگامی که این مواد وارد چرخه غذایی انسان می‌شوند، می‌توانند باعث بروز بیماری‌های گوارشی و حتی سرطان شوند.
وی با اشاره به این که ته سیگارهای رها شده می‌توانند به آتش‌سوزی‌های کوچک منجر شوند که باعث انتشار دود و مواد شیمیایی مضر در هوا می‌شود، گفت: استنشاق این دودها می‌تواند مشکلات تنفسی و بیماری‌های ریوی را تشدید کند.
این عضو هیات علمی در پایان اضافه کرد: کودکان و حیوانات خانگی ممکن است ته سیگارهای رها شده را لمس کنند یا حتی به دهان ببرند. این تماس می‌تواند منجر به مسمومیت و مشکلات جدی سلامتی شود.
میرزائی در پایان خاطرنشان کرد: ته سیگارهای رها شده می‌توانند ناقل بیماری‌های عفونی باشند، به خصوص اگر توسط افراد بیمار استفاده شده باشند؛ این ته سیگارها می‌توانند باکتری‌ها و ویروس‌ها را به دیگران منتقل کنند.
تاثیر قابل توجه ته سیگار بر کاهش رشد گیاهان
اما تاثیرات منفی ته سیگارهای رها شده بر زمین به همینجا ختم نمی‌شود؛ آلایندگی‌های ته سیگارهای رها شده، گریبان محیط زیست را نیز گرفته و چه بسا که در صورت بی توجهی مردم و مسئولان به این موضوع، آن را به مرز خفگی نیز برساند!
«زهره حکیم زاده» رییس اداره مدیریت زیست محیطی آب، خاک و پسماند استان یزد نیز در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تاثیرات منفی ته سیگارهای رها شده بر محیط زیست، با اشاره به این که ته سیگارها یکی از مهم‌ترین پسماندهای محیط زیستی هستند که تأثیرات منفی زیادی بر محیط زیست و سلامت موجودات زنده دارند، گفت: ته سیگارها حاوی مواد شیمیایی سمی مانند نیکوتین، سرب و آرسنیک هستند که به خاک و منابع آبی نفوذ کرده و آنها را آلوده می‌کنند.
وی با اشاره به این که سوختن ته سیگارها می‌تواند مواد شیمیایی مضری مانند دی‌اکسید کربن و مواد سمی دیگر را به هوا آزاد کند، تصریح کرد: تحقیقات نشان داده‌اند که وجود ته سیگار در خاک می‌تواند به طور قابل توجهی جوانه‌زنی و رشد گیاهان را کاهش دهد.
حکیم زاده درباره اثرات ته‌سیگار بر جانوران و محیط زیست گفت: رهاسازی ته‌سیگار در محیط می‌تواند منجر به بلعیده شدن آن توسط جانوران وحشی و اهلی، پرندگان و حتی نوزادان شود. همچنین، نفوذ این پسماند به داخل آشیانه پرندگان می‌تواند رفتار طبیعی آنها را مختل کند.
رییس اداره مدیریت زیست محیطی آب، خاک و پسماند استان اظهار کرد: فیلترهای ته سیگار از پلاستیک ساخته شده‌اند که با گذشت زمان به میکروپلاستیک تجزیه می‌شوند و وارد زنجیره غذایی می‌شوند.
آلودگی یک‌هزار لیتر آب تنها با یک ته سیگار
حکیم زاده ضمن اشاره به این که آلاینده‌های ته‌سیگار به دو روش به محیط‌های آبی راه پیدا می‌کنند، گفت: این آلاینده‌ها یا به طور مستقیم وارد منابع آبی می‌شوند و مواد شیمیایی به دام‌افتاده در فیلتر به داخل آب نشت می‌کنند یا از طریق شست‌وشوی باران و نفوذ به خاک، به منابع آب زیرزمینی انتقال می‌یابند.
وی با اشاره به خطرات نیکوتین موجود در ته‌سیگار، گفت: بر اساس نتایج مطالعات، هر ته‌سیگار به دلیل نشت نیکوتین می‌تواند هزار لیتر آب را آلوده کند.
