در آستانه سالگرد شهادت سردار مقاومت، حاج قاسم سلیمانی، به بررسی جنبه‌های مهم وصیت‌نامه این شهید بزرگوار و نقش علما و حوزه‌های علمیه در پاسداری از انقلاب اسلامی پرداخته‌ایم. در این گفت‌وگو، با حجت‌الاسلام محمد حائری شیرازی، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه، درباره اهمیت وصیت‌نامه شهید حاج قاسم سلیمانی و پیامدهای آن برای جامعه اسلامی به گفت‌وگو پرداختیم. در ادامه متن آن را می‌خوانید:

ایسنا: حاج قاسم در وصیت‌نامه خود تأکید ویژه‌ای بر نقش علما و حوزه‌های علمیه دارد. این تأکید از نظر شما چه معنایی دارد؟

حاج قاسم سلیمانی با شناخت دقیق از جایگاه علما در تاریخ اسلام و انقلاب اسلامی، حوزه‌های علمیه را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نهادهای تأثیرگذار در هدایت جامعه اسلامی معرفی می‌کند. او معتقد بود که علما نه‌تنها باید نقش علمی و دینی خود را ایفا کنند، بلکه در مقام پاسداران اصلی ارزش‌های انقلاب و دین، وظیفه‌ای اجتماعی و سیاسی نیز بر عهده دارند. این تأکید نشان می‌دهد که از نظر حاج قاسم، حوزه‌های علمیه محور تثبیت و گسترش آرمان‌های اسلامی هستند و می‌توانند سد محکمی در برابر تهدیدات فرهنگی و فکری باشند.

از دیدگاه حاج قاسم، علما باید از مرزهای سنتی فراتر رفته و نقش‌های فعال‌تری در مسائل اجتماعی و فرهنگی ایفا کنند. این به معنای حضور در میدان مبارزه با جریان‌های انحرافی، پاسخ به شبهات و ترویج اندیشه‌های دینی به‌روز است. او علما را به‌عنوان سنگربانانی می‌دید که مسئولیت حراست از دین و ارزش‌های اسلامی را در جامعه‌ای پیچیده و پرچالش بر عهده دارند. این نگاه استراتژیک به علما و حوزه‌های علمیه نشان‌دهنده درک عمیق او از نیازهای زمانه و اهمیت بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها بود.

همچنین، حاج قاسم تأکید می‌کرد که علما باید ارتباط نزدیک‌تری با مردم داشته باشند. این ارتباط نه تنها باعث افزایش اعتماد عمومی به حوزه‌های علمیه می‌شود، بلکه زمینه را برای گسترش نفوذ فرهنگی و فکری آن‌ها نیز فراهم می‌کند. او این ارتباط را کلید موفقیت در مقابله با تهاجمات فرهنگی می‌دانست و آن را بخشی از مسئولیت تاریخی علما تلقی می‌کرد.

ایسنا: حاج قاسم هشدار می‌دهد که تضعیف انقلاب اسلامی پیامدهای خطرناکی برای اسلام خواهد داشت. این هشدار چه ابعادی دارد؟

این بخش از وصیت‌نامه، اوج نگرانی حاج قاسم از آینده اسلام در صورت تضعیف انقلاب اسلامی را به‌خوبی نشان می‌دهد. انقلاب اسلامی نمادی از توانایی دین در ارائه راهکارهای عملی برای حل مسائل اجتماعی و سیاسی است، اگر این انقلاب تضعیف شود، نه‌تنها معارف اسلامی به حاشیه رانده می‌شوند، بلکه الحاد و انحرافات فکری نیز جایگزین آن خواهند شد. حاج قاسم به‌درستی درک کرده بود که انقلاب اسلامی، مظهر زنده بودن دین است و هرگونه آسیب به آن، به معنای از بین رفتن اعتماد عمومی به توانایی اسلام در اداره جامعه خواهد بود.

ابعاد این هشدار بسیار گسترده است، حاج قاسم با نگاهی ژرف‌اندیشانه پیش‌بینی می‌کرد که تضعیف انقلاب اسلامی می‌تواند منجر به گسست فرهنگی و اجتماعی در جوامع اسلامی شود؛ او به این نکته توجه داشت که انقلاب اسلامی نه فقط یک حرکت سیاسی، بلکه تجلی هویت اسلامی در دنیای مدرن است. از دست رفتن این هویت، مسیر را برای تسلط فرهنگ‌های بیگانه هموار می‌کند و باعث از دست رفتن استقلال فکری و فرهنگی جوامع اسلامی می‌شود.

