شهر اقتصادی ملک عبدالله در حضور رقبایی مانند پروژه لاین(The Line) و اگزاگون(Oxagon) تلاش می‌کند تا قلمرو خود را در دوره جدید جسورانه توسعه شهری عربستان سعودی مشخص کند، اما با عدم تحقق اهداف بلندپروازانه خود در جذب ساکنان و مشاغل، به تهدید جدی و احتمال شکست مواجه است.
به گزارش ایسنا، شهر اقتصادی ملک عبدالله(KAEC) که در حال حاضر در وسعت ۱۸۰ کیلومتر مربعی در سواحل دریای سرخ در حال توسعه است، یک سرمایه‌گذاری عظیم و آینده‌نگرانه است که از نظر اندازه با واشنگتن دی‌سی قابل مقایسه است.
به نقل از آی‌ای، این شهر استارت‌آپی بر روی بیابان‌های بایر، تپه‌های ماسه‌ای مواج و مناظر صخره‌ای ساخته شده است که هزاران سال بود که دست نخورده بودند.
این نمونه دیگری از استراتژی‌های جسورانه عربستان سعودی برای تجسم آینده از طریق پروژه‌های متعدد ابرشهری مانند لاین، اگزاگون و تروجنا(Trojena) تحت برنامه جاه‌طلبانه نئوم(Neom) است. اما در میان همه این تحولات، پروژه KAEC هنوز در تلاش است تا جایگاه خود را مشخص کند.
در حالی که KAEC به طور مستقیم با دیگر پروژه‌های شهری عربستان که از دل شن‌ها برخاسته‌اند، رقابت می‌کند، این سؤال مطرح می‌شود که آیا می‌تواند مردم را جذب کند و نشاط اقتصادی لازم برای آینده شهری پر رونق را تقویت کند؟
باید بررسی کرد که KAEC چگونه در دستیابی به معیارهای جمعیتی و اقتصادی هدفمند خود عمل می‌کند و آیا خطر تحت‌الشعاع قرار گرفتن توسط همتایان جدیدتر و آینده‌نگرانه‌تر خود را دارد یا خیر.
شهر اقتصادی ملک عبدالله تحت برنامه «چشم‌انداز ۲۰۳۰» عربستان سعودی به رهبری محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در حال توسعه است. این چشم انداز به منظور گذار پادشاهی عربستان از یک اقتصاد وابسته به نفت به یک پایگاه سرمایه‌گذاری جهانی و در عین حال بهبود کیفیت زندگی شهروندان سعودی در دستور کار قرار گرفته است.
«چشم‌انداز ۲۰۳۰» چیزی بیش از یک بازنگری اقتصادی است. این برنامه یک چرخش پایدار به سمت ایجاد تعادل در طول یک قرن اتکای شدید به سوخت‌های فسیلی با اهداف جاه‌طلبانه زیست‌محیطی است که شامل کاشت ۱۰ میلیارد درخت و دستیابی به سهم ۵۰ درصدی انرژی کشور از منابع تجدیدپذیر تا سال ۲۰۳۰ است.
علاوه بر این، «چشم‌انداز ۲۰۳۰» از اصلاحات اجتماعی عمیق حمایت می‌کند. این برنامه، مشارکت زنان در نیروی کار را بهبود بخشیده است و ظرف پنج سال گذشته شاهد افزایش سهم زنان از ۲۰ درصد به ۳۰ درصد بوده است.
این امر با تغییرات سیاستی اخیر مانند اجازه دادن به زنان برای رانندگی و شرکت فعال در رویدادهای فرهنگی و ورزشی محقق شده است. این اصلاحات برای ترغیب کل جمعیت عربستان به توسعه‌های شهری جدید مانند پروژه KAEC ضروری هستند.
