ابراهیم کمالی امروز، ۹ دی‌ماه در نطق پیش از دستور صحن علنی شورای اسلامی شهر شیراز با اشاره به اینکه کاشت یک نهال تا تبدیل شدن آن به یک درخت تنومند، سال‌ها زمان لازم است و تبدیل یک درخت به چندین درخت و شکل‌گیری باغ چندین سال زمان می‌خواهد، گفت: باغات و پهنه‌های سبز میراثی است که در طول زمان و به قیمت عمر، هزینه، آب و خاک این شهر و مردمانش شکل گرفته است.
وی افزود: هویت شیراز به باغ گره خورده و شهرتش در ادبیات، تاریخ و مکتوبات جهانگردان از دیرباز به سرسبزی، آب و هوای خوش است. القابی چون جنت تراز یا شهر گل و بلبل مدیون پهنه‌های سبز این شهر است که بخش عمده آن در محدوده قصردشت قرار داشته و دارد.
کمالی تصریح کرد: باغات قصردشت که روزگاری بسیار متراکم بودند، قدمتی چند صد ساله دارند و یک میراث تاریخی زنده و دارای حیات، نه فقط برای شهروندان شیراز بلکه برای کل کشور است.
وی افزود: این پهنه‌های سبز، محصول سال‌ها عمر مردم این شهر است که نسل در نسل به ما رسیده و تلاش برای حفظ آن‌ها وظیفه سازمانی، شرعی و وجدانی تک تک ماست.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز، تکراری‌ترین جمله در مورد باغات قصردشت را این هشدار دانست که از ۳ هزار و ۵۰۰ هکتار وسعت باغات در هم تنیده قصردشت، اکنون کمتر از ۹۸۰ هکتار آن هم به‌صورت اسمی باقی مانده است و اگر دیرتر از این برای حفاظت همه جانبه اقدام کنید باید در تاریخ از این باغات یاد کرد.
کمالی افزود: شورای اسلامی شهر شیراز بر مبنای همین دغدغه از بیش از یک‌سال گذشته ذیل ۲ کمیسیون خدمات شهری و شهرسازی اقدام به ایجاد کمیته صیانت از باغات کرد و در این کمیته تلاش شد بر ۲ محور آسیب‌شناسی و اجرای سیاست‌های ترویجی تمرکز شود و در زمینه برنامه‌های کاربردی با قابلیت عملیاتی شدن، هم‌فکری و تصمیم‌سازی انجام بگیرد.
وی با بیان اینکه تاکنون کمیته صیانت از باغات ۲۴ جلسه را برگزار کرده و در نخستین و اصلی‌ترین دستور کارهای خود، اجرای سیاست‌های ترویجی و نرم‌افزاری را در پیش گرفته است، گفت: ترویج سنت باغداری، آموزش باغداران، حمایت از مالکان باغات، شناسایی مشکلات آن‌ها و تلاش در جهت رفع آن، برنامه‌ریزی برای اقتصادی شدن و سودآوری باغات، پیگیری برنامه‌های گردشگری و جشنواره‌های فصلی، حمایت از پایان نامه‌های دانشگاهی و طرح‌های پژوهشی مرتبط با حوزه باغات، برگزاری اردوهای دانش‌آموزی در باغات، حمایت از سازمان‌های مردم نهاد فعال در این حوزه از جمله اقدامات مذکور است.
کمالی با بیان اینکه در کمیته صیانت از باغات، به آسیب‌شناسی و دلایل شرایط بغرنج کنونی باغات پرداخته شده است، به تعدادی از مهم‌ترین این موضوعات اشاره کرد و گفت: نبود بانک اطلاعاتی از باغات شیراز و نظارت به روز و علمی ۲ مشکل جدی و چالش برانگیز است. اطلاعات پراکنده و محدودی در دوایر مختلف شهرداری به فراخور نیاز هر مجموعه وجود دارد، اما حیرت‌انگیز است که هیچکس در شهرداری نمی‌داند در کلان‌شهر شیراز که ماهیت تاریخی و فرهنگی آن با باغ گره خورده، چند هکتار باغ وجود دارد.
وی ادامه داد: تنها نظارت کنونی بر باغات شیراز، گشت‌های میدانی واحد تخلفات است چون ما در فقر زیرساخت اطلاعاتی و نظارتی به سر می‌بریم در حالی که برای بررسی دقیق وضع موجود نیاز به بانک اطلاعاتی است.
کمالی تصریح کرد: شهرداری شیراز مشابه آن‌چه در سامانه جامع املاک، سامانه بوستان و یا سازمان سیما منظر در حال انجام است، به سامانه جامع باغات نیازمند است که گام اول آن شناسایی باغات شیراز چه باغات حوزه استحفاظی قصردشت و چه باغات خارج از آن است.
