به گزارش بهداشت نیوز، ادراک به‌عنوان توانایی روان‌شناختی به توانایی فرد برای درک و فهم محرک‌های بیرونی اشاره دارد و شامل انواع مختلفی از ورودی‌های اطلاعاتی از محیط ما از طریق بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی و چشایی و همچنین پردازش، تفسیر و درک این اطلاعات حسی است.
به زبان ساده، ادراک توانایی احساس و درک است. ادراک به‌عنوان توانایی برای انطباق با وظایف یا مشکلات در حال تغییر، پایه‌ای برای عملکردهای شناختی بالاتر است. در عین حال، توانایی ادراکی، عنصر اصلی عملکرد اجرایی کودکان، در کنترل شناختی کودکان نیز نقش اساسی دارد.
کودکان با برخی ادراکات به دنیا می‌آیند که به آنان کمک می‌کند اطلاعات بیرونی به‌دست آورند، به چیزهای بیرونی واکنش نشان داده و روابط اجتماعی مختلفی را شکل دهند که اساس رشد جسمی و ذهنی آنان است. با این حال، توانایی‌های ادراکی کودکان در حال تغییر مداوم رشدی است و برای رشد ادراکی خود به محرک‌ها و تجربیات مثبت نیاز دارند.
دوره ۶ تا ۱۲ سالگی که اغلب به‌عنوان دوران کودکی میانی و پیش از نوجوانی شناخته می‌شود، مراحل اساسی در رشد و تکامل کودکان و دوره حیاتی برای رشد مهارت‌های حرکتی و توانایی‌های ادراکی است. توانایی‌های شناختی نیز در این مرحله تحت تاثیر قرار می‌گیرند و بر عملکرد بنیادی فرآیندهای شناختی حرکتی تأثیر می‌گذارند.
به‌عنوان توانایی اساسی برای بقا و رشد، ارتقاء رشد ادراک کودکان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با این حال، رشد توانایی‌های ادراکی کودکان را می‌توان با ارائه تجربیات حسی غنی، ازجمله محرک‌های لمسی، شنوایی، بصری و محیط‌های تحریک‌کننده متنوع از طریق انواع ابزارهای بیرونی ارتقا داد.
بر اساس نتایج مقاله "تاثیر یک دوره تمرین هشت هفته‌ای وی فیت بر ادراک بینایی کودکان ۶ تا ۱۰ ساله مبتلا به اختلال هماهنگی رشدی" سال‌های ابتدای کودکی مهم‌ترین سال‌های حیات است و تجربیات این سال‌ها زیربنای زندگی آینده هر انسانی خواهد بود، بنابراین اگر به نیازها و حیطه‌های تکاملی کودکان طی این دوران پاسخ مناسبی داده شود، آنان از قدرت تفکر و تعقل بیشتری برخوردار می‌شوند و مهارت‌های عاطفی و اجتماعی بهتری خواهند داشت.
فعالیت بدنی شکل آسان از فعالیت با فواید بسیاری برای رشد سلامت جسمی و روانی کودکان ازجمله بهبود سلامت جسمانی، عملکرد شناختی، عملکرد اجرایی و توانایی ادراکی است.
اغلب اعتقاد بر این است که مشارکت در فعالیت بدنی نیز به‌طور مثبت با عملکرد ادراک شده در مدرسه مرتبط است و روزهای بیشتر با فعالیت بدنی متوسط تا شدید برای سلامت و عملکرد مدرسه همه کودکان و نوجوانان مفید خواهد بود. با این حال، منابع موجود متنوع است و نشان می‌دهد که تحقیقات بیشتری در مورد این اثرات برای حمایت بهتر از ارتقاء فعالیت بدنی و به حداکثر رساندن نتایج آموزشی مورد نیاز است.
محققان در تحقیقی با عنوان "تاثیر ورزش و فعالیت بدنی بر یادگیری کودکان" گفتند: توجه به اهمیت روزافزون سلامت جسمانی و روانی در فرایند رشد و توسعه کودکان، نقش ورزش و فعالیت بدنی در بهبود توانایی‌های شناختی و تحصیلی آنان نیازمند توجه ویژه است.
اگرچه مزایای فعالیت بدنی برای کودکان در مطالعات متعدد به‌خوبی مستند شده اما اثرات مستقیم فعالیت بدنی بر ادراک کودکان هنوز ناشناخته است و هیچ فراتحلیلی وجود ندارد که اثرات مداخلات فعالیت بدنی را بر درک کودکان ۱۲ ساله و جوان تر بررسی کند.
