خبرگزاری مهر، گروه بین الملل *؛ نظریه «سگ هار» (Mad Dog Theory) در حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل به کشوری اشاره دارد که با رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی و تهاجمی، سعی در حفظ منافع خود یا جلب توجه سایر کشورها دارد. چنین کشوری عمداً قواعد بین‌المللی را نادیده می‌گیرد و رفتاری بی‌ثبات‌کننده در منطقه و جهان از خود نشان می‌دهد.
در بخش نخست این گزارش به این مساله اشاره کردیم که رژیم صهیونیستی با استفاده از نظریه سگ هار تلاش می‌کند ضمن ایجاد هراس شدید در بین دشمنان و همسایگان خود، اهدافش را محقق کند. در این بخش با نگاهی گذرا به فعالیت‌های رسانه‌ای که در چارچوب نظریه سگ هار صورت می‌پذیرد عنوان شد؛ در چارچوب نظریه سگ هار، این رسانه‌ها عمدتاً به جای ارائه اطلاعات دقیق و دعوت به تفکر و تحلیل، به استفاده از تاکتیک‌هایی مانند ترساندن، تحقیر، یا کنترل احساسات مخاطب روی می‌آورند. هدف آنها اغلب ایجاد فضایی احساسی، پر از تنش و تقابل است که در نهایت به تأمین منافع راهبردی آنها منجر می‌شود.
سوالی که در بخش نخست این گزارش مطرح شد این بود که آیا رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور برای دفاع از رژیم صهیونیستی با مخاطب در چارچوب نظریه سگ هار برخورد می‌کنند؟ در شرایطی که بطور ویژه به نظر می‌رسد این رسانه‌ها با ترکیب ژانرهای مختلف و بهره‌گیری از ویژگی‌های احساسی، بصری و سرعت انتشار، نظریه سگ هار را عملی می‌کنند.
رسانه‌های فارسی زبان و استفاده از نظریه صهیونیستی سگ هار
قبل از اینکه به رسانه‌های ایران پیشنهادی بدهم مایل هستم به چند شبکه ای که در چارچوب نظریه سگ هار در فضای رسانه‌ای فارسی‌زبان به صورت تهاجمی، یک‌طرفه و تحریک‌آمیز عمل می‌کنند، اشاره کنم.
۱. بی‌بی‌سی فارسی
ویژگی‌ها: استفاده از تحلیل‌های یک‌طرفه و پوشش بحران‌ها با تمرکز بر جنبه‌های منفی.
برجسته‌سازی مشکلات اجتماعی و سیاسی به گونه‌ای که اعتماد به ساختار داخلی تضعیف شود.
مثال‌ها:
پوشش تهاجمی اعتراضات اجتماعی در کشورهای منطقه با استفاده از روایت‌های احساسی و گزینشی برای تحریک مردم.
۲. ایران اینترنشنال
ویژگی‌های این شبکه:
تمرکز بر بحران‌ها و اخبار فوری به صورت اغراق‌شده.
استفاده از زبان احساسی و تحریک‌آمیز برای دامن زدن به اختلافات سیاسی و اجتماعی.
مثال‌ها:
پوشش رویدادهای حساس سیاسی با دعوت از کارشناسانی که دیدگاه‌های خاص، تند و تخریب گر دارند. که بیشتر تصویر، رفتارشان و ادبیات آنها به شرخرهای اقتصادی می‌خورد
۳. صدای آمریکا (VOA)
ویژگی‌ها:
تمرکز بر تقابل مستقیم با سیاست‌های داخلی ایران.
برجسته‌سازی اخبار منفی و استفاده از تکنیک‌های خبری که به تحریک احساسات منجر شود.
مثال‌ها:
تولید گزارش‌هایی که تنها بخشی از واقعیت را نشان می‌دهند و دیدگاه‌های مخالف را نادیده می‌گیرند.
۴. رادیو فردا
ویژگی‌ها:
انتشار گزارش‌های انتقادی با تأکید بر نکات منفی و بحران‌ها.
انتخاب موضوعاتی که به طور خاص شکاف‌ها و تنش‌های اجتماعی و سیاسی را تقویت می‌کنند.
مثال‌ها:
تولید برنامه‌هایی که در آن از تصاویر و صداهای تحریک‌آمیز استفاده می‌شود.
۵. من و تو
ویژگی‌ها:
استفاده از ژانرهای سرگرمی، مستندهای افشاگرانه و برنامه‌های طنز برای انتقال پیام‌های سیاسی.
حمله غیرمستقیم به شخصیت‌ها یا نهادها از طریق تولیدات فرهنگی.
مثال‌ها:
تولید مستندهایی با روایت احساسی و یک‌طرفه برای تضعیف تاریخ یا سیاست‌های ملی.
این شبکه‌ها بسته به خط‌مشی و حمایت کنندگان مالی که دارند، از ابزارهای مختلفی مانند مستند، خبر فوری، تحلیل سیاسی و حتی برنامه‌های طنز و سرگرمی برای اعمال فشار و کنترل افکار عمومی استفاده می‌کنند. هدف اصلی آنها ایجاد تقابل، تحریک احساسات و بی‌اعتمادسازی است.