وی با اشاره به اینکه طرح ممیزی و تهیه بانک اطلاعات باغات شیراز با استفاده از جی‌آی‌اس و سنجش از دور برای حفظ و حراست از کل باغات شیراز در کمیته صیانت از باغات تهیه شده و مراحل بررسی را می گذراند، گفت: ماحصل این طرح ایجاد شناسنامه به ازای هر یک باغ در شیراز است که شامل نقشه و اطلاعات توصیفی خواهد بود. تلاش می‌کنیم اطلاعات حاصل نیز در سامانه‌ای مجزا با هدف ایجاد یک هویت مشخص برای باغات بارگذاری می‌شود و به صورت روشن و شفاف در اختیار شهرداری و شهروندان قرار گیرد.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز ادامه داد: در بعد نظارتی به بررسی لحظه‌ای و شبانه روزی باغات با استفاده از سیستم‌های امروزی مثل ریزپرنده‌ها و ارسال مداوم داده به واحدهای متولی نیازمندیم. امید داریم که با تحول اداری و ایجاد ناحیه ویژه باغات حرکت‌های جدی و عملیاتی به این سمت آغاز شود.
کمالی محوری‌ترین و بنیادی‌ترین مشکل را اصلِ طرحِ جامع و یکپارچه باغات قصردشت، مصوب سال ۱۳۷۹ در شورای عالی شهرسازی و معماری دانست و افزود: نفس گروه‌بندی باغات، یک اقدام مطلوب در جهت نگه‌داشت پهنه‌های باغی است اما این طرح خلأهای بسیار دارد و سبب شده در چشم‌انداز ۳۰ ساله خود که اکنون دیگر کمتر از ۶ سال به پایان آن باقی مانده، نتواند کارآمدی خود را نشان دهد.
وی افزود: شرایط اسفناک کنونی باغات قصردشت از ناموفق بودن آن حکایت دارد. مرزبندی‌های موهوم این طرح سبب شده جزایری از باغات گروه ۵ در دل باغات گروه یک قرار گیرند یا باغات متراکمی مثل پهنه صرافی در گروه ۵ جای داده شوند که البته امروز اثری از آن باقی نمانده است.
کمالی تصریح کرد: جابه‌جایی مرز باغات گروه یک در برخی کوچه‌ها و معابر و قرار نگرفتن بخش زیادی از توده‌های باغی شیراز در محدوده استحفاظی، همگی حاصل نقایص طرح جامع باغات قصردشت و توده‌بندی‌های غیراصولی آن است.
وی با بیان اینکه شهرداری باغدار خوبی نیست، گفت: باغداری کاری علمی، تخصصی و پرهزینه و البته پردرآمد است و در حیطه وظایف تخصصی شهرداری نمی‌گنجند. واگذاری باغات به شهرداری تاکنون نتیجه مطلوبی نداشته اما در طرح جامع باغات قصردشت مجموعه‌های تخصصی مثل جهاد کشاورزی، منابع طبیعی محیط زیست از این مسئولیت معاف شده‌اند، وظیفه‌ای نیز که برای شهرداری در نظر گرفته شد تملک زمین باغات است.
کمالی اظهار کرد: هویت باغ به درخت است، ارزش‌گذاری باید بر مبنای درخت به عنوان یک سرمایه و منبع اقتصادی انجام شود، خرید باغ به قیمت زمین سبب زیان دیدن باغدار می‌شود. تجدیدنظر در موضوع تملک باغات توسط شهرداری و جایگزین شدن با روش‌های به‌روز امری ضروری است.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز بازنگری، اصلاح و تغییر طرح جامع و یکپارچه باغات قصردشت با وجود این نقاط ضعف، امری ضروری دانست و افزود: شورای اسلامی شهر شیراز باید پیگیری آن را از جمله کارهای بر زمین مانده خود تلقی کند.
کمالی با اشاره به معضل جدی آب باغات اظهار کرد: باغ‌شهرها بلای جان باغات قصردشت شده‌اند. استحصال آب در بالا دست این منطقه توسط باغ شهرهایی که هیچ‌گونه هم‌خوانی با زیست‌بوم استان ندارند به خشک شدن قنوات و چشمه‌سارها انجامیده و فاجعه‌ای را برای درختان کهن‌سال قصردشت رقم زده است.
وی ادامه داد: چاه‌های غیرمجاز در این منطقه از شیراز به شدت زیاد است. منابع آب باغ‌های قصردشت که عمدتاً توسط چشمه‌ها و قنوات تأمین می‌شد با خشک شدن و از دست رفتن آن‌ها به شدت کاهش یافته است.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز ایجاد تصفیه‌خانه‌های محلی را اقدام قابل تقدیری دانست که می‌تواند بخشی از نیاز آب باغات را در میان مدت تأمین کند و البته مستلزم صرف هزینه‌های سنگین توسط شهرداری است.
