حسین اسماعیلیان در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اقلیم خشک و نیمه خشک ایران اظهار کرد: موضوع آب یک چالش در دنیا بوده که با تغییرات اقلیمی این چالش جدی‌تر شده است. این شرایط، در کشوری مانند ایران که در اقلیم خشک و نیمه خشک واقع شده و میزان تبخیر و تعرق در آن بالا است، سبب شده سرانه آب در اختیار یعنی میزان آب به ازای هر فرد نسبت به متوسط دنیا بسیار کمتر باشد.
وی در رابطه با شرایط آب استان افزود: شرایط آبی استان نسبت به کشور وخیم‌تر است، زیرا میزان متوسط بارندگی ما از کشور کمتر و تقریبا تمام استان در قسمت خشک و نیمه خشک واقع شده و منابع آب سطحی در اختیار ما بسیار کمتر است. در استان وابستگی شدیدی به منابع آب زیرزمینی داریم.
مدیرعامل شرکت آبفا مشهد ادامه داد: ما ۴ سال خشکسالی پی در پی را در استان داشتیم که اثر این موضوع در شهر مشهد خیلی بیشتر مشخص است. بخش قابل توجهی از تامین آب کلان‌شهرها از طریق آب سطحی و سد است و منابع آب زیرزمینی پاسخگوی نیاز آبی کلان‌شهرها نیست. به طور متوسط، ۵۰ درصد تامین آب مشهد از طریق آب‌های سطحی انجام می‌شود. سال گذشته بارندگی خوبی داشتیم اما اکثر بارندگی در اردیبهشت و خرداد بود که سبب سیلاب شد؛ از لحاظ آماری حدود ۳۰۰ میلی‌متر بارندگی رخ داد اما بازهم از نظر ما سال خشکی داشتیم زیرا آبی به پشت سدها وارد نشد.
متوسط ذخیره سدهای تامین‌کننده آب شرب مشهد حدود ۱۴ درصد است
اسماعیلیان با تاکید بر اینکه نیاز آبی در حال افزایش است، بیان کرد: محدودیت‌های آبی به‌وجود آمده و وضعیت خوبی در حوزه تامین آب نداریم. شرایط سختی در تابستان داشتیم اما جیره‌بندی آب صورت نگرفت. باید در زمستان تلاش کنیم تا در تابستان پیش رو با مشکل مواجه نشویم. ما برای تامین آب کلانشهر مشهد در تابستان سال آینده، فرض بدبینانه را در نظر گرفتیم. متوسط ذخیره سدهای تامین‌کننده آب شرب مشهد حدود ۱۴ درصد است؛ شرایط نسبت به سال گذشته بهتر است اما بازهم این رقم قابل اتکا نبوده و فرض بدبینانه داریم که شاید خشکسالی ادامه یابد و بر همین اساس برنامه اضطراری تامین آب را داریم و بخشی از برنامه‌های ما به حوزه مدیریت مصرف برمی‌گردد.
وی اضافه کرد: مردم مشهد در تابستان جاری و سال گذشته در تامین آب کمک کردند. در ماه‌های گرم به طور متوسط ۶ درصد کاهش مصرف آب شرب نسبت به سال گذشته داشتیم که با دو بال مدیریت مصرف و طرح تامین آب، تابستان سخت را پشت سر گذاشتیم.
مدیرعامل شرکت آبفا مشهد در رابطه با دورنمای آینده آب استان گفت: محدودیت آب جزئی از ذات شرایط اقلیمی استان ما است. ما شهری داریم که نه بخاطر شرایط تامین آب بلکه به واسطه وجود بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) به‌شدت در حال توسعه بوده و نیاز آبی آن در حال افزایش است. بخشی از اقدامات مربوط به بهره‌وری و مدیریت مصرف است؛ در حوزه آب شرب کمترین سرانه مصرف آب در بین شرکت‌های آب و فاضلاب کشور را در مشهد داریم. سرانه مصرف آب خانگی شهروند مشهدی در یک روز ۱۲۰ لیتر است اما باید در مکان‌هایی با محدودیت آب این سرانه ۷۰ لیتر باشد. در دورنمای آینده نیاز است که فیزیک آب در حوزه استان افزایش پیدا کند.