علاوه بر این، حاج قاسم بر نقش دشمنان خارجی و تلاش آن‌ها برای تضعیف انقلاب اسلامی تأکید داشت؛ او معتقد بود که این دشمنان از هیچ فرصتی برای ایجاد انشقاق و تفرقه در جوامع اسلامی فروگذار نمی‌کنند. این هشدار، علما و جامعه اسلامی را به ضرورت هوشیاری و تقویت انسجام ملی فرا می‌خواند، تنها از این طریق است که می‌توان از میراث انقلاب و ارزش‌های اسلامی حفاظت کرد.

ایسنا: راهکارهایی که می‌توانند به عبور از چالش‌هایی که حاج قاسم به آن‌ها اشاره کرده است کمک کنند، چیست؟

برای عبور از این چالش‌ها، چندین اقدام اساسی لازم است. نخست، تقویت ارتباط میان حوزه‌های علمیه و جامعه از طریق بازسازی شیوه‌های تبلیغ و آموزش دین، به‌ویژه برای نسل جوان؛ دوم، بهره‌گیری از ظرفیت‌های دیپلماسی عمومی برای گسترش گفتمان انقلاب اسلامی در سطح جهانی؛ سوم، تقویت همبستگی ملی و ایجاد یکپارچگی میان اقشار مختلف جامعه برای حمایت از ارزش‌های انقلاب و در نهایت، بازخوانی مستمر وصیت‌نامه‌های شهدا و تطبیق آن‌ها با نیازهای روز که می‌تواند به‌عنوان یک راهنمای عملی عمل کند.

یکی از ابزارهای مؤثر در این راستا، ارتقای سطح آموزش‌های دینی است که باید به زبانی ساده، جذاب و در عین حال عمیق ارائه شود، حوزه‌های علمیه می‌توانند با به‌کارگیری فناوری‌های نوین و رسانه‌های دیجیتال، پیام‌های خود را به‌طور گسترده‌تری منتشر کنند و نسل جدید را به آرمان‌های انقلاب نزدیک‌تر سازند؛ این نوع ارتباط نه‌تنها فاصله میان جوانان و دین را کاهش می‌دهد، بلکه بستری برای ترویج فرهنگ مقاومت و ایستادگی نیز فراهم می‌کند.

علاوه بر این، ایجاد شبکه‌های هم‌اندیشی و تبادل تجربیات میان علما و اندیشمندان دیگر کشورها می‌تواند به تقویت گفتمان انقلاب اسلامی در سطح بین‌المللی کمک کند؛ حاج قاسم بر ضرورت استفاده از این ظرفیت‌ها تأکید داشت و معتقد بود که تنها از طریق اتحاد و تبادل دانش می‌توان با موج‌های انحرافی و تهاجمات فکری مقابله کرد. این نگاه، نشان‌دهنده عمق استراتژیک و آینده‌نگری او در حفظ ارزش‌های انقلاب اسلامی است.

ایسنا: درس‌های مهمی که از زندگی و شهادت حاج قاسم می‌توان گرفت چیست؟

زندگی حاج قاسم نمادی از پیوند ایمان و عمل بود؛ او نشان داد که دینداری تنها به عبادات محدود نمی‌شود و باید با مسئولیت اجتماعی و حضور فعال در میدان‌های سخت همراه باشد. شهادت او نیز به ما یادآوری می‌کند که در برابر ظلم و استکبار، تنها راه پیروزی مقاومت است؛ این روحیه جهادی، الگویی است برای همه افرادی که دغدغه دین، عدالت و انسانیت دارند، از سوی دیگر، شهادت او پیام‌آور اتحاد و الهام‌بخش برای نسلی جدید از مقاومت در جهان اسلام بود.

نکته قابل توجه این است که حاج قاسم، با وجود مسئولیت‌های سنگین نظامی، همواره شخصیتی مردمی و قابل‌دسترس باقی ماند. این ویژگی باعث شد تا او به یک الگوی الهام‌بخش تبدیل شود که توانست پیام انقلاب را به دل‌های میلیون‌ها نفر برساند. زندگی و شهادت او نشان داد که حتی در بالاترین سطوح قدرت و تصمیم‌گیری، می‌توان روحیه خضوع و فروتنی را حفظ کرد.

از طرف دیگر، شهادت حاج قاسم به باز تعریف مفاهیم مقاومت و ایثار در جوامع اسلامی منجر شد؛ او نشان داد که مقاومت تنها یک حرکت نظامی نیست، بلکه یک رویکرد همه‌جانبه است که باید در فرهنگ، اقتصاد و سیاست نیز ریشه بدواند. این نگاه جامع به مقاومت، باعث شد تا شهادت او به نقطه عطفی در تاریخ معاصر تبدیل شود و موجی از بیداری اسلامی در سراسر جهان ایجاد کند.

انتهای پیام