آیا میدانید حبابهای منجمدی که در تصویر روز ناسا مشاهده میکنید، چگونه تشکیل شدهاند؟ با گاز متانی که از کف دریاچه آزاد میشود! حبابهای متان در زمستان زیر سطح یخزده دریاچه به دام میافتند، منجمد میشوند و چنین منظره زیبایی میآفرینند.
منطقه زمستانی که در تصویر روز ناسا مشاهده میکنید، دریاچه بایکال در جنوب سیبری است. این دریاچه یکی از میراثهای جهانی یونسکو، بزرگترین دریاچه جهان از نظر حجم، قدیمیترین و عمیقترین آن است که بیش از ۲۰ درصد آب شیرین جهان را در خود جای داده است.
بایکال همچنین مخزن عظیمی از گاز متان است؛ گاز گلخانهای که درصورت آزاد شدن میتواند میزان جذب نور فروسرخ در جو زمین را افزایش داده و با بهدامانداختن گرما، سیاره ما را گرمتر کند.
خوشبختانه، مقدار متانی که درحالحاضر از این دریاچه به بیرون نشت میکند، تأثیر آبوهوایی مهمی ندارد اما مشخص نیست افزایش چشمگیر دما در این منطقه یا کاهش سطح آب دریاچه بایکال چه پیامدهایی خواهد داشت.
دیاکسیدکربن معمولاً اولین و مهمترین عامل گرمایش جهان شناخته میشود و میان گازهای گلخانهای، پس از دیاکسیدکربن، متان بیشترین نقش را در تغییرات آبوهوایی و گرمایش زمین دارد.
براساس مطالعات، غلظت متان در جو کمتر از دیاکسیدکربن است اما این گاز در کوتاهمدت بیش از ۸۰ برابر دیاکسیدکربن پتانسیل گرمایش دارد! بهعبارتدیگر، هر مولکول متان میتواند نسبت به دیاکسیدکربن گرمای بیشتری در جو نگه دارد.
علاوهبراین، متان نسبت به دیاکسیدکربن طول عمر کوتاهتری دارد (حدود یک دهه)، در اثر واکنشهای شیمیایی در جو تجزیه و به دیاکسیدکربن و بخار آب تبدیل میشود؛ بنابراین، متان نهفقط مستقیم در گرمایش زمین مؤثر است، بلکه با انتشار دیاکسیدکربن غیرمستقیم نیز آن را تشدید میکند.
پژوهشها نشان میدهند منابع زمینشناسی سهم بسیار اندکی در انتشار گاز متان دارند. در مقابل، صنایع انسانی مانند کشاورزی و دامداری، دفن زبالهها و استخراج سوختهای فسیلی (مهمترین عامل) بیشترین سهم را در تولید این گاز گلخانهای دارند.