به گزارش رکنا، محمدصابر باغخانی‌پور گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد هر گونه‌ای مناسب شرایط اقلیمی و آب و هوایی فعلی شهر تهران نیست بطور مثال در یک تحقیق انجام شده با استفاده از تصویر ماهواره‌ای لندست ۸ و با نرم افزار Arc GIS جهت مقایسه دمای سطحی زمین در ۲ منطقه با پوشش گیاهی درختان سوزنی برگ (پارک چیتگر) و درختان پهن برگ (پارک شهید چمران)، مقادیر تابندگی، بازتابندگی، دمای روشنایی، شاخص نرمال پوشش گیاهی، نسبت سبزینه، گسیل‌مندی بررسی و سپس دمای سطح زمین محاسبه و تولید شد.
وی ادامه داد: در مجموع یک هزار و ۷۰۰ نقطه از پارک چیتگر و ۸۰۰ نقطه از پارک چمران برداشت شد که نتیجه این مطالعه نشان داد تفاوت معناداری بین دمای سطحی زمین در ۲ منطقه وجود دارد و پارک چیتگر نسبت به پارک چمران بین ۶ تا هشت درجه سانتی‌گراد دارای میزان دمای سطحی بالاتری دارد.
به گفته باغخانی‌پور، تحقیقات نشان می‌دهد کارایی گیاهان در تعدیل اثرات و سازگاری با تغییرات اقلیمی در محیط‌های شهری متفاوت است چراکه کارآمدی گیاهان در ارتباط با هر کدام از این کارکردها تابعی از صفات عملکردی ریختی و فیزیولوژیک آنها است.
چرا درختان بوستان چیتگر خشک می‌شود؟
وی افزود: صفات عملکردی نظیر مورفولوژی سطح برگ، اندازه و ارتفاع گیاه، تراکم و الگوی پراکنشی گیاهان، شکل تاجپوش و شاخه بندی گیاه و نیز ویژگی‌های شکل رویشی و فیزیولوژیک گیاه از اهمیت بالایی در موفقیت گیاهان در رابطه با تعدیل کنندگی یا کاهش تغییرات اقلیمی برخوردار هستند لذا کاشت درختان سوزنی برگی نظیر کاج نشان از این است که می‌تواند بر سرعت تغییرات اقلیمی تاثیر منفی داشته باشد.
مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران از دیگر عوامل قابل اشاره برای آسیب به درختان چیتگر را تغییرات اقلیمی دانست و اضافه کرد: تغییر اقلیم باعث تغییر فنولوژی پوشش گیاهی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می‌شود، زیرا گیاهان مناطق خشک و نیمه خشک نسبت به تغییرپذیری شرایط محیطی حساس بوده و دارای آسیب پذیری بیشتری در برابر تغییر اقلیم هستند.
وی گفت: مطالعات نشان می‌دهد فاکتورهای اقلیمی نظیر درجه حرارت و بارندگی بر حلقه‌های رویش کاج تاثیرگذار است که با توجه به نوسانات شدید بارندگی و افزایش دما در شهر تهران در بلند مدت بر رشد عادی گونه‌های گیاهی نظیر کاج تاثیر منفی داشته است لذا تنش اولیه بر درختان جنگلی چیتگر به دلیل نوسانات آب و هوایی رخ داده و این مهم منجر به کاهش توان درختان مذکور در مواجهه با عوامل ثانویه شده بنابراین در گام اول، سیاست کشت به صورت تک کشتی، غیر بومی و همسن درخت کاج در بوستان چیتگر، با توجه به اقلیم شهر تهران و شرایط آب و هوایی، اقدام صحیحی نبوده و در ادامه نیز دخالت پرورشی در سنوات بعد از آن بدرستی صورت نگرفته است.
باغخانی‌پور ادامه داد: یکی دیگر از دلایل نحوه آبیاری و نگهداشت است؛ کم آبی می‌تواند درختان را در مقابله با آفات اولیه ناتوان سازد و به تبع آن آفات ثانویه به کلی باعث خشک شدن درختان شود و خود درخت آلوده به عنوان کانون انتشار آفات و بیماری برای سایر درختان تبدیل شود.
