به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، مبحث سلامت و رشد جسمانی انسان، به ویژه در کودکان و نوجوانان، همواره از جمله اولویت‌های اجتماعی و پزشکی بوده است. بر اساس مطالعات علمی، تغذیه صحیح در این دوره‌ها نقشی بی‌بدیل در فرآیندهای رشد دارد و تأثیر زیادی بر ویژگی‌های جسمی فرد، به ویژه قد و سلامت استخوان‌ها، ایفا می‌کند. در این میان، لبنیات به عنوان یکی از منابع اصلی کلسیم، پروتئین و ویتامین D در رژیم غذایی، جایگاهی ویژه دارد. اما متأسفانه این روزها، مسئله‌ای که ایران را تهدید می‌کند، کاهش قابل توجه مصرف لبنیات است که پیامدهای هشداردهنده‌ای برای نسل‌های آینده به همراه خواهد داشت.

بحران مصرف لبنیات، یک زنگ خطر بزرگ

داده‌های موجود نشان می‌دهند که در یک بازه زمانی 15 ساله، مصرف لبنیات در ایران به کمترین میزان خود رسیده است. به‌طور خاص، در حالی که میانگین جهانی مصرف لبنیات بیش از 150 کیلوگرم در سال است، مصرف سالانه لبنیات در ایران به 55 کیلوگرم تقلیل یافته است. این کاهش غیرقابل‌انکار، در کنار بحران اقتصادی، به‌ویژه وضعیت ناکارآمد فرهنگی، به مراتب تهدیدی جدی برای سلامت نسل‌های آینده کشور محسوب می‌شود. از آنجا که لبنیات به تأمین اساسی‌ترین مواد مغذی برای رشد بدن، به‌ویژه در دوره‌های حساس رشد، کمک می‌کند، کاهش مصرف آن نتیجه‌ای جز بروز مشکلات جدی جسمانی ندارد.یکی از اثرات بلندمدت کاهش مصرف لبنیات در ایران که کمتر مورد توجه قرار گرفته، کاهش میانگین قد نسل‌های جدید است.

ایرانیان بلند قد شده اند!

دکتر نوروزی دکتر نوروزی سرپرست دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی در گفت و گو با رکنا در این خصوص گفت: روند مصرف لبنیات کاهش چشم‌گیری نداشته است اما همین حد کاهش مصرف شیر به‌طور مشخص قابل توجه است. اما در مورد بحث کاهش میانگین قد ایرانیان در دهه‌های اخیر است باید بگویم برخلاف تصور عمومی مبنی بر کاهش قد متوسط ایرانیان، این دیدگاه صحیح نیست. بررسی داده‌های موجود نشان می‌دهد که میانگین قد ایرانیان در ۲۰ سال اخیر روند افزایشی داشته است. برای مثال، طی ۲۵ سال گذشته، میانگین قد مردان ایرانی حدود ۴.۳ سانتی‌متر افزایش یافته است، که معادل ۴ سانتی‌متر و ۳ میلی‌متر است. در زنان نیز این مقدار حدود ۳.۵ سانتی‌متر یا معادل ۳۵ میلی‌متر بوده است. در واقع، کشور ایران جزو کشورهایی است که بالاترین میزان رشد متوسط قد را در جهان تجربه کرده و این رشد مدیون عوامل مختلفی است که جای تحلیل و بررسی دقیق دارند.

جدول مربوط به تغییرات میانگین قد ایرانیان:

مصرف شیر منجر به افزایش عمر می شود

دکتر نوروزی در مورد اهمیت مصرف شیر تاکید داشت: این ماده غذایی یکی از سالم‌ترین و مغذی‌ترین غذاها محسوب می‌شود و به‌عنوان یک غذای کاربردی یا اصطلاحاً «فانکشنال» شناخته می‌شود. مصرف شیر برای تمام گروه‌های سنی، از کودکان و نوجوانان گرفته تا جوانان، میانسالان، و سالمندان، به‌شدت توصیه می‌شود. این توصیه، مبتنی بر نتایج تحقیقات علمی و داده‌های پژوهشی انجام شده در سراسر جهان است. به‌عنوان مثال، در یکی از مطالعات علمی که اخیراً در کشور انگلستان انجام شده و نتایج آن حدود سه تا چهار ماه پیش در یکی از مجلات معتبر به چاپ رسیده است، مشاهده شد که مصرف روزانه یک لیوان شیر توسط افراد بالای ۶۰ سال می‌تواند طول عمر این افراد را به طور متوسط حدود یک سال و دو ماه افزایش دهد. در این مطالعه همچنین مشخص شد که شیر می‌تواند در سلامت استخوان‌ها، پیشگیری از بیماری‌های قلبی-عروقی و بهبود کیفیت کلی زندگی نقش مؤثری داشته باشد.