وی افزود: مردم، شهرداری را متولی آب در حوزه باغات قصردشت می‌دانند اما عملاً شهرداری هیچ اختیاری در این حوزه ندارد و سازمان آب منطقه‌ای متولی قانونی آب در این قسمت است. تلاش ما در کمیته صیانت از باغات جهت هماهنگی با مدیران این سازمان بعد از گذشت یک‌سال به نتیجه نرسیده است لذا از شهردار شیراز و استاندار فارس تقاضا داریم برای حل این مشکل شخصاً ورود کنند چون آب، حیاتی‌ترین مشکل باغات قصردشت است و باید به فوریت تعیین تکلیف شود.
کمالی مشکل دیگر باغات شیراز را نبود ساختار اداری و قانونی مناسب جهت مدیریت باغات دانست و گفت: یکی از مشکلات اصلی این حوزه در طی ۲۰ سال گذشته بوده است. متولی باغات حوزه استحفاظی قصردشت تاکنون ستاد آبادگری باغات بوده است. یک نهاد ضعیف و دورافتاده در پستوی سازمانی شهرداری که در نمودار اداری یک حوزه ستادی ذیل مدیرکل شهرسازی معاونت شهرسازی شهرداری شیراز تعریف شده بود و اختیار قانونی و اجرایی مناسبی نداشته، تا جایی که حتی از واحد تخلفات به عنوان ساده‌ترین و حیاتی‌ترین نیاز برای حفاظت از باغات محروم بوده است.
وی افزود: تلاش های شورای اسلامی و شهردار شیراز برای ترمیم اداری به تصویب ایجاد ناحیه ویژه باغات قصردشت در وزارت کشور انجامید که نمودار سازمانی آن در حال تکمیل است و همین چند روز اخیر با نصب تابلو در فضای عمومی جامعه اعلام موجودیت کرد.
کمالی اظهار امیدواری کرد که نظارت ساختاری و هوشمند برای این ناحیه تعریف شود و تخلفات در حوزه باغات در لباس و شمایل جدید خودنمایی نکند.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز نبود کمیسیون ماده ۱۰۰ ویژه باغات را چالش زیرساختی دیگری دانست و گفت: مطابق مصوبات شورا کمیسیون ماده ۱۰۰، تخصصی باغات باید با حضور مدیران عالی استان تشکیل شود که این اقدام علی‌رقم پیگیری‌ها و نامه‌نگاری‌های متعدد هنوز در معاونت شهرسازی به نتیجه نرسیده است.
وی ادامه داد: تصمیم‌گیری‌ها در کمیسیون ستاد آبادگری چالش مهم و غیرقانونی است که با آن مواجه هستیم. این کمیسیون در واقع کمیته فنی کمیسیون زیربنایی است و حق تصمیم‌گیری ندارد اما بارها و بارها در سالیان گذشته فراتر از اختیارات قانونی خود اقدام به تصمیم‌گیری و اعطای مجوز کرده است.
عضو شورای اسلامی شهر شیراز ادامه داد: کمیسیون ستاد آبادگری با نامه ارسالی سازمان بازرسی اکنون دیگر عملا امکان تشکیل ندارد و امیدواریم معاونت شهرسازی هر چه سریع‌تر فرایند جدید رسیدگی به مطالبات مردم در حوزه باغات را با هماهنگی استانداری تهیه و اعلام کند.
وی در ادامه بیان کرد: کمیته صیانت از باغات در کنار اقدامات ترویجی برای حفظ ته‌مانده باغات قصردشت رویکرد سلبی را دنبال کرده است.
کمالی مشکل غیرقابل جبران باغات را بناهای غیرمجازی دانست که بی‌وقفه از پهنه باغات قصردشت سر درمی‌آورند و افزود: در برخورد با ساخت‌وسازهای غیرمجاز کارنامه درخوری نداریم. بسیاری از پرونده‌های دانه‌درشت در حوزه باغات با آرای قطعی کمیسیون‌های ماده ۱۰۰ و مراجع قضایی همچنان منتظر اجرا هستند و معدود احکامی نیز که به مرحله اجرا می‌رسند با انواع صلاحدیدها مواجه شده و به نتیجه نمی‌رسد.
وی اظهار کرد: تلاش ویژه کردیم تا به مقابله با دست‌اندازی به باغات دانه‌درشت و مجموعه‌های نام آشنایی مانند مدرسه مهر تابان، رستوران رزگلد، فروشگاه فرش زندیه شروع کنیم، اما عدم همراهی‌ها ناامیدی در پی داشت و خلاصه می‌توان گفت زورمان نرسید!
کمالی در پایان سخنان خود اصلی‌ترین راهکار برای حفظ باغات را همراهی و مشارکت مردم در این مسیر دانست و افزود: مردم در حفاظت از باغات، خود را مسئول و شریک بدانند. همچنین زیرساخت‌های قانونی و اداری در راستای حفظ احیا و ترویج باغات باید با قوت شکل بگیرد که امیدهای بسیاری به ناحیه ویژه باغات داریم. تلاش‌های ما برای برخورد با دانه‌درشت‌ها اگرچه تاکنون به نتیجه نرسیده است اما امیدواریم به شکل ویژه در دستورکار دستگاه قضا و نهادهای نظارتی قرار گیرد.
انتهای پیام