حیات پا در هوای چیتگر
وی افزود: از تعداد ۲۲ حلقه چاه موجود در سطح منطقه ۲۲ تهران هشت حلقه چاه به آبیاری بوستان چیتگر اختصاص داده شده که مجموع دبی آنها ۱۶۰ لیتر بر ثانیه است؛ همچنین منابع دیگری همچون خط لوله ۳۵۰ میلی متری از تصفیه خانه کرج مورد استفاده قرار می‌گیرد که به دلیل فقدان رقم دقیق آب ورودی و همچنین ثبات دبی در جدول منابع آب اشاره‌ای نشده لذا منابع آبی موجود نسبت به نیاز آبی ۲۴ ساعته دارای کمبود حداقل ۹۰ لیتر بر ثانیه جهت آبیاری است که برداشت این میزان آب از چاه بدون زمان استراحت نیز خود باعث افت سطح ایستابی در سفره‌های زیر زمینی خواهد شد.
باغخانی‌پور ورود به سن دیرزیستی را از دیگر عوامل خشکی درختان چیتگر عنوان کرد و گفت: دیرزیستی عامل مهمی در ضعیف شدن درخت است و زمانی که با کم آبی و افزایش دما نیز همراه است، درخت را مستعد آفت زدگی می‌کند؛ درختان کاج بوستان جنگلی چیتگر به دلایلی که در بخش‌های قبل به آن اشاره شد، می‌تواند زودتر وارد فاز دیرزیستی شده باشد و این ضعف در درخت خود باعث عدم توانایی مقابله با افت سوسک چوبخوار شده و تقابل درخت و جانور همیشه وجود دارد ولی زمانی که درخت ضعیف می‌شود توان مقابله آن با آفت ضعیف می‌شود.
چرا درختان بوستان چیتگر خشک می‌شود؟
وی ادامه داد:از دلایل خشک شدن درختان بوستان چیتگر، وجود درختان با بن‌های متنوع (نیاز آبی متفاوت) است که نیاز آبی بیشتری نسبت به درختان با بن‌های کمتر است و به منظور رعایت عدالت آبی، نیاز به آبیاری و کود پاشی به روش نرخ متغیر دارد که این امر نیز در طراحی شبکه آبرسانی و آبیاری لحاظ نشده و عدم تکمیل روش‌های آبیاری نوین در سطح بوستان (آبیاری قطره‌ای و آبیاری زیر سطحی) با راندمان بالا مزید علت شده و باعث تسریع در روند خشک شدن درختان شده است.
۶ پیشنهاد برای احیای چیتگر
وی د مورد راهکار اداره کل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران به منظور کاهش اثرات نامطلوب محیط زیستی بر بوستان جنگلی چیتگر هم تاکید کرد: برای جلوگیری از این اتفاق بررسی‌های متعددی صورت گرفته و در نهایت ۶ پیشنهاد مطرح شده است.
اول قطع، جمع آوری و انهدام کلیه گونه های آفت زده و درختان آلوده، دوم هم استفاده از گونه‌های بومی به دلیل مقاومت در برابر خشکی و نور آفتاب، سوم اما انعقاد یک تفاهم نامه بلند مدت جهت استفاده از خط لوله ۳۵۹۹ میلی متری منشعب از تصفیه خانه کرج جهت تامین بخشی از آب جهت آبیاری، چهارم هم احداث تصفیه خانه برای تامین منابع آب پایدار جهت آبیاری و رشد درختان به دور از استرس و تنش آبی، پنجم طراحی و اجرای شبکه آبیاری هوشمند براساس نوع گونه و نیاز آنها و ششمین مورد اخذ مشاور ذی‌صلاح به جهت اولویت بندی است.
باغخانی‌پور اظهار کرد: سیاستگذاری و برنامه ریزی جهت مدیریت بوستان جنگلی چیتگر برعهده اداره کل منابع طبیعی است و شهرداری منطقه ۲۲، مجری برنامه‌های ابلاغی خواهد بود لذا ارائه طرح فنی جهت احیای بوستان جنگلی چیتگر (نظیر تنوع گونه‌ها، فاصله درختان، میزان و نحوه آبیاری) توسط سازمان منابع طبیعی ضرورت دارد.
پارک جنگلی چیتگر، از پارک‌های جنگلی شهر تهران است که از شمال به دریاچه چیتگر، از جنوب به آزادراه تهران - کرج از غرب به شهرک سرو آزاد و باغ گیاه‌شناسی و پیکان شهر و از شرق به منطقهٔ خرگوش‌دره محدود می‌شود؛ این پارک با ۹۵۰ هکتار زمین پردرخت از بزرگ‌ترین بوستان‌های جنگلی استان تهران است.