مصرف روزانه شیر می‌تواند به پیشگیری از چاقی و اضافه‌وزن کمک کند

مدیر دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی با بیان اینکه برای افراد جوان‌تر و میانسال، مصرف دو لیوان شیر در روز به‌عنوان بخشی از یک سبک زندگی سالم (یا به اصطلاح «لایف استایل سالم») توصیه می‌شود ادامه داد:  مصرف روزانه شیر می‌تواند به پیشگیری از چاقی و اضافه‌وزن کمک کند، سلامت استخوان‌ها را بهبود بخشد، و وضعیت سیستم عروقی را تقویت کند. شیر به‌طور کلی یک ماده غذایی بی‌نظیر است که حتی در قرآن کریم نیز به آن اشاره شده و از آن به‌عنوان یکی از نعمت‌های الهی یاد شده است. علاوه بر این، شیر ماده‌ای است که در تمام ماه‌های سال از طریق دام‌ها در دسترس انسان قرار دارد و از این جهت نقش بسیار مهمی در تغذیه پایدار دارد.

حداقل 3 بار توزیع شیر رایگان بین دانش آموزان مدارس محروم الزامی است

وی افزود: با توجه به اهمیت شیر و اثرات مثبت آن، در کشور ما نیز برنامه‌هایی برای تأمین شیر دانش‌آموزان تدوین و تصویب شده است. وزارت بهداشت و سایر نهادهای ذی‌ربط برای تضمین تأمین شیر روزانه برای دانش‌آموزان، برنامه‌هایی داشته‌اند. در قانون برنامه هفتم توسعه که حدود هفت یا هشت ماه پیش در مجلس به تصویب رسید، پیش‌بینی شده است که حداقل سه بار در هفته، شیر رایگان در مدارس توزیع شود. این قانون به‌ویژه برای دانش‌آموزان مناطق کمتر برخوردار اهمیت بیشتری دارد.اگرچه این برنامه در مجلس شورای اسلامی تصویب شده و از اسفند ۱۴۰۲ به‌عنوان قانون به تأیید رسید، شواهد نشان می‌دهد که اجرای آن به‌طور کامل و مؤثر صورت نمی‌گیرد. به‌منظور اجرای دقیق این برنامه و نظارت بر آن، وزارت بهداشت از طریق دفتر بهبود تغذیه فعالیت‌هایی را انجام داده و همچنان در حال پیگیری موضوع است.شخصاً به‌عنوان یکی از اعضای هیئت علمی دانشگاه، در زمان تصویب این قانون، نامه‌ای به کمیسیون بهداشت مجلس ارائه دادم و نکات خود را درباره ضرورت اجرای دقیق این برنامه و فراهم آوردن بودجه و سازوکار مناسب برای توزیع شیر رایگان در مدارس مطرح کردم. با این وجود، همچنان نیازمند تلاش و همکاری بیشتر از سوی تمامی نهادهای مرتبط هستیم تا اجرای این طرح ملی با دقت و جامعیت بیشتری صورت گیرد.این اقدامات می‌تواند منجر به افزایش حداقل ۱.۵ سانتی‌متری متوسط قد ایرانیان شود. 

شیوع چاقی و اضافه وزن در بین 52 درصد جمعیت ایران

دکتر نورزی در مورد وضعیت سلامت وزن و میزان چاقی در بین ایرانیان به رکنا گفت: مسئله چاقی و اضافه‌وزن از موضوعات بسیار مهم و جهانی است که تقریباً تمامی جوامع انسانی با آن مواجه هستند، هرچند میزان شیوع آن در جوامع مختلف متفاوت است.در ایران، در میان بزرگسالان بالای ۱۶ سال، شیوع چاقی و اضافه‌وزن در حال حاضر حدود ۵۲ درصد جمعیت را در بر می‌گیرد. این یعنی بیش از نیمی از جمعیت بزرگسال کشور به درجات مختلفی دچار اضافه‌وزن یا چاقی هستند. همان‌طور که می‌دانید، شدت چاقی از اضافه‌وزن بالاتر است.

ایران سالانه با افزایش ۲ درصدی در میزان شیوع چاقی بزرگسالان مواجه است

مدیر دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی بیان داشت: بر اساس آخرین گزارشی که توسط انجمن بین‌المللی چاقی در رابطه با وضعیت چاقی کشورها منتشر شده، ایران سالانه با افزایش ۲ درصدی در میزان شیوع چاقی بزرگسالان مواجه است.

طی 10 سال آینده 70 درصد ایرانیان چاق خواهند بود

 دکتر نورزی با تاکید بر اینکه اگر این روند افزایشی اگر ادامه یابد، طی ۱۰ سال آینده، این نرخ از ۵۲ درصد به حدود ۷۰ درصد خواهد رسید گفت: این افزایش شیوع چاقی یکی از دغدغه‌های اساسی متخصصان سلامت و تغذیه است و دلایل مختلفی برای آن مطرح شده که نیازمند پژوهش‌های عمیق‌تر و جامع‌تر است.