نویسنده این مقاله که سال‌ها در عرصه روزنامه نگاری فعالیت علمی و عملی داشته پیشنهاد می‌کند در این جنگ رسانه‌ای و در مقابله با "روزنامه نگاری سگ هار" از "روزنامه نگاری عقاب بینا" استفاده کنید. همکاران رسانه‌ای عزیز همان طور که مطلع هستید؛
در جنگ رسانه‌ای امروز، جایی که نظریه «روزنامه‌نگاری سگ هار» با تهاجم، هیجان‌زدگی، و ایجاد بحران‌ها و تخریب فضای رسانه‌ای را تحت تأثیر قرار داده، وظیفه ما به عنوان فعالان رسانه‌ای در ایران اسلامی این است که در مسیر متفاوتی گام برداریم. مسیر «روزنامه‌نگاری عقاب بینا» مسیری است که با بینش عمیق، دقت در اقدام، و مسئولیت‌پذیری، می‌تواند جامعه را به سمت آگاهی و آرامش هدایت کند.
به جای غرق شدن در سطح رویدادها و اخبار هیجانی، با دید گسترده و تحلیلی مسائل را بررسی کنید. جامعه به رسانه‌ای نیاز دارد که فراتر از روزمرگی بیندیشد. لذا با ارائه اطلاعات دقیق و شفاف، اعتماد مخاطبان را به دست آورده و راه‌حل ارائه دهید. در فضایی که شایعات به سرعت منتشر می‌شوند، شما باید چراغ حقیقت باشید.
از آنجایی که رسانه رهبری فکری جامعه است در نتیجه رسانه نباید صرفاً بازتاب‌دهنده بحران‌ها باشد، بلکه باید هدایتگر افکار عمومی و تولیدکننده گفتمان‌های سازنده باشد. رسانه‌های کشور ما با این جنگ تمام عیار رسانه‌ای باید از تهاجم و هیجان‌زدگی پرهیز کند و در مواجهه با اخبار و رقابت‌ها، واکنش‌های هیجانی را کنار بگذارد و با آرامش و هوشمندی اقدام کند. به رفتار عقاب نگاه کنید با دقت و صبر شکار می‌کند، نه با هیجان و عجله. باید رسانه‌ای باشیم که مخاطب، ما را مرجع اصلی حقیقت بداند. این اقتدار از طریق تعهد به اخلاق حرفه‌ای و تولید محتواهای مبتنی بر واقعیت به دست می‌آید.
در برابر روزنامه‌نگاری «سگ هار» که امروز خط مشی شبکه‌های خبری ضد ایران و به دنبال تشدید هیجانات، تخریب و پاره پاره کردن ملت ایران است، رسانه‌های ایران می‌توانند مانند عقاب، از ارتفاع بالا و دید وسیع، مسائل را تحلیل کرده و جامعه را به سمت آگاهی و راه‌حل هدایت کنند. به جای ارائه اخبار سرد و خشک، با استفاده از سبک‌ها و تکنیک جدید هنری و قصه پردازی روایت‌های انسانی، احساسات و ارزش‌های مشترک جامعه را به هم پیوند دهند. روایتگری رسانه‌های کشور باید به مردم نشان دهد که در سختی‌ها و چالش‌ها تنها نیستند. روایتگری در "روزنامه‌نگاری عقاب بینا" باید بر ارائه راه‌حل‌ها و گشودن افق‌های جدید تمرکز و از بحران‌ها عبور و بر دستاوردها، تلاش‌ها و توانایی‌های مردم تأکید، تا امید را در دل جامعه زنده کند. در فضایی که روایت‌های مخرب خارجی و داخلی تلاش می‌کنند هویت جامعه را تضعیف کنند، روزنامه‌نگاری عقاب بینا با روایت‌های هویت‌بخش و تقویت‌کننده انسجام ملی، سپری محکم در برابر این هجمه‌ها ایجاد می‌کند.حقیقت‌گویی در رسانه‌ها باید با روایت‌های جذاب و دراماتیک همراه باشد تا علاوه بر جلب توجه مخاطب، پیام را عمیق‌تر در ذهن او بنشاند. روایت‌هایی که با شواهد مستند و روایتی گیرا همراهند، قدرت ماندگاری بالایی دارند.
در دورانی که نظریه «روزنامه‌نگاری سگ هار» با ایجاد جنجال، هیجان‌زدگی، و تفرقه در فضای رسانه‌ای تسلط پیدا کرده است، وظیفه رسانه‌های کشور به عنوان کنشگران رسانه‌ای این است که رویکردی هوشمندانه، عمیق، و سازنده را دنبال کنند. همانند عقاب که از ارتفاع بالا محیط را با دقت رصد می‌کند، روایت‌های رسانه‌های ما نیز باید چندلایه باشند و به مسائل ملی و جهانی به طور همزمان بپردازند. روایت‌های چندبعدی باعث عمق‌بخشی به فهم مخاطبان می‌شوند.
«روزنامه‌نگاری عقاب بینا» نه‌تنها با تحلیل دقیق و بینش استراتژیک جامعه را به سمت آگاهی هدایت می‌کند، بلکه از قدرت روایتگری برای تأثیرگذاری مثبت استفاده می‌کند. روایتگری یکی از قدرتمندترین ابزارهای رسانه‌ای است که می‌تواند جریان‌های مخرب را خنثی کند. به یاد داشته باشید که روایت‌های رسانه‌های ما باید امید، آگاهی، و اتحاد را تقویت کنند. روزنامه‌نگاری عقاب بینا نه تنها حقیقت را می‌بیند، بلکه آن را به زیباترین و مؤثرترین شکل، روایت می‌کند. این نه تنها یک وظیفه حرفه‌ای، برای دست اندر کاران رسانه است، بلکه رسالتی اخلاقی است که با اتخاذ آن، به تقویت اعتماد عمومی و ساختن آینده‌ای روشن برای جامعه کمک خواهیم کرد.
زابلی زاده – عضو هیأت علمی دانشگاه صدا وسیما
