به گزارش مشرق، گیربکس اتوماتیک در صورت استفاده صحیح معمولا دارای عمر مفید قابل توجهی است، اما از دیدگاه پیچیدگی فنی، هزینه تعمیرات و طول عمر نهایی، هرگز با گیربکس دستی قابل قیاس نیست. سهولت رانندگی با این دست گیربکس‌ها صنعت خودروسازی را پس از ورود به قرن ۲۱ام به سمت اتوماتیک شدن سوق داده است. آشنایی با خرابی گیربکس اتوماتیک و علائم آن برای هر راننده‌ای در این روزها ضروری است.

رایج ترین گیربکس های اتوماتیک

گیربکس AMT (نام کامل: Automated Manual Transmission) به معنای گیربکس دستی اتوماتیک‌شده، هیچگاه در صدر محبوبیت و بهینگی عملکرد قرار نداشت و به‌صورت بسیار محدود در صنعت خودروسازی استفاده شد. این گیربکس‌ها به دلیل مکانیزم‌های داخلی کاملا یکسان با گیربکس‌های دستی اما مجهز به مجموعه الکترونیکی، معمولا به‌صورت فنی در میان گیربکس‌های اتوماتیک حقیقی بررسی نمی‌شوند. پس از معرفی گیربکس‌های CVT (نام کامل: Continuously Variable Transmisson) به معنای گیربکس ضریب متغیر، گیربکس‌های AMT تقریبا به طور کامل کنار گذاشته شدند.

در نتیجه در مقاله پیش رو به بررسی مشکلات رایج در گیربکس‌های AT (Automatic Transmission) به معنای جعبه دنده اتومات معروف به گیربکس اتوماتیک هیدرولیکی یا گیربکس توربینی، گیربکس DCT (نام کامل: Dual Clutch Transmission) به معنای گیربکس دو کلاچ و گیربکس CVT می‌پردازیم که هر سه گیربکس در بین خودروهای مونتاژی و وارداتی بازار چند سال اخیر ایران از فراوانی و تنوع قابل قبولی برخوردار هستند.

رایج‌ترین، ساده‌ترین و بادوام‌ترین نوع گیربکس‌های اتوماتیک تاریخ نمونه AT است که دقیقا بر اساس نسخه ابتدایی گیربکس اتوماتیک عرضه‌شده در دهه ۱۹۴۰ میلادی طراحی شده و بهبود یافته است. این گیربکس‌ها یک سیستم مبدل گشتاور (Torque Convertor/معروف به توربین) دارند که نقش مجموعه کلاچ (دیسک، صفحه کلاچ و فلایویل) را در گیربکس دستی شبیه‌سازی می‌کند. این گیربکس‌ها ممکن است از نوع قدیمی گاورنری (فاقد کامپیوتر) یا نمونه جدیدتر کنترل الکترونیکی (دارای کامپیوتر) باشند.

درگیر نشدن دنده ها

در فهرست خرابی گیربکس اتوماتیک، بعضا این مشکل به وجود می‌آید که گیربکس اتوماتیک با انتخاب اهرم دنده در D یا R، هیچ تقه یا ضربه‌ای مبنی بر درگیر شدن صفحات اصطکاکی داخلی گیربکس به معنای انتخاب دنده مورد نظر احساس نمی‌شود و در صورت گاز دادن خودرو حرکت نمی‌کند. این ایراد می‌تواند از کم بودن سطح روغن گیربکس یا سرد بودن بیش از حد روغن درون گیربکس نشات بگیرد. در این حالت خودرو معمولا با قرارگیری در وضعیت دنده یک (L۱) به احتمال بسیار زیاد در دنده درگیر شده و به محض افزایش دمای روغن گیربکس به وضعیت استاندارد خود بازمی‌گردد. لازم به تاکید است که در صورت بروز این ایراد سطح روغن گیربکس و سلامت فیلتر روغن آن باید بررسی شود.

تقه شدید به هنگام درگیری در دنده

در صورت انتخاب دنده و احساس ضربه شدید در اتاق خودرو به هنگام درگیری گیربکس، این خرابی جعبه دنده اتومات می‌تواند از بالابودن بیش از حد دور موتور (مثلا به هنگام ساسات کردن) یا تنظیم نبودن دور درجای پیشرانه نشات بگیرد. در نسخه‌های قدیمی‌تر گیربکس AT (معروف به گیربکس‌های اتوماتیک گاورنری-فاقد کامپیوتر)، دور موتور نقشی اساسی در عملکرد صحیح گیربکس دارد. همچنین به هنگامی که پیشرانه در حال ساسات کردن است و دور آن از دور استاندارد درجا بیشتر است، ترجیحا نباید اقدام به انتخاب دنده کرد. لازم به تاکید است که این تقه می‌تواند از بروز لقی در بخش‌هایی خارج از گیربکس نظیر چهارشاخ گاردان، سه‌شاخ پلوس (CV Joint) و برهم‌ خوردن تلورانس کرانیول و پینیون دیفرانسیل نیز نشات بگیرد.

معکوس ندادن

گیربکس‌های اتوماتیک گاورنری قدیمی که فاقد کامپیوتر (TCU) هستند، دستور معکوس دادن (Down Shift) به صورت مکانیکی و به کمک یک سیم یا به صورت الکترونیکی و به کمک یک کلید که در زیر پدال گاز قرار دارد، به گیربکس اعلام می‌شود. اگر این سیم به اندازه کافی کش نیاید یا کلید خراب باشد، گیربکس در انجام دنده معکوس بسیار کند عمل کرده یا به هیچ عنوان معکوس نمی‌دهد.

عدم تعویض دنده

گیربکس‌های AT قدیمی فاقد TCU، برای تشخیص زمان مناسب برای تعویض دنده نیازمند دریافت برخی اطلاعات مکانیکی از مجموعه درونی گیربکس هستند. عمل تعویض دنده به دنده بعدی (Up Shift)، به کمک یک کپسول وکیوم قرار گرفته بر تنه گیربکس انجام می‌شود که فشار منفی (وکیوم) آن از طریق اتصال با شلنگ نازک به ورودی هوای پیشرانه انجام می‌گیرد. اگر این شلنگ از جای خود در بیاید، سوراخ شود یا دیافراگم کپسول وکیوم پاره شود، عمل تعویض دنده به درستی انجام نشده و گیربکس یا در دور بسیار بالا به دنده بعدی می‌رود یا اصلا اقدام به تعویض دنده نمی‌کند.

کم کردن روغن

در لیست خرابی گیربکس اتوماتیک، ممکن است گیربکس خودرو رفته‌رفته روغن کم کند، اما شما در زیر خودرو اثری از چکه کردن و نشتی روغن نبینید. همچنین بسیار احتمال دارد که گیربکس در تعویض دنده به دنده بعدی نیز دچار اشکال باشد. در این حالت به احتمال بسیار قوی دیافراگم کپسول وکیوم تعویض دنده پاره شده و روغن گیربکس بر اثر فشار منفی (وکیوم) موتور به داخل ورودی هوای پیشرانه کشیده می‌شود. اگر پارگی دیافراگم شدید باشد، میزان روغن ورودی به پیشرانه قابل توجه بوده و ممکن است خودرو دچار روغن‌سوزی شود. اما در حقیقت این روغن گیربکس است که می‌سوزد، نه روغن موتور.

منبع:خودرو۴۵