بحران جدی و خطرناک چاقی کودکان در ایران؛19 درصد کودکان ایران چاقند و اضافه وزن دارند

مدیر دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی با هشدار از وضعیت چاقی در بین کودکان کشور اینچنین از این بحران توضیح داد:  مشکل جدی‌تر مربوط به کودکان ایرانی است.  در حال حاضر، حدود ۱۹ درصد کودکان ایرانی دچار چاقی یا اضافه‌وزن هستند، که در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر، وضعیت متوسط به بالایی محسوب می‌شود. 

نرخ رشد چاقی در کودکان ایرانی حدود 6 درصد است

در ادامه آمارهای بحرانی از وضعیت اضافه وزن کودکان ایرانی دکتر نوروزی گفت: طبق گزارش‌های انجمن بین‌المللی چاقی، نرخ رشد چاقی در کودکان ایرانی حدود ۶ درصد است. پیش‌بینی می‌شود که در سال ۱۴۱۴، شیوع چاقی و اضافه‌وزن در کودکان زیر ۱۶ سال به حدود ۵۱ درصد برسد، یعنی تقریباً سه برابر نرخ فعلی.این روند افزایشی، چاقی کودکان را به یکی از مهم‌ترین عوامل تهدیدکننده سلامت جامعه ما تبدیل کرده است. زیرا کودکانی که دچار چاقی می‌شوند، در آینده به احتمال بسیار زیاد بزرگسالانی چاق خواهند شد. علاوه بر این، کودکان چاق در مقایسه با بزرگسالان، بیشتر مستعد ابتلا به عوارض مرتبط با چاقی هستند. از جمله این عوارض می‌توان به افزایش قند خون، چربی خون بالا، و کبد چرب اشاره کرد که در سنین پایین بروز پیدا می‌کنند و می‌توانند تأثیرات منفی بلندمدتی بر سلامت این افراد داشته باشند.

ایرانیان آینده از کودکی تا پایان عمر چاق خواهند بود!

دکتر نوروزی از نکته نگران‌کننده گفت و چنین تشریح کرد:  اکنون با نسلی از افراد مواجه هستیم که از سنین پایین، مثلاً هفت یا هشت سالگی، دچار چاقی هستند و در تمامی طول عمر خود چاق بوده‌اند. در حالی که بسیاری از افراد بزرگسال معمولاً پس از دوره‌های خاصی از زندگی مانند ازدواج، زایمان، یا خدمت سربازی به اضافه‌وزن مبتلا می‌شوند، این کودکان از دوران کودکی با این مشکل مواجه هستند و پیامدهای ناشی از چاقی را از همان سنین پایین تجربه می‌کنند.چاقی یک بیماری است و نباید آن را صرفاً یک ویژگی بدنی یا یک حالت فیزیکی طبیعی در نظر گرفت. این بیماری نیازمند درمان است، چه در کودکان و چه در بزرگسالان. والدین باید برای درمان چاقی کودکان خود اقدام کنند و تصور نکنند که چاقی به مرور زمان برطرف می‌شود. این باور که کودک با ورود به دوران بلوغ یا افزایش قد، وزنش متعادل خواهد شد، کاملاً اشتباه است.

جدول وضعیت شیوع چاقی و اضافه وزن در ایران:

۸۰ درصد کودکان چاق بین شش تا نه سال، تمام زندگی چاق خواهند ماند

مدیر دبیرخانه کارگروه سلامت و امنیت غذایی در پایان بیان داشت: مطالعات نشان می‌دهند که ۸۰ درصد کودکان چاق بین شش تا نه سال، در دوران نوجوانی نیز چاق خواهند بود. علاوه بر این، ۸۰ درصد نوجوانان چاق، در آینده به جوانانی چاق تبدیل می‌شوند. بنابراین، والدین باید برای درمان فرزندان خود از افراد متخصص در حوزه تغذیه، از جمله کارشناسان یا متخصصان تغذیه کمک بگیرند. این اقدام باید در اسرع وقت صورت گیرد تا از پیامدهای خطرناک چاقی در دوران بزرگسالی جلوگیری شود.در نتیجه، چاقی نه تنها یک مشکل جسمانی بلکه یک بیماری است که نیازمند توجه، پیشگیری، و درمان علمی و تخصصی است. والدین باید از تداوم این وضعیت جلوگیری کرده و سلامت کودکان خود را در اولویت قرار دهند. عوارض چاقی در کودکان می‌تواند آسیب‌های جدی و بلندمدتی به آن‌ها وارد کند و برای پیشگیری و درمان آن، مداخله به‌موقع امری ضروری است.