رییس اداره مدیریت زیست محیطی آب، خاک و پسماند استان یزد اظهار کرد: نیکوتین با سرعت زیادی در تماس با آب آزاد می‌شود؛ به‌طوری‌که حدود نیمی از نیکوتین در کمتر از نیم ساعت نشت می‌کند.
وی افزود: همچنین، در بارندگی‌هایی با شدت کم نیز، نشت نیکوتین به سرعت رخ می‌دهد و تنها پس از ۱.۶ میلی‌متر بارش، نیمی از نیکوتین موجود در ته‌سیگار آزاد می‌شود.
حکیم زاده با اشاره به این که آلاینده‌های موجود در ته‌سیگار علاوه بر تأثیرات سمی ناشی از آلاینده‌های دود، حتی در فیلترهای استفاده‌نشده نیز وجود دارند، اظهار کرد: میزان آلودگی هر ته‌سیگار به میزان آلودگی دود سیگار و توانایی فیلتر در جذب آلاینده‌ها بستگی دارد.
وی افزود: از آنجا که اغلب افراد سیگاری ته‌سیگار را خاموش‌نشده دفع می‌کنند، احتمال بروز آتش‌سوزی در محیط‌های طبیعی و حتی در سطل‌های زباله بسیار زیاد است و این آتش‌سوزی‌ها می‌توانند خسارات جبران‌ناپذیری به اکوسیستم وارد کنند.
رییس اداره مدیریت زیست محیطی آب، خاک و پسماند استان در پایان با اشاره به این که برای کاهش این معضل زیست‌محیطی، آگاه‌سازی عمومی، اعمال قوانین سخت‌گیرانه‌تر و تحقیقات علمی گسترده‌تر در خصوص روش‌های مدیریت پسماند ته‌سیگار ضروری است، خاطرنشان کرد: ته‌سیگار، به‌عنوان یک پسماند با دوام و خطرناک، نیازمند توجه ویژه‌ای در برنامه‌های مدیریت شهری و زیست‌محیطی است.
با تما م این تفاسیر و نکات ذکر شده تنها راهی که می‌توان زباله سمی ته سیگار را کنترل و مدیریت کرد، انداختن این زباله در جای درست خودش است.
نصب ۱۳۰ فیلتردان دیگر در شهر یزد تا پایان سال
«محمدرضا برزگر» رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری یزد در گفت‌وگو با ایسنا ضمن اشاره به آثار مخرب ته سیگار، اظهار کرد: سازمان مدیریت پسماند یزد، در راستای جلوگیری از مخلوط شدن این پسماند با سایر پسماندها، اقدام به نصب جایگاه‌هایی در مراکز پرتردد سطح شهر به نام «فیلتردان» کرده است.
وی ضمن بیان این که در چهار سال گذشته تعداد ۱۹۳ عدد فیلتردان در شهر یزد نصب شده است، گفت: تا پایان سال جاری تعداد ۱۳۰ فیلتردان به شهر یزد اضافه خواهد شد.
برزگر در انتها ضمن بیان این که در برخی نقاط یزد همچون محدوده بافت تاریخی، خیابان کاشانی، خیابان تیمسار فلاحی و خیابان فرخی فیلتردان هایی نصب شده است، اظهار کرد: در صورتی که شهروندان درخواست نصب فیلتردان در محلی را دارند، می توانند درخواستشان را به سازمان مدیریت پسماند ارائه دهند.
در این گزارش، به بررسی مضرات ته سیگارها و همچنین رفتار نادرست مردم در رها کردن آنها روی زمین پرداخته شد اما در نهایت با تمام گفته‌ها، سخنان و مطالعاتی که نتیجه آنها در این گزارش ذکر شد، آیا این تعداد فیلتردان که تنها در برخی نقاط شهر نصب شده است و آینده خواهد شد، پاسخگوی تعداد فیلترهایی که روزانه در جای جای این شهر تاریخی رها می‌شود، هست؟
آیا برای ته سیگارهایی که در طبیعت رها می‌شود، تدابیری اندیشیده خواهد شد؟ و در نهایت آیا انسان‌ها خنجر زهرآگین سیگار را از روی گلوی خود و کره زمین برخواهند داشت؟
انتهای پیام