شهر اقتصادی ملک عبدالله(KAEC) در سال ۲۰۰۵ راه‌اندازی شد و به لحاظ استراتژیک در ۱۰۰ کیلومتری شمال جده قرار دارد. مکان آن به دلیل نزدیکی به کانال سوئز به گونه‌ای انتخاب شده است که آن را به یک مرکز لجستیک کلیدی که اروپا، آسیا و آفریقا را به هم متصل می‌کند، تبدیل کند.
مورد توجه‌ترین بخش این پروژه «بندر ملک عبدالله» است. این بندر که در سال ۲۰۱۹ افتتاح شد، به گونه‌ای طراحی شده است که ظرفیت عظیمی را سالانه اداره کند. این بندر با اسکله‌هایی به عمق تا ۱۸ متر می‌تواند کشتی‌های فوق العاده بزرگ را در خود جای دهد.
این بندر به غیر از یک دارایی زیرساختی حیاتی، همچنین اولین بندر خصوصی، توسعه یافته و بهره‌برداری شده در خاورمیانه است که اصول «چشم انداز ۲۰۳۰» را در بر می‌گیرد. بندر ملک عبدالله به دلیل بهره‌وری بالای خود متمایز است که از فناوری و لجستیک پیشرفته برخوردار است. این بندر توسط بانک جهانی در سال ۲۰۲۱ به عنوان کارآمدترین بندر جهان شناخته شد.
سیستم گیت هوشمند نسل جدید آن با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و فناوری یادگیری ماشینی برای تأیید هویت ملوانان، کشتی‌ها و کالاها استفاده می‌کند و به طور قابل توجهی ازدحام را کاهش می‌دهد و فرآیندهای اداری را ساده می‌کند. این سطح از پیشرفت فناوری به این بندر اجازه می‌دهد تا از ظرفیت بنادری نظیر بندر لس‌آنجلس پیشی بگیرد و آن را به عنوان یکی از ویژگی‌های برجسته توسعه KAEC نشان دهد.
معیار نهایی موفقیت یک شهر در جذب و حفظ ساکنان آن نهفته است. با وجود جاه‌طلبی‌های KAEC برای اسکان حدود دو میلیون نفر، تاکنون تنها توانسته است ۱۰ هزار نفر را جذب کند. این عقب‌ماندگی یک شکست قابل توجه برای این پروژه است.
ویلاهای لوکس و املاک گران‌قیمت در کنار آب در محله المروج به طور قابل توجهی قیمت بالاتری از همتایان خود در شهر جده دارند و مسئولان پروژه اکنون در تلاش برای جذب جمعیت مورد نیاز خود برای رشد این شهر هستند.
این در حالی است که حتی محله خانواده‌پسندتر و مقرون به صرفه‌تر الواحه نیز با استقبال مورد انتظار مواجه نشده است.
همچنین پیش‌بینی شده بود که این شهر یک میلیون شغل جدید ایجاد کند، اما این هدف نیز هنوز محقق نشده است و تنها حدود ۱۰۰ شرکت سعودی و چند ملیتی پایگاه خود را در KAEC تاسیس کرده‌اند.
کمبود در جمعیت ساکن و کمبود اشتغال، نگرانی‌هایی را در مورد دوام و آینده این شهر ایجاد کرده و نشان می‌دهد که KAEC ممکن است به یکی از اولین گام‌های اشتباه «چشم انداز ۲۰۳۰» تبدیل شود.
تلاش این شهر برای جلب نظر جمعیتی گسترده با استفاده از رویکردهای برنامه‌ریزی شهری سنتی ممکن است پتانسیل آن را برای تبدیل شدن به یک جامعه پر جنب و جوش و با کاربری مختلط تضعیف کند.
در حالی که شهر اقتصادی ملک عبدالله(KAEC) قصد دارد به عنوان یک مدل از توسعه شهری مدرن خودنمایی کند، اما با رقابت سختی با سایر پروژه‌های پر زرق و برق تحت «چشم‌انداز ۲۰۳۰» عربستان سعودی مواجه است که می‌تواند پیشرفت KAEC را تحت الشعاع قرار دهد.