همچنین مشخص نیست که چگونه فعالیت بدنی درک کودکان را تقویت می‌کند در حالی که به‌طور مناسب سطوح فعالیت بدنی را افزایش می‌دهد، یا اینکه کدام شدت فعالیت بدنی در بهبود ادراک کودکان ۱۲ ساله و کمتر موثر است.
شواهد قابل توجهی نشان می‌دهند که درگیر شدن در فعالیت بدنی برای رشد توانایی های ادراکی کودکان مفید است، زیرا این دو به‌طور کامل در هم تنیده هستند. با این حال، تحقیقات بیشتری برای به‌دست آوردن درک کامل از تأثیر فعالیت بدنی بر ادراک کودکان ضروری است. برای شناسایی و سنجیدن بیشتر اثرات فعالیت بدنی بر تعدادی از ادراکات خاص در کودکان مرور نظام‌مند و فراتحلیل انجام شد.
جستجوها با استفاده از پنج پایگاه داده آنلاین مقالات منتشر شده تا ژوئن ۲۰۲۳ برای شناسایی استنادهای واجد شرایط انجام شد. در مجموع ۱۲ کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده، شامل ۱۷۶۱ کودک زیر ۱۲ سال، مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. به‌طور کلی، فعالیت بدنی به‌عنوان یک مداخله، تأثیر قابل‌توجهی بر رشد ادراک کودکان نشان داد.
نتایج این فراتحلیل نشان داد که شرکت در فعالیت بدنی روزانه به مدت ۳۰ دقیقه، تأثیر بیشتری بر ادراک بصری و عملکرد اجرایی کودکان نسبت به ادراک حرکتی، ادراک بدن و عزت نفس کلی آنان دارد. اثرات فعالیت بدنی بر عملکرد ادراک کودکان بر اساس ویژگی‌های شرکت‌کننده متفاوت بود، فعالیت بدنی تأثیرات بهتری بر ادراک بدن و عزت نفس کلی در کودکان چاق یا دارای اضافه وزن داشت.
علاوه بر این، فعالیت بدنی همچنین می‌تواند عملکرد اجرایی و توجه را در کودکان مبتلا به اختلالات هماهنگی رشدی افزایش دهد. اثرات فعالیت بدنی بر عملکرد ادراک کودکان با توجه به زمان مداخله متفاوت بود، با مدت زمان‌های مختلف فعالیت که منجر به عملکردهای ادراکی متفاوتی شد. بنابراین، والدین و مربیان باید مدت زمان فعالیت بدنی مناسبی را برای کودکان در اولویت قرار دهند تا از رشد و تکامل مطلوب آنان اطمینان حاصل شود.
نتیجه‌گیری
فعالیت بدنی بخش مهمی از رشد ادراک کودکان است و تأثیر آن به‌ویژه در کودکان مبتلا به به اختلالات هماهنگی رشدی، یا افرادی که چاق یا دارای اضافه وزن هستند، مشهود است. با شرکت در ورزش‌های مختلف یا فعالیت‌های دیگر، کودکان می‌توانند به‌طور کل‌نگر مهارت‌های ادراک خود را توسعه دهند و یاد بگیرند که چندین جنبه از ادراکات بدنی، حرکتی و بصری را ترکیب کنند.
از نظر محتوای تحقیق، مطالعات آینده باید تغییرپذیری تأثیر درک شده فعالیت بدنی را با توجه به جنسیت‌ها، گروه‌های سنی، شدت ورزش و انواع فعالیت بدنی بررسی کنند. در نهایت، با توجه به اندازه‌گیری شاخص‌های مرتبط با ادراک، مطالعات کنونی بیشتر از مقیاس‌ها یا پرسش‌نامه‌های ذهنی استفاده کرده‌اند که ممکن است در معرض سوگیری‌ها باشند. مطالعات آینده باید استفاده از حسگرهای ادراکی پیشرفته را برای تشخیص کمی عملکرد ادراک کودکان در نظر بگیرند.
بنابراین، ایجاد و ترویج برنامه‌های ورزشی و فعالیت‌های بدنی در مدارس و محیط‌های آموزشی می‌تواند نقش بسزایی در رشد و توسعه همه جانبه کودکان ایفا کند.
منبع: ایسنا