اسماعیلیان بیان کرد: در مکانی مانند خراسان رضوی، فیزیک آب کم است. دولت برنامه‌هایی را در دست اقدام دارد که برخی از آنان میان‌مدت است. ۷۰ درصد آب مصرفی در بخش آب شرب قابل بازچرخانی است. آب حوزه کشاورزی و صنعت تقریبا از دسترس خارج شده ولی در حوزه شرب اینگونه نیست. یکی از پروژه‌هایی که در دستور کار شرکت آب منطقه‌ای استان قرار دارد، جمع‌آوری فاضلاب، تصفیه آن، جایگزینی برای آب کشاورزی و برگرداندن منابع کیفی آب کشاورزی به حوزه شرب است. ۲۵ درصد نیاز آب مشهد در افق بلندمدت از طریق همین روش قابل تامین است.
وی با بیان اینکه ۳ تصفیه‌خانه فاضلاب بلوئر در دست احداث است، عنوان کرد: پروژه سد شوریجه در دست اقدام است که بخشی از ظرفیت تامین آب مشهد را جواب خواهد داد. همچنین بهینه‌سازی منابع آب شمالی مشهد و در نهایت انتقال آب دریای عمان به‌عنوان طرح بلندمدت در دست اقدام است. در خراسان رضوی حوزه مدیریت مصرف و بهره‌وری دو بال هستند و به هر دو آن همزمان نیاز داریم.
مدیرعامل شرکت آبفا مشهد در رابطه با آب‌های مشترک مرزی خاطرنشان کرد: سد دوستی یکی از پروژه‌های ارزشمند بود که سبب شد از خروج آب جلوگیری شود. سد دوستی قابلیت تقسیم آب میان دو کشور ایرن و ترکمنستان را دارد. هنوز خروجی آب مرزی در کشور از حوزه‌ای مانند کشف‌رود را داریم که احداث سد شوریجه در این منطقه در دستور کار قرار دارد و موضوع دیگر پروژه بهینه‌ساز آب شمالی مشهد است که آب مازاد را مدیریت می‌کند و با این دو پروژه اکثریت آب خروجی مشهد مدیریت خواهد شد.
اسماعیلیان در خصوص ارتباط با مراکز علمی برای تامین نیازهای پژوهشی اظهار کرد: در گذشته در زمینه تامین کالا و حتی خدمات مهندسی، در حوزه آب و فاضلاب وابستگی زیادی به خارج از کشور داشتیم اما اکنون همان تولیدات در داخل کشور و حتی شهر انجام می‌شود. پس از اینکه پروژه دوستی در سال ۸۷ به بهره‌برداری رسید؛ یکی از نگرانیهای جدی ما این بود اگر قطعات دچار مشکل شود، در زمینه تعمیرات چه کاری باید بکنیم چراکه همه آنان وارداتی بود. اما اکنون با گذشت حدود ۱۵ سال، بسیاری از همان تجهیزات نه‌تنها در داخل کشور بلکه در داخل استان خراسان رضوی تولید می‌شود. در اثر کارهای پژوهشی و بومی‌سازی تولیدات این اقدامات انجام شده که نتیجه ارتباط صنعت و دانشگاه با مجموعه دستگاه‌های اجرایی است.
وی تصریح کرد: چندین قرارداد در حوزه پژوهش و فناوری با شرکت‌ها منعقد شده و از آنان حمایت به عمل می‌آوریم که نه تنها نیاز شهر بلکه نیاز کشور را تامین می‌کنند. اگر شکیبایی داشته باشیم کارهای بزرگی را می‌توانیم انجام دهیم. متاسفانه هنوز نتوانسته‌ایم پیوند درستی بین دانشگاه و صنعت ایجاد کنیم. اساسا درگیر روزمرگی و گرفتاری‌های خاص خود هستیم و طرح مسئله را به درستی بیان نمی‌کنیم. اتفاق خوب انجام شده، تشکیل مدارس سرفصلی است. ما قبول کردیم با دانشگاه ارتباط برقرار کرده و زمینه بازدید میدانی همراه با کلاس را فراهم کنیم تا آنان را با صنعت خود آشنا کنیم.
انتهای پیام