دیگر پروژه‌های این چشم انداز به شرح زیر است:
لاین: شهر خطی ۱۷۰ کیلومتری آینده‌نگرانه که تا سال ۲۰۴۵ برای ۹ میلیون نفر طراحی شده و دارای محیطی عاری از جاده با انتشار صفر کربن است. لاین یا خط، یک تغییر اساسی از چیدمان‌های سنتی شهری است که بر زندگی عمودی تأکید دارد و اطمینان می‌دهد که شهروندان تمام خدمات ضروری را با تنها پنج دقیقه پیاده‌روی در اختیار داشته باشند.
اگزاگون: بزرگترین مجتمع صنعتی شناور در جهان است و قرار است میزبان تاسیسات تولیدی پیشرفته هوش مصنوعی و اتوماسیون باشد که همگی از منابع انرژی تجدیدپذیر تغذیه می‌شوند. این پروژه با چشم‌انداز آینده‌نگرانه پیشرفت صنعتی پایدار همسو است.
تروجنا: به عنوان مقصد نهایی گردشگری جهانی پیش‌بینی می‌شود که پیاده‌گردی(هایکینگ)، اسکی و ورزش‌های آبی را در تمام طول سال در مناطق کوهستانی عربستان سعودی، همراه با اقامتگاه‌های لوکس و سطح بالا ارائه می‌دهد.
این پروژه‌های بلندپروازانه یک چالش مهم برای KAEC ایجاد می‌کنند. آنها سرمایه‌گذاری‌های مالی و علاقه جمعیت جوان‌تر را که مشتاق زندگی نوآورانه و پایدار هستند، جذب می‌کنند. KAEC با رویکرد توسعه شهری مرسوم‌تر خود، این خطر را دارد که منسوخ تلقی شود، مگر اینکه بتواند پیشنهادات خود را بازتعریف کند.
شهر اقتصادی ملک عبدالله با وجود چالش‌های اساسی ذکر شده در مسیر خود تا به اینجا، همچنان نشانه‌هایی از رشد اقتصادی را نشان می‌دهد. نزدیکی آن به شهر جده، با ارتباطات حمل و نقلی کارآمد که زمان رفت و آمد با قطار را به حدود ۳۰ دقیقه کاهش می‌دهد، نشان می‌دهد که اگرچه این شهر هنوز به یک مرکز شهری کاملاً مستقل تبدیل نشده است، اما همچنان می‌تواند یک بازیگر اقتصادی مهم باشد.
باشگاه و زمین گلف KAEC به عنوان بهترین زمین گلف در عربستان سعودی و خاورمیانه شناخته می‌شود و تاکنون میزبان چندین تورنمنت معتبر بین‌المللی بوده است. این جایگاه بالقوه KAEC را برای تبدیل شدن به یک مقصد ورزشی و تفریحی در منطقه نشان می‌دهد.
چنین تمرکزی می‌تواند KAEC را از سایر پروژه‌های «چشم انداز ۲۰۳۰» متمایز کند، به ویژه زمانی که منطقه آماده میزبانی رویدادهای مهمی مانند جام جهانی فوتبال ۲۰۳۴ می‌شود، رویدادی که جده با سه استادیوم جدید از آن میزبانی خواهد کرد.
در حال حاضر به نظر می‌رسد عربستان سعودی با وجود عقب ماندگی‌های مشهود خود در «چشم انداز ۲۰۳۰» باید از دارایی‌های موجود خود بیشترین بهره را ببرد و پیشنهادات منحصر به فردی را برای جذب ساکنان و مشاغل به شهر اقتصادی ملک عبدالله ایجاد کند.
این که آیا شهر اقتصادی ملک عبدالله به عنوان یک بازیگر کلیدی در دستور کار تحولی عربستان سعودی ظاهر خواهد شد یا به عنوان یک درس و عبرت پرهزینه در توسعه شهری عمل می‌کند را باید منتظر ماند و دید